Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin tarih bilimine giriş konusunu anlattığı eğitim dersi formatındadır.
- Video, tarihin tanımı ile başlayıp, belgelerin türleri, tarih araştırmasında izlenecek yöntemler, tarih anlayışının temel unsurları ve tarihin farklı anlayışları gibi konuları ele almaktadır. Daha sonra tarih biliminin yardımcı bilim dalları (coğrafya, kronoloji, paleografya, nümizmatik, filoloji, antropoloji, arkeoloji, etnoloji, sigiografi, kimya, epigrafi) ve Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler ile takvimler hakkında detaylı bilgiler sunulmaktadır.
- Video, YGS, LYS ve KPSS sınavlarına hazırlık amacıyla hazırlanmış olup, sınavlarda çıkabilecek soru tipleri örneklerle açıklanmakta ve sınav stratejileri sunulmaktadır. Roma rakamlarının Osmanlı Devleti dönemlerine göre anlamları, miladi takvim, Roma rakamları ve zaman farkı hesaplama yöntemleri gibi konular da videoda yer almaktadır.
- 00:19Tarih Biliminin Tanımı ve Özellikleri
- Tarih, geçmişteki insanların faaliyetlerini, yaşayışlarını yer-zaman sebep-sonuç ilişkisi içerisinde tarafsız (objektif) ve belgelere dayalı olarak inceleyen bir bilim dalıdır.
- Belgeler ikiye ayrılır: yazısız (sözlü) belgeler (fosiller, taşlar, destanlar, hikayeler, menkıbeler) ve yazılı belgeler (paralar, fermanlar, padişahların emirleri, antlaşmalar, kitaplar, gazeteler).
- Tarih öncesinde yazılı belgeler yoktur ve olayları incelerken günümüz şartlarına göre değil, olayın geçtiği zamanın şartlarına göre değerlendirme yapılmalıdır.
- 02:58Tarih Biliminin Özellikleri
- Tarihte deney ve gözlem yapılamadığı için sosyal bir bilimdir, pozitif bilimlerden farklıdır.
- Tarihi olayları incelerken neden-sonuç ilişkisi, yer ve zaman, objektiflik (nesnellik, tarafsızlık) özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.
- Birinci elden kaynaklar, olayın geçtiği zamanda yapılmış orijinal eserlerdir (tek olan, benzeri olmayan, olayı yaşayan kişi tarafından yapılmış eserler), ikinci elden kaynaklar ise orijinal eserlerden faydalanarak yapılmış eserlerdir.
- 07:17Tarih Araştırması Yöntemleri
- Tarih araştırması yapılırken izlenecek yöntemler: kaynak arama, tasnif (sınıflandırma), tahlil (analiz), tenkit (eleştiri) ve terkip (sentez) aşamalarından oluşur.
- Tahlil aşamasında elde edilen bilgi ve belgelerin yeterli olup olmadığı incelenir, tenkit aşamasında ise belgelerin orijinal ve objektif olup olmadığı değerlendirilir.
- Terkip aşamasında elde edilen bilgiler birleştirilerek tez veya kitap haline getirilir.
- 12:05Roma Rakamları
- Roma rakamlarını bilmek önemlidir çünkü Osmanlı Devleti ile ilgili sorular Roma rakamları ile gelmektedir.
- Roma rakamlarında aynı rakam yan yana en fazla üç kere kullanılır.
- Roma rakamlarıyla 17. yüzyıl Osmanlı Devleti'nde duraklama dönemini, 18. yüzyıl gerileme dönemini ifade etmektedir.
- 14:29Tarih Hesaplama ve Zaman Farkı
- Osmanlı Devleti ile ilgili sorularda Roma rakamları kullanılır.
- Miladi takvimde Hz. İsa'nın doğumu başlangıç olarak kabul edilir, doğumundan sonraki yıllara MS (Milattan Sonra), önceki yıllara MÖ (Milattan Önce) denir.
- İki tarih arasında zaman farkı bulmak için, ikisi de MÖ ise çıkarılır, biri MÖ biri MS ise toplanır.
- 16:05Tarih Çeyrekleri ve Yüzyıllar
- Bir yılın çeyrekleri: 1. çeyrek 1-25, 2. çeyrek 25-50, 3. çeyrek 50-75, 4. çeyrek 75-1000'dir.
- Bir yılın yarısı: 1. yarı 1-250, 2. yarı 250-1000'dir.
- Yüzyıl hesaplaması için ilk iki rakamın bir fazlası alınır.
- 18:02Olay ve Olgu Kavramları
- Olay, insanları ilgilendiren alanlarda kısa sürede meydana gelen, başlangıç ve bitişi belli olan oluşumlardır (örneğin Talas Savaşı).
- Olgu, olayın sonucunda meydana gelen uzun süreli oluşumlardır ve bitişi belli değildir (örneğin Talas Savaşı'nın sonucu olan Türklerin İslam'ı benimsemesi).
- Olay ve olgu arasındaki ayırt edicilik: kısa süreli, başlangıç ve bitişi belli olan olay, olayın sonucunda uzun süreli oluşum olan olgudur.
- 22:34Tarih Anlayışı ve Yöntemleri
- Tarihte objektif olma en önemli unsurdur, deney ve gözlem yapılamaz.
- Olaylar incelenirken günümüzün şartlarına göre değil, olayın geçtiği zamana göre değerlendirme yapılır.
- Tarih anlayışında yer, zaman, sebep-sonuç ilişkisi kurulmalı, farklı kaynaklardan yararlanılmalı ve farklı bakış açıları değerlendirilmelidir.
- 23:44Tarih Çeşitleri
- Hikayeci tarih, abartılarak yazılan tarih türüdür ve tarihin babası Herodot tarafından temel atılmıştır.
- Pragmatik (faydacı) tarih, bazı önemli şeylerin ön plana alınması için yazılmış olup, Tudides'in savunucusudur.
- Günümüzdeki tarih anlayışı bilimsel, neden-nasılcı, araştırmacı, objektif ve nesneldir.
- 26:43Tarihe Yardımcı Bilim Dalları
- Coğrafya, yer bilimi olarak tarihe yardımcı olan en önemli bilim dallarından biridir ve olayın geçtiği yeri bilirsek sağlıklı değerlendirme yapmamızı sağlar.
- Kronoloji (takvim bilimi), zaman oluş sırasına göre olayları aktarır.
- Paleografya eski yazıları inceler, nümizmatik (meskukat) paraları inceler.
- 27:45Tarih Yardımcı Bilim Dalları
- Filoloji toplumların konuştuğu dilleri ve diplomatik antlaşmaları inceler.
- Antropoloji ırkları, yeraltından çıkartılmış kafatasları ve kemikleri inceleyerek hangi millete ait olduğunu ortaya çıkarır.
- Arkeoloji kazı bilimi, insanların oluşturmuş olduğu eserleri ve hem yazılı hem de yazısız belgeleri gün yüzüne çıkartır.
- 28:50Diğer Tarih Yardımcı Bilim Dalları
- Etnoloji örf, adet, gelenek ve görenekleri inceler.
- Sigiografi devletlerin kullanmış oldukları mühürleri inceler.
- Kimya karbon-14 yöntemi ile tarihi eserlerin yaklaşık yaşını hesaplar.
- 29:39Tarih Yardımcı Bilim Dalları Soruları
- Diloloji toplumların kullandığı dilleri, paleografya yazıları, epigrafi ise kitabeleri inceler.
- Türklerin ilk yazılı edebi eserleri Orhun (Göktürk) kitabeleridir.
- 30:38Türklerin Alfabeleri
- Türkler tarih boyunca birçok alfabe kullanmışlardır.
- Göktürk ve Uygur alfabesi milli alfabedir ve ulusçu devlet anlayışını gösterir.
- Soğut, Kirli, Süryani, Arap ve bugün kullandığımız Latin alfabeleri diğer medeniyetlerden etkileşim sonucu alınmıştır.
- 31:28Türklerin Takvimleri
- Türklerin oluşturduğu ilk takvim Oniki Hayvanlı Türk Takvimidir ve her yıla bir hayvan ismi verilmiştir.
- Hicri takvim, Türklerin İslamiyet'i kabul etmesinden itibaren Hz. Ömer'den itibaren kullanılmış olup, başlangıcı Peygamberimizin 622 tarihinde Mekke'den Medine'ye hicreti olarak kabul edilir.
- Celali takvim Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı Melikşah adına düzenlenmiştir ve hazırlayan kişi Ömer Hayyam'dır.
- Rumi takvim Osmanlı Devleti'nde 17. yüzyılda mali işleri kolaylaştırmak için kullanılmış, bugün günlük işlerde kullandığımız Miladi takvim ise 1 Ocak 1926'dan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
- Hicri takvim ay yılı esaslıdır, diğerlerinin hepsi güneş yılı esaslıdır.