Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Tarihsel Akıl" adlı programın bu bölümü, bir sunucunun Osmanlı İmparatorluğu ve Türk tarihi hakkında bilgi verdiği belgesel formatında bir içeriktir. Program, Battal Gazi'deki sanat sokağında Osmanlı mimarisine uygun restore edilmiş tarihi evlerde çekilmektedir.
- Video, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki devşirme sisteminin tarihsel gelişiminden başlayarak, İskender Bey'in (Georgie Kastrioti) Osmanlı'ya karşı 25 yıllık mücadelesini, Arnavutluk ve Ermenistan'ın tarihsel bağlarını, Osmanlı'nın emperyalist politika gütmediğini ve gittiği her yere barış ve adalet getirdiğini anlatmaktadır. Ayrıca, Osmanlı Devleti'nin 600 yıllık hakimiyeti ve bu dönemde kurulan 50'den fazla devletin varlığı ele alınmaktadır.
- Programda ayrıca Talat Paşa'nın hayatı, Ermeni tehciri, Viyana Kuşatması sırasında yaşanan olaylar, Çerkez Dayı'nın kahramanlığı ve Budapeşte'deki Abdurrahman Abdi Paşa'nın direnişi gibi tarihsel olaylar da anlatılmaktadır. Video, Türklerin büyük millet olmanın bir gereği olarak bu değerleri sürdürdüklerini ve Avrupa'nın küçük çatışmalardan büyük düşmanlıklar yarattığını karşılaştırarak sona ermektedir.
- 00:29Battal Gazi'de Sanat Sokağı
- Program, Battal Gazi şehrinde, Safranbolu'daki tarihi Osmanlı evlerinin mimarisine benzer bir sanat sokağında çekilmektedir.
- Bu evler, Osmanlı mimarisine uygun olarak Battal Gazi Belediyesi ve Kültür Bakanlığı'nın ortak girişimi sonucu restore edilmiş ve bugünkü sahipleri tarafından kullanılmaktadır.
- Program, devşirme sistemini anlatarak Malatya'nın bu sanatsal sokağını tanıtmayı amaçlamaktadır.
- 01:39Devşirme Sisteminin Kuruluşu ve İşleyişi
- Devşirme sistemi, Mehmet Çelebi döneminde kullanılmaya başlanan ve Osmanlı Devleti'nin asker ihtiyacını karşılamak ve yetenekli devlet adamları yetiştirmek amacıyla uygulanan bir sistemdir.
- 1402'de Ankara Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi yaşamış ve Mehmet Çelebi döneminde devşirme sistemi uygulanmıştır.
- Sistem, II. Murat döneminde daha sistemli bir hale getirilmiş ve düzenli bir sistem olarak işlemeye başlamıştır.
- 03:15Devşirme Sisteminin Çalışma Prensibi
- Batı'dan özellikle Balkanlar'dan getirilen 8-20 yaş arasındaki çocuklar, Türk ailelerinin yanına verilerek 4-5 yıl Türk örf adetlerini, İslam'ı ve Türkçe konuşmayı öğrenirlerdi.
- Eğitiminden sonra bu çocuklar saraya alınır, sınava tabi tutulur ve sınavı geçenler Enderun'a gönderilirdi.
- Enderun'da saraya devlet adamı olarak yetiştirilirken, diğerleri Acemi Ocağı ve Yeniçeri Ocağı'na gönderilerek asker olarak yetiştirilirdi.
- 04:29Devşirme Sisteminin Olumsuz Yönleri
- Devşirme sistemiyle yetişen askerler bir süre sonra devlete baş kaldırmaya başlamışlardır.
- 36 padişahımızdan 5 tanesi yeniçerilerce öldürülmüş, 12 tanesi tahttan indirilmiştir.
- Bu 12 padişahın 5 tanesi yeniçerilerce öldürülmüş, 1 tanesi (II. Bayezid) zehirletilmiştir.
- 05:29İskender Bey'in Hayatı ve İsyanı
- İskender Bey, Arnavut beyinin oğludur ve asıl ismi Georgie Kastrioti'dir.
- Osmanlı egemenliğine alındıktan sonra babası rehin olarak İstanbul'a getirilmiş ve oğlu Georgie Kastrioti sarayda Enderun okulunda yetiştirilmiştir.
