Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sovyetler Birliği'nin kuruluşundan çöküşüne kadar olan tarihsel gelişimini anlatan kapsamlı bir belgeseldir. Lenin, Stalin, Roosevelt, Churchill ve Yuri Gagarin gibi dönemin önemli siyasi ve bilimsel figürleri videoda yer almaktadır.
- Video, 7 Kasım 1917'de Sovyetler Birliği'nin kuruluşundan başlayarak, Lenin'in liderliğindeki devrim sürecini, Stalin'in iktidara gelişi, sanayileşme politikalarını, İkinci Dünya Savaşı'ndaki rolünü ve 1991'de Kızıl Bayrak'ın indirilmesiyle çöküşünü kronolojik olarak anlatmaktadır. Sovyetler Birliği'nin ekonomik gelişimi, teknolojik başarıları ve dünya tarihindeki yeri detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Sovyetler Birliği'nin Amerika ile olan ticari ilişkileri, Büyük Bunalım dönemindeki durumu, ilk beş yıllık plan uygulaması, traktör ve uçak üretimi, işçi rekorları ve 1957'de ilk insan yapımı uydunun uzaya gönderilmesi gibi önemli olaylar da anlatılmaktadır. Romen Roland'ın Sovyetler Birliği ziyareti ve günlükleri gibi tarihsel belgeler de videoda yer almaktadır.
- 00:10Sovyet Hükümetinin Kuruluşu
- 7 Kasım 1917 tarihinde saat 9:40'da Sovyet hükümetinin kuruluşu duyuruldu.
- Yoksul ve geri kalmış bir tarım ülkesi olan Rusya, bu hükümetin yönetimi altında sanayileşmiş bir ülkeye dönüşecekti.
- Büyük Petro ile başlayan 230 yıllık çabaların ardından Rus halkı askeri güçle değil, ulusal gücüyle büyük bir yükseliş yaşayacaktı.
- 01:37Lenin'in Vefatı
- 21 Ocak 1924 tarihinde Moskova'da güçlü rüzgar ve kar taneleri arasında Lenin'in cenazesi düzenlendi.
- On binlerce işçi, çiftçi ve asker, liderlerine veda etmek için yılın en soğuk gününde bir araya gelmişti.
- Sovyetlerin geleceği konusunda endişe ve kayıp hissi vardı.
- 02:33Rus Halkının Toplumsal Yapısı
- Rus halkı bireysel olmayan toplumsal yaşama uyum sağlama konusunda çok başarılıdır ve sosyalizmi benimsemelerinin nedeni budur.
- Bir ideoloji uğruna veya bir kişinin çevresinde birleştiğimizde bir kahramana ne kadar ihtiyaç duyduğumuz anlaşılır.
- Her kuşak kendi kahramanını yaratmıştır ve tarihte devlet adamlarının kişiliği ülkenin yazgısında belirleyici bir rol oynamıştır.
- 03:41Lenin'in Sosyalist Görüşü
- Lenin tarih sahnesine çıkmadan önce Rusya'da pek çok komünist grup vardı, bunlardan biri de Marx'a mektup yazan komünist kadın Villa Zasciydi.
- Marx, sosyalizmin ilk olarak gelişmiş Avrupa ülkelerinde ortaya çıkacağını söylüyordu.
- Lenin'e göre, Çarlık sistemi 130 bin aristokratı ve tımar sahipleri sayesinde iktidarda kalabildiğine göre, bu partinin uzun yıllar iktidarda kalmaması için bir neden yoktu.
- 05:24Ekim Devrimi ve Sonrası
- Ekim Devrimi'nin başarıya ulaşması Bolşeviklere cesaret verdi ve dünyayı dönüştürüp yeni bir dünya yaratma konusunda daha kararlı olmalarını sağladı.
- Halk, Lenin'in önderliğindeki Sovyet Rusya'nın tamamen farklı bir yol izleyeceğine, halkın iktidarının kurulacağına inanmıştı.
- Ekim Devrimi'nden dört yıl sonra Sovyet hükümeti, tabandan yükselerek yayılan ani bir fırtınayla sarsılacaktı.
- 06:18Kıtlık ve Sosyal Sorunlar
- 1921 baharında Sovyetler Birliği'nin büyük bir bölümü kötü giden hasat nedeniyle kıtlıkla karşı karşıya kalmıştı.
- Sovyet hükümeti, çiftçilerin hasat fazlasını ödeme yapmadan toplamaya karar verdi, ancak bu uygulama çiftçiler arasında kızgınlık yarattı.
- Kronstadt'taki Mavi Ceketliler bile çiftçileri destekliyordu.
- 07:30Yeni İktisat Politikası
- Lenin yeni iktisat politikasını yürürlüğe koydu çünkü savaş sona erdikten sonra ekonominin gelişmesi için başka çareleri olmadığını görmüşlerdi.
- Sovyet hükümeti 1921 Martında yeni iktisat politikalarını uygulamaya başladı ve çiftçilerle yaşanan sorunlar ele alındı.
- Hasat fazlasına ödeme yapmadan el koyma uygulaması yerini piyasaya dayalı alım satım uygulamasına bıraktı.
- 08:44Ekonomik Yeniden Canlandırma
- Piyasanın kendi koşullarını oluşturması ve ekonominin düzelmesi için kapitalist piyasa ekonomisi uygulanmak zorundaydı.
- Yeni politikalar temelde ticari etkinlikler, vergi indirimi ve küçük işletmelerin var olması ile ilgiliydi.
- Yeni iktisat politikası, endüstriyel malların zirai mallarla değiş tokuş edileceği anlamına geliyordu.
- 09:49Yabancı Kaynaklar ve Teknoloji
- 85 yıl önce kurulan Moskova Devlet Mağazası, dünyanın dört bir yanından gelen turistler için bir cazibe merkezi haline geldi.
- Gelişmiş Avrupa ve Amerika, yeni Sovyet hükümetini öcü gibi görüyor ve yerle bir etmek için fırsat kolluyordu.
- Amerika bu ülkeyi diplomatik olarak tanımayı reddediyordu ve Washington'daki yetkililer, Sovyetler Birliği'ne gitmek için turistik vize başvurusunda bulunanları "böyle bir ülke yok" diyerek yanıtlıyordu.
- 10:33Yabancı İmtiyazlar
- 21 Ağustos tarihinde 23 yaşındaki Amerikalı genç Armand Hammer, Kremine girdi ve Lenin'in yeni iktisat politikası üzerine konuşmasını dinledi.
- Hammer, Rusya'daki savaşın denizaşırı askeri güçleri ülke sınırları dışında tuttuğunu ve yabancı kapitalistleri kaçırdığını biliyordu.
- 28 Ekim'de yabancılara imtiyazlı haklar tanıyan ilk sözleşme imzalandı ve Henry Asbest madenleri kurma işini aldı.
- 12:18Sovyetler Birliği'nin Ekonomik Gelişimi
- Hammer, Amerika'da lobi faaliyetlerine başlayarak 30 büyük Amerikan şirketiyle sözleşme imzalayarak Amerika Birleşik Anonim Şirketi'ni oluşturdu ve bu şirket Amerika'da üretilen malları Sovyet Rusya'ya taşıyarak takasa dayalı ticaret başlattı.
- Lenin, Sovyet Rusya'nın asıl ihtiyaç duyduğu şeyin Amerikan sermayesi ve teknolojisi olduğunu belirtti.
- Ford, başlangıçta Sovyetler Birliği'ni düşman olarak görse de, Gorki şehrinde ortak yatırım kurarak 1932'den sonra Sovyetler Birliği'nin yollarında yüzbin Ford marka otobüs ve kamyon dolaşmaya başladı.
- 13:50Yeni İktisat Politikası ve Lenin'in Vefatı
- Yeni iktisat politikasının uygulanması Sovyet ekonomisinin toparlanmasını sağladı ve Lenin, Rusya'nın artık koltuk değneklerinin yardımıyla yeniden ayaklarının üzerinde durabilmeye başladığını belirtti.
- Sovyetler Birliği'nin sosyalist yapısına piyasa ekonomisi, ticari mallar ve para monte edildi, bu Marksizm açısından büyük bir dönüm noktasıydı.
- 20 Kasım 1923'te Lenin, Sovyet Komünist Partisi'nin genel toplantısında Rusya'nın yeni iktisat politikası sayesinde sosyalist bir ülke olacağını söyledi ve bu konuşması onun toplum önündeki son konuşması oldu.
- 16:07Stalin Dönemi ve Sanayileşme
- Lenin'den sonra Sovyetler Birliği'nin başına ciddiyeti ve kararlılığıyla tanınan Stalin geçti, Lenin takma adı "Lena Nehri" iken, halefinin gerçek adı "Çelik" anlamına geliyordu.
- Stalin, geniş topraklara yayılan ülkenin gelişebilmesi için bütün kaynakların tek bir elde toplanması, burjuvaziye yaşam alanı bırakılmaması ve kapitalist sistemin ortadan kaldırılması gerektiğini düşünüyordu.
- Stalin, sanayileşme için gereken sermayenin yalnızca yerel birikimle toplanabileceğini savunarak yeni bir harç ve vergi sistemi oluşturdu, çiftçiler verginin yanı sıra sanayi ürünlerini almak için daha fazla para ödeyeceklerdi.
- 18:24Sovyetler Birliği'nin Ekonomik Durumu
- 1920'li yıllarda Batılı ülkeler Birinci Dünya Savaşı'nın travmasını atlatmış, sanayileşmiş ülkelerdeki sanayi ürünlerinin toplam üretimdeki payı savaş öncesinin bir buçuk katına ulaşmıştı.
- 1927 yılında İngiltere, Sovyetler Birliği ile bütün ilişkilerini keseceğini ve 1921 yılında imzalanan ticaret anlaşmasının feshedileceğini duyurdu.
- Sovyetler Birliği'nin 1928 yılındaki toplam sanayi üretimi Almanya'nın yarısı, Amerika'nın da sekizde biri kadardı, ülkedeki toplam traktör sayısı 30 binin altında ve tarım arazilerinin %99'u insan ya da hayvan gücüyle işleniyordu.
- 21:08İlk Beş Yıllık Plan
- 1929 yılının Mayıs ayında Beşinci Sovyetler Kongresi Moskova Tiyatrosu'nda toplandı ve ulusal ekonominin gelişimine yönelik ilk beş yıllık planın hazırlanması öncelikli konu oldu.
- Kabul edilen ilk beş yıllık plan devasa bir belge olmuştu, dünya tarihinde daha önce böylesine ayrıntılı bir gelişim planı yapan bir ülke olmamıştı.
- O dönemde bütün üretim, nakliyat ve satış devlet tarafından planlanıyordu, fiyatların binlerce kilometre uzaklıktaki farklı bölgelerde değişmemesi için aşırı merkezi ekonomi planı uygulandı.
- 22:59Ekonomik Kriz ve Sovyetler Birliği'nin Gelişimi
- Sovyetlerde ilk beş yıllık plan tartışılırken dünyada beklenmedik bir ekonomik kriz patlak verdi, 24 Ekim 1929 tarihinde borsanın çökmesiyle başlayan kriz diğer ülkelere de sıçrayacak ve kapitalist ülkelerin hemen hepsi bu krizden etkilenecekti.
- Büyük bunalım tüm dünyayı etkilemişti, krizden önce de toplumsal adalet konusunda birçok endişe dile getiriliyordu ve Amerikan toplumundaki eşitsizlik üst düzeydeydi.
- İlk beş yıllık kalkınma planını uygulayan Sovyetler Birliği kendine özgü bir şekilde hızla büyüyordu, Avrupa ve Amerika'daki sermaye ve yetenekli insanlar bir şekilde Sovyetler Birliği'ne akmanın bir yolunu bulmuştu.
- 25:36Sovyetler Birliği'nin Sanayileşme Süreci
- Traktörler uzun süre boyunca sanayileşmenin en önemli göstergesi olarak kabul edilmiştir çünkü tarımda büyük bir üretim gücü sağlamıştır.
- 1929 yılında Stalingrad'da büyük ölçekli bir traktör fabrikasının temelleri atılmış, inşaat on ayda tamamlanmış ve fabrika üretime başlamıştır.
- Sovyetler Birliği, Amerika ve Almanya'dan gelen yabancı uzmanların yardımıyla sanayileşme sürecini hızlandırmıştır.
- 26:57Sanayileşme Başarısı ve Sosyal Etkileri
- Büyük ekonomik bunalımın aksine, Sovyetler Birliği'nin sanayide elde ettiği başarılar ve halkının coşkulu desteği etkileyiciydi.
- 1935'te Pravda gazetesinde çıkan haberde, madenci Alexey Takanov'un 6 saatlik vardiyasında 102 ton kömür kırdığı ve bu rekorla 200 ruble kazandığı belirtilmiştir.
- Birinci beş yıllık