Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı tarihinde en çok eleştirilen ve iftiraya uğrayan padişahlardan biri olan Sultan IV. Murat'ın hayatını ve saltanatını anlatan bir tarih belgeselidir. 11 yaşında tahta geçen Murat, 28 yaşında vefat etmiştir.
- Video, Murat'ın çocukluğundan başlayarak tahta geçişini, annesinin saltanat naibi olarak devleti yönetmesini ve genç yaşta devlet otoritesini yeniden kurma çabalarını anlatmaktadır. Bağdat seferi, yeniçeri ocağını siyasetten arındırma, alkol ve tütün yasaklaması gibi önemli reformları ele alınmaktadır. Ayrıca Murat'ın fiziksel kuvveti, askeri dehası ve halk tarafından sevilen bir padişah olarak tanınması da videoda vurgulanmaktadır.
- 00:08IV. Murat'ın Tanımlanması
- IV. Murat, Osmanlı tarihinde en çok eleştirilen ve iftiraya uğrayan padişahlardan biridir.
- Genellikle alkol ve tütünü yasaklatan, kahvehaneleri kapatan, tebdilli kıyafetle dolaşarak yasaklara uymayanları acımasızca cezalandıran bir padişah olarak tanınır.
- Aslında o, revan ve bağdat fatihi, ünlü tarihçi İlber Ortaylı'nın deyimiyle 17. yüzyılın en büyük Osmanlı'nın son maraşelidir.
- 00:44IV. Murat'ın Hayatı ve Tahta Çıkışı
- IV. Murat, 26 Temmuz 1612 yılında doğdu, babası Sultan I. Ahmed, annesi Mahpeyker Kösem Sultan'dır.
- 1623 yılında henüz 11 yaşındayken, babası I. Ahmed'in vefatı sonrasında tahta geçen amcası II. Mustafa'nın iki kez tahttan indirilmesi ve ağabeyi II. Osman'ın katlenilmesiyle tahta geçmiştir.
- Tahta geçtiğinde imparatorluk büyük bir karışıklık içindeydi; yeniçerilerin isyanları, Safevilerin Bağdat'ı ele geçirmesi, Avusturya tehdidi, Celali isyanları ve ekonomik sorunlar çocuk yaştaki padişahı zor durumda bırakıyordu.
- 01:42Kösem Sultan'ın Saltanat Naibi Dönemi
- IV. Murat tahta geçtikten sonra hızlı bir eğitime tabi tutuldu ve devleti padişah adına annesi Kösem Sultan yönetmek zorunda kaldı.
- Kösem Sultan'ın saltanat naibi olarak devleti yönetmesi Osmanlı tarihinde bir ilktir.
- On yıl kadar süren bu dönemde imparatorluk daha da karışarak anarşiye sürüklendi ve devletin ne padişah ne de padişah naibi sıfatını taşıyan annesi tarafından yönetildiği, iplerin tamamen yeniçeri ağalarının elinde olduğu görülür.
- 02:12IV. Murat'ın Hükümete Geçişi
- Sultan IV. Murad, çocuk yaşına rağmen tüm gerçeği görüyordu ve delikanlılık çağlarına geldiğinde harekete geçti.
- Halkla konuşmak için kıyafet değiştirip çıkıyor, halkın toplandığı yerlerde sorunlarını dinliyordu ve "ayak divanı" denilen halk divanında memleketin dört bucağından gelen temsilcilerle görüşüyordu.
- Bir yeniçeri subayının disiplinsiz davranışına karşı kılıcıyla hem yeniçeri'yi hem de atını ikiye böldüğü anlatılır ve o günden sonra dizginleri eline aldı.
- 02:58Yeniçeri Ocağı Düzenlemeleri
- IV. Murat önce asi yeniçeri ağlarıyla işbirliği yapan annesini saltanat naipliğinden azletti ve sadrazam Topal Recep Paşa'yı idam ettirdi.
- Yeniçeri ocağında düzenlemeye girişti, ocağı siyasetten arındırdı, tekrar eğitti ve yeniden yapılandırdı.
- İstanbul'da alkol, tütün ve kahveyi yasakladı; bu yasağın sebebinin 1631'deki büyük İstanbul yangını olduğu ve yangının tütün içen sarhoş yeniçeriler tarafından çıkarıldığı iddia edilir.
- 04:02Bağdat Seferi
- IV. Murat, 1635 yılında çıktığı Bağdat seferi sırasında Osmanlı ordularına bizzat kendisi komuta etti ve büyük bir askeri deha olduğunu kanıtladı.
- Sefer sırasında Anadolu'daki tüm isyanları ve isyan etmesi muhtemel unsurları yok etti, böylece devlet otoritesi yeniden ve kesin bir şekilde sağlandı.
- Bağdat'ın alınışından sonra söylediği "Bağdat'ı almaya çalışmak, Bağdat'ın kendinden daha mı güzeldi ne?" sözü meşhurdur.
- 05:00IV. Murat'ın Reformları ve Karakteri
- IV. Murat dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama döneminde toparlandığı istikrarlı bir dönem olmuştur.
- Genç Osman'dan sonra Osmanlı Devleti'nin ikinci büyük reformcusu olarak, devletin gerilediğini kabul ederek ilk ıslahat çalışmalarını başlatan kişidir.
- İstanbul'a döndükten sonra saygın devlet adamlarına imparatorluğun eski parlak günlerine dönmesine yönelik ekonomik ve siyasi projeler hazırlanması emrini verdi.
- 05:44IV. Murat'ın Fiziksel Gücü ve Efsaneleri
- Osmanlı sultanlarının en kudretlilerinden biri olarak tarihe geçen IV. Murat, son derece zeki, gözüpek, cesur, kuvvetli ve enerjik bir insandı.
- İri yarı olan padişah, erken yaşlardan beri güreşe, ciritte biniciliğe ve ağır kaldırmaya ilgi duymuştu.
- Anlatılanlara göre yayını çektiği ok, tüfek mermisinden uzağa düşer, savurduğu bir mızrak sekiz kalkanı birden delerdi.
- 07:29IV. Murat'ın Vefatı
- IV. Murat 1640 yılında İstanbul'da henüz 28 yaşında hiç beklenmedik bir şekilde vefat etti.
- Osmanlı kaynakları nikris (gut hastalığı)dan, Batılı kaynaklar ise sirozdan öldüğünü iddia ederler.
- Ölüm döşeğindeyken öz kardeşi İbrahim'in öldürülmesini emretmiştir, ancak emri yerine getirilmemiş ve İbrahim onun ardından padişah olmuştur.