Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Akademi Kafa Dengi" kanalında Youtuber Hoca tarafından sunulan bu eğitim videosu, Tanzimat edebiyatında tiyatro konusunu kapsamlı şekilde ele almaktadır.
- Video, Tanzimat tiyatrosunun iki dönemdeki farklı işlevlerini, oluşumunda Ceride-i Havadis gazetesinin rolünü ve önemli tiyatro sanatçılarını kronolojik olarak anlatmaktadır. Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhamit Tarhan gibi yazarların eserleri ve tiyatro türleri detaylı olarak incelenmektedir.
- Videoda ayrıca tiyatroların toplumsal konuları ele aldığı, Batı tiyatrosu örnek alındığı ve önemli tiyatro eserleri (Şinasi'nin Şair Evlenmesi, Namık Kemal'in Vatan Yahut Silistre, Ahmet Mithat Efendi'nin Çerkez Özdenler) hakkında bilgiler verilmektedir. Eğitimci, öğrencilere ezber yerine stratejik çalışma yöntemlerini tavsiye ederek, sınavlarda başarılı olmaları için önemli noktaları vurgulamaktadır.
- 00:13Tanzimat Edebiyatında Tiyatro
- Tanzimat tiyatrosu iki dönemde farklı işlevler görmüştür; birinci dönemde halkı aydınlatmak için kullanılmış, ikinci dönemde ise daha çok okunmak için yazılmış ve dil ağırlaşmıştır.
- Tanzimat tiyatrosunun oluşmasında Ceride-i Havadis gazetesinin büyük önemi vardır çünkü bu gazetede oyunlar yayınlanmış ve tiyatro türleri tanıtılmıştır.
- Tanzimat'ın ilanı hemen sonrasında İstanbul'un çeşitli yönlerinde tiyatro binaları yapılmaya başlanmıştır ve önceleri İtalyan ve Fransız, daha sonrasında Ermeni tiyatro toplulukları bu binalarda oyunlar sergilemeye başlamıştır.
- 01:49Önemli Tiyatro Yazarları
- Edebiyatımızdaki ilk tiyatro Şinasi'nin "Şair Evlenmesi" olup, Namık Kemal "Vatan Yahut Silistri" oyunuyla sahnelenen ilk tiyatro oyununa sahip olmuştur.
- Ahmet Mithat Efendi yedi oyun yayınlayarak tiyatroya katkı sağlamış, Ahmet Vefik Paşa ve Direktör Ali Bey Moliere'den yaptıkları çeviri ve adaptasyonlarla tiyatroyu halka göstermişlerdir.
- Recaizade Mahmut Ekrem ikinci kuşağın temsilcisi olmakla birlikte ilk Türk dramı "Hafiften Anjeliki" yazmıştır ve Abdülhamit ikinci dönemdeki en çok tiyatro alanında eser vermiş olan sanatçıdır.
- 03:09Tanzimat Tiyatrosunun Genel Özellikleri
- Modern anlamda tiyatro ilk defa bu dönemde görülmeye başlanmış ve 1839 ile 1856 yılları arasında Türk edebiyatına giren yeni türlerin içinde en önemlisi tiyatrodur.
- Tiyatro, okuma yazma oranı düşük olan halka en rahat bir şekilde ulaşabilecekleri alan olarak düşünülmüştür.
- Toplumsal konular ve ibretlik tarihsel olaylar tiyatrolarda ele alınmış, estetik ve sanat kaygısı gütmemişler, sade bir dil kullanmışlardır.
- 04:21Tiyatroda Eleştirilen Konular ve Batı Etkisi
- Tiyatrolarda baş inançlar, batıl inançlar, batılılaşma, görücü usulüyle evlenme özenti, alafrangalık, eski gelenekler ve miras yedilik eleştirilir ve anlatılır.
- Moliere, Shakespeare ve Korney'den başta olmak üzere Batı tiyatrosu bu dönemde örnek alınmış, Abdülhamit Tarhan Shakespeare'den, Direktör Ali Bey ve Ahmet Küçükbaşa Moliere'den etkilenmişlerdir.
- Tiyatrolarda oyunlar çoğunlukla komedi, trajedi, dram ve melodram şeklinde yazılmış, tiyatro eserleri genellik teknik açıdan yetersizdir.