- 1443'te İzladi Savaşı'nda Osmanlı'nın yenilgisi sonrası, İskender Bey kendi beyliğinin başına geçerek Akçahisar'ı ele geçirmiştir.
- 08:19Osmanlı'nın İskender Bey'e Karşı Mücadelesi
- Devşirilen Georgie Kastrioti, İskender Bey ismiyle Osmanlı'ya karşı bağımsızlığını ilan etmiş ve Osmanlı'ya karşı başkaldırıda bulunmuştur.
- Osmanlı, İskender Bey'e karşı altı sefer düzenlemiş, ancak iki sefer başarısız olmuş ve Akçahisar'ı ele geçirememiştir.
- Fatih tahta geçtikten sonra bizzat ordusunun başında sefere katılmış, ancak İskender Bey'in gerilla savaşları nedeniyle Akçahisar'ı ele geçirememiştir.
- 10:13İskender Bey'in Başarısı ve Sonu
- İskender Bey, 1443'ten 1468'e kadar toplam 25 yıl boyunca Osmanlı'ya isyan etmiş ve Akçahisar'ı savunmuştur.
- Avrupa, özellikle Papalık, İskender Bey'e destek vermiş ve ona "İsa'nın pehlivanı" gibi unvanlar vermiştir.
- İskender Bey'in vefatından 10 yıl sonra, 1478'de Fatih döneminde Akçahisar ele geçirilmiş ve Arnavutluk'ta Osmanlı hakimiyeti sağlanmıştır.
- 12:09İskender Bey'in Arnavutluk'taki Yeri
- İskender Bey'in tarihsel aklı, beşyüz yıl sonra Arnavutluk'ta milli kahraman olarak kabul edilmesiyle devam etmektedir.
- Arnavutluk'un başkenti Tirana'da hükümet binalarının ortasındaki meydanda büyük bir İskender Bey heykeli bulunmaktadır.
- Arnavutluk'ta İskender Bey adına "Skander Spor Kulübü" adında bir futbol takımı vardır ve bu kulüp her yıl lig şampiyonluğunu kazanarak Avrupa kupalarına katılmaktadır.
- 13:45Arnavutluk Bayrağı ve İskender Bey İlişkisi
- Arnavutluk'un 1992'de komünist bloktan ayrılmasından sonra benimsediği bayrak, kırmızı zemin üzerine siyah renkli iki başlı bir kartaldan oluşmaktadır.
- Çift başlı kartal, doğuya ve batıya hakim olmayı ifade eden bir simgedir ve birçok güçlü devlet bayraklarında kullanılmıştır.
- Arnavutluk bayrağı, İskender Bey'in 1443-1468 yılları arasında Arnavutluk'ta hakimiyet sürdüğü 25 yıllık mücadelesine atıfta bulunmak için kartalın kanatlarına ve kuyruğuna 25 telek (tüy) konulmuştur.
- 16:21Arnavutların Türklerle İlişkileri
- Arnavutların Türklerle büyük tarihi bağlantıları vardır ve Arnavutluk nüfusunun yaklaşık %50'si Müslüman'dır.
- Osmanlı döneminde yeniçeri ocağı kapatılıp Bektaşilik yasaklanınca, Bektaşi tarikatı mensupları merkezlerini Arnavutluk'a taşımış ve bugün dünya Bektaşilik tarikatının merkezi Arnavutluk'tadır.
- 2011-2012 Arnavutluk lig şampiyonu Skanderbeg Spor, Güney Kıbrıs Rum takımlarından Apoel ile maç sırasında "Cipro is Turkey" (Kıbrıs Türklerindir) yazısını taşıyan bir poster açarak Kıbrıs sorununda Türkiye'yi desteklemiştir.
- 18:16Ermenistan Devlet Arması
- Ermenistan'ın devlet arması, 19 Nisan 1992'de Ermenistan Devlet Parlamentosu tarafından kabul edilmiş olup, sola bakan bir kartal ve sağa bakan bir aslandan oluşmaktadır.
- Armada, kartal ve aslan figürünün ortasında büyük bir kalkan vardır ve bu kalkanın üzerinde dört parçaya ayrılmış kısımlar bulunmakta, bu dört parçaya ayrılmış kısımlar dört büyük Ermeni krallığını simgelemektedir.
- Kalkanın tam ortasında küçük bir kalkan vardır ve bu küçük kalkanın üzerinde Ararat (Ağrı Dağı) ve Nuh'un gemisi bulunmaktadır.
- 20:30Ermenistan'ın Büyük Ermenistan İdeali
- Ermeniler, Ağrı Dağı'nı kendi ülkelerinin bir parçası olarak göstermektedir ve bunu "Büyük Ermenistan'ın kalbi" olarak tanımlamaktadır.
- Ermenistan'ın "Denizden Denize Ermenistan" diye ifade edilen, Hazar Denizi'nden Karadeniz'e ve oradan Akdeniz'e inen büyük bir Ermenistan hayalleri vardır.
- Ermenistan anayasasının üçüncü maddesi de bu devlet armasının özelliklerini anlatmaktadır ve bu arma sadece devlet arması olarak değil, işyerlerinde, basın kuruluşlarında, paraların üzerinde ve spor kulüplerinde de kullanılmaktadır.
- 22:32Ermenistan'ın Bağımsızlık Bildirgesi ve Bayrağı
- Ermenistan'ın bağımsızlık bildirgesinin 11. maddesinde Doğu Anadolu toprakları "Batı Ermenistan" olarak adlandırılmaktadır.
- Ermenistan'ın bayrağı yatay olarak turuncu, mavi ve kırmızı şeritlerden oluşmaktadır ve mavi şerit barışı simgelemektedir.
- Ermenistan'ın başkenti Erivan, yüzlerce yıl Türk hanlıklarına başkentlik yapmış ve Osmanlı hakimiyetinde kalan Revan ismiyle geçen bir şehirdir.
- 23:36Erivan'daki Somon Telleryan Heykeli
- Erivan'da Türk düşmanlığını gelecek nesillere aşılayan bir heykel bulunmaktadır.
- Bu heykel, Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı'nın Dahiliye Nazırlığı yapmış olan Talat Paşa'yı Almanya'da Berlin'de bir suikastle şehit eden Ermeni komitacısı Somon Telleryan'dır.
- Ermenistan devleti tarafından milli kahraman haline getirilen Telleryan'ın heykelinde, ayağının altında kesik baş olarak gösterilen kişi Talat Paşa'dır ve bu heykel Ermenistan devleti tarafından Talat Paşa'nın aziz hatırasına ve Türk milletine büyük bir saygısızlık göstermektedir.
- 25:05Talat Paşa ve Ermeni Sorunu
- Talat Paşa, Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın İçişleri Bakanlığı'nı yaptıktan sonra Almanya'ya gitti ve orada şehit edildi.
- Ermenistan devleti, Türk düşmanlığını gelecek nesillere aşılamak için Talat Paşa'nın cenazesini İstanbul'a getirmemiş ve Abide-i Hürriyet Şehitliği'nde medfundur.
- Ermeniler, 1711'den sonra Anadolu'ya gelen Türkler ile yüzlerce yıl beraber yaşamış, Osmanlı'da üst kademelere yükselmiş Ermeni kökenli devlet adamları ve önemli mimari eserler yapmış Ermeni mimarlar olmuştur.
- 26:54Tehcir Kanunu ve Ermeni Sorunu
- 19. yüzyılın sonuna doğru Avrupalı güçler, iki kardeş millet gibi yaşayan Ermenileri ve Türkleri birbirine düşman etmiş, Ermeni komitacıları silahlandırarak Doğu Anadolu'da büyük bir Ermenistan devleti kurmayı amaçlamışlardır.
- Birinci Dünya Savaşı sırasında Talat Paşa, taşkınlık yapan, eşkıyalık yapan ve komitacılık faaliyetlerinde bulunan Ermenilerin tehcir kanunuyla Suriye ve Lübnan'a göç ettirilmesi yasasını çıkarmıştır.
- Tehcir yasası sadece Doğu Anadolu bölgesinde eşkıyalık yapan, taşkınlık yapan ve komitacılık faaliyetlerinde bulunan Ermenileri Suriye ve Lübnan'a göç ettirmiştir.
- 29:10Mohaç Meydan Savaşı ve Macaristan'daki Heykeller
- Macaristan'da 1526 yılında Mohaç Meydan Savaşı'nın yaşandığı alanda tahtadan yapılmış heykeller bulunmaktadır.
- Bu heykeller arasında Kanuni Sultan Süleyman'ı bir cani gibi gösteren, elinde file tutan ve file içerisinde koparılmış kafatasları olan bir heykel bulunmaktadır.
- Aynı meydanda o dönemde Mohaç Meydan Savaşı'nda Macar Kralı olan Layoş da resmedilmiştir, ancak Layoş'un heykeli son derece estetik bir şekilde yapılmıştır.
- 31:42Viyana Kuşatması ve Türk İzleri
- Kanuni'nin Macaristan fethinden sonra Viyana iki dönem kuşatılmıştır; birinci kuşatma Kanuni döneminde, ikinci kuşatma 1683'te yapılmıştır.
- Birinci Viyana kuşatması sırasında Çerkez Dayı isimli bir yeniçeri, surlardan açılan gedikten Viyana'ya girmiş, arkasında kimse gelmediğini görünce kahramanca ölüp şehit olmuştur.
- Avusturyalılar, Çerkez Dayı'nın kahramanlığını unutmayacak ve kuşatmadan sonra onun bir heykelini Viyana'nın en işlek caddesinde bir binanın duvarında dikmişlerdir.
- 33:55Viyana'daki Türk İzleri
- Viyana'da Stefan Katedrali'nin girişinde yerde yatan vurulmuş bir Osmanlı askeri heykeli bulunmaktadır, elinde hilalli bir sancak ve tuğ vardır.
- Viyanalılar, Türklerin gelip gelmediğini halka iletmesi için 1950'lere kadar Stefan Katedrali'nde bir bekçi bulundurmuşlardır.
- Osmanlıların ikinci Viyana kuşatmasında bıraktıkları toplar, kılıçlar ve silahlar eritilerek Stefan Katedrali'ne büyük bir çan yapılmış, üzerine Osmanlı yeniçerilerin resimleri işlenmiş ve 1712'de dikilmiştir.
- 36:41Budapeşte Kuşatması ve Abdurrahman Abdi Paşa
- Viyana kuşatmasından sonra Osmanlı ordusu geri çekilirken, Avrupa orduları Budapeşte'ye saldırmıştır.
- Budapeşte'nin valisi Abdurrahman Abdi Paşa, kendisinin beş katı olan Avusturya ordusuna karşı büyük bir direniş göstermiştir.
- Yardım gelmeyince Budapeşte kaybedilmiş, ancak Abdurrahman Abdi Paşa'nın kahramanlığı unutulmamış ve mezarına "Kahraman düşmandır, rahat uyusun" yazısıyla bir kitabe yazılmıştır.
- 37:58Osmanlı'nın Mirası
- Osmanlı Devleti ve Türkler altıyüz yıl süren bir hakimiyet kurmuşlardır.
- Osmanlı'nın yıkılışından sonra yerine elli'den fazla devlet kurulmuş ve Osmanlı yönetimi içerisinde onlarca millet yaşamıştır.
- Osmanlı yönetimi sonrası bu milletler kendi kültürlerini, dillerini ve varlıklarını bugün de yaşatmakta ve kültürlerini devam ettirmektedir.
- 38:31Osmanlı'nın Barış ve Adalet Politikası
- Osmanlı'nın ve Türklerin emperyalist politika gütmediklerinin en iyi göstergesi, Osmanlı yönetimi sonrası milletlerin kendi kültürlerini yaşatmalarıdır.
- Osmanlılar ve Türkler gittikleri her yere barış, adalet ve huzur götürmüşlerdir.
- İstanbul'un fethinde Bizans halkı, İtalyan Roma Kilisesi'nin kardinali'nin külahını görmektense Osmanlı sarığı görmeyi tercih etmişlerdir.
- 39:05Günümüzdeki Düşmanlıklar
- Günümüzde Avrupalıların ve diğer milletlerin küçük çatışmalardan büyük düşmanlıklar yarattığı görülmektedir.
- Büyük millet olmanın bir gereği olarak, düşmanlıklar yaşatarak gelecek nesilleri zehirlemek dünya barışını tehdit eden önemli unsurlardandır.