- 05:17Tanzimat Dönemi Tiyatrosunun Etkileri
- İlk dönemde tiyatroda Namık Kemal ön plana çıkmış oyunlarıyla, kahramanlık duygularını, vatan ve millet sevgisi ve idealistliğini işlemiş, Batı kültür ve anlayışının toplumumuza yerleşmesinde büyük katkısı olmuştur.
- Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre" oyunundan sonra Magosa'ya sürülmüş, Ahmet Mithat Efendi'nin "Çerkez Özdenler" oyunuyla sahnelendikten sonra Gedikpaşa Tiyatrosu kapatılmıştır.
- Tiyatro bir çeşit Türk toplumunu kökten sarsan Batı kültürünün sosyal ve siyasi hayatımızı yansıtan belge niteliği kazanmıştır.
- 06:29İkinci Dönem Tiyatrosunun Özellikleri
- İkinci dönemde tiyatro şartlardan dolayı önemini yitirmiş, II. Abdülhamid'in baskı dönemi artmış ve sanatçılar kendi içlerine kapanıp sanat için sanat anlayışını benimsemişlerdir.
- İkinci dönem yazarları tiyatronun estetik ve edebi değer taşıyan bir tür olduğunu düşünerek birinci dönemden farklı bir tiyatro anlayışı yaratmışlardır.
- Tiyatro halkı eğitme amacından uzaklaşmış, felsefi ve İslam tarihi konulara ağırlık vermiş, Abdülhamit Han tiyatroda ön plana çıkmıştır.
- 07:37Önemli Tiyatro Eserleri
- İbrahim Şinasi'nin "Şair Evlenmesi", Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre", "Zavallı Çocuk", "Akif Bey", "Güllü", "Gülnihal", "Celaleddin Harzemşah" ve "Karabela" önemli tiyatro eserleridir.
- Ahmet Mithat Efendi'nin "Eyvah Çengi", "Çerkez Özdenler", "Açık Baş", "Sarp", "Siyavuş", "Hükmüdil" gibi eserleri vardır.
- Ahmet Vefik Paşa'nın "Savruk Tartuf ve Don Civani", "Dudu Kuşları", "Infiali", "Aşk Efendime Söyleyeyim", "Kadınlar Mektebi", "Kocalar Mektebi", "Okumuş Kadınlar", "Azarya", "Dekbazlık", "Tabii Bir Aşk", "Zor Nikah", "Zoraki Tabip" gibi tiyatroları vardır.
- 09:35Türk Tiyatrosunun İlk Eserleri
- Recaizade Mahmut Ekrem'in "Afife", "Anjelik", "Vuslat", "Çok Bilen", "Çok Yanılır" ve "Atala" gibi eserleri vardır.
- Abdülhamit Tarhan'ın "Finten Tarık" veya "Endülüs'ün Fethi" adlı tiyatrosu, Endülüs'ün fethi hikayesini anlatır.
- Tarık bin Ziyad, Endülüs'ü fethederken gemilerini yakarak askerlerinin geriye dönme şansını engellemiş ve bu sayede Endülüs'ü fethetmiştir.
- 11:31Abdülhamit Tarhan'ın Eserleri
- Abdülhamit Tarhan, İngiltere, Hindistan ve dünyanın çeşitli bölgelerinde elçilik ve devlet görevi üstlenmiştir.
- "Zeynep Macerası" adlı ilk piyesinde sabır, sebat ve içli kız gibi temalar ele alınmıştır.
- Heceyle yazılmış ilk tiyatro "Nesteren Nere" ve aruzla yazılmış ilk tiyatro "Eşber" önemlidir.
- 12:47Namık Kemal'in Tiyatroları
- Namık Kemal'in "Vatan" adlı ilk tiyatro eseri, gerçek bir olaydan esinlenerek yazılmış, dört perdelik bir dramdır ve Osmanlı-Rus savaşı sırasında Silistre Kalesi'nin savunulmasını anlatır.
- "Günlü Halde Razı Değil" adlı ikinci tiyatro eseri beş perdeden oluşur, sahneye konulmamıştır ve zulme karşı mücadele konusunu ele almıştır.
- "Celaleddin Harzemşah" adlı en uzun tiyatro eseri on beş perdeden oluşur, Shakespeare'in etkileri görülür ve Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah'ın hayatını anlatır.
- 14:39Namık Kemal'in Diğer Eserleri
- "Zavallı Çocuk" adlı aile konulu eser Magosa'da kaleme alınmış, üç perdeden oluşur ve aile baskısıyla istemedikleri kişilerle evlendirilen genç kızların hikayesini anlatır.
- "Akif Bey" adlı eser Magosa'da sürgününde tamamlanmış, beş perdeden oluşur ve bir ihanetin toplum ve aile içindeki yıkıcılığını ortaya koyar.
- "Karabela" adlı son tiyatro eseri egzotik niteliktedir, Magosa'da yazılmış, Namık Kemal'in ölümünden sonra sahnelenmiştir ve Doğu saraylarında harem ağalarının entrikalarını konu edinmiştir.
- 15:34Servet-i Fünun Dönemi Tiyatroları
- Servet-i Fünun edebiyatı tiyatrolar açısından en zayıf halkasıdır çünkü istibdat dönemi fazlalaşıp sanatçılar kendi içine kapandığı bir dönemdir.
- Servet-i Fünun sanatçıları 1908'de meşrutiyet'in ilanından sonra tiyatro ile ilgilenebilmişlerdir.
- Servet-i Fünun tiyatroları teknik açıdan ve günlük dille uygunluk açısından Tanzimat'ta göre daha başarılıdır.
- 16:56Servet-i Fünun Dönemi Tiyatrocuları ve Eserleri
- Cenap Şahabettin'in "Yalan Körebe" ve "Küçük Beyler" gibi önemli tiyatroları vardır.
- Halit Ziya Uşaklıgil'in "Kabus", "Füruzan" ve "Fare" gibi üç tiyatrosu vardır.
- Mehmet Rauf'un "Pençe", "Cidal" ve "Sansar" gibi üç tiyatrosu vardır.
- Hüseyin Suat Yalçın'ın "Kirli Çamaşırlar" adlı eseri 1914'te şehir tiyatrolarında yayınlanan ilk oyun olma özelliğini taşır.
- Ali Ekrem Bolayır'ın "Bari Ya" adlı eseri vardır ve Namık Kemal'in oğludur.
- Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın "Hazan Bülbülü" ve "Kadın Erkekleşince" adlı eserleri vardır.
- 19:36Tanzimat Tiyatrosu Özellikleri
- Tanzimat tiyatrosunda aile, gelenek, görenek ve vatan gibi toplumsal konular işlenmiştir.
- Namık Kemal'in "Vatan Yahut Silistre" eseri vatan konusunu, "Cezmi" eseri ise Osmanlı toplumunun aile yapısını ele almıştır.
- Namık Kemal'in "Zavallı Çocuk" ve "Gül Hadise" eserleri toplumsal konuları anlatan ilk tarihi romanlardır.
- 20:28Namık Kemal'in Eserleri
- Namık Kemal'in "Gülnihal" eseri tiyatro, "Intibah" eseri ilk edebi roman, "Cezmi" eseri ise ilk tarihi romandır.
- Namık Kemal, edebiyatımızda önemli bir karakter olup, Victor Hugo'ya özenmiştir.
- Namık Kemal, Victor Hugo'nun "Cromwell" eserinin ön sözünden esinlenerek "Celaleddin Harzemşah"ın önsözünde tiyatro ile ilgili görüşlerini anlatmıştır.
- 21:57Tanzimat Tiyatrosu Dönemleri
- Tanzimat'ın ikinci dönem tiyatro eserlerindeki dil bilinci, birinci dönemdekilere göre daha sadedir.
- Tanzimat ikinci dönem tiyatro eserleri daha ağırdır çünkü baskılar artmış ve sanat için sanat anlayışı daha çok gelişmiştir.
- Tanzimat edebiyatı ve Serveti Fünun edebiyatının tiyatrosunda genel özellikleri ve önemli eserler üzerinde durulmuştur.
- 22:49Çalışma Stratejisi
- Gereksiz ezber yapmak yerine temel şeyleri bilmek yeterlidir.
- Toplam 24 soru var, bunun 4-5 tanesi Türkçe, geriye kalan 20 tanesi diğer derslerden gelmektedir.
- Stratejik çalışmak öğrencilere çok iyi olacaktır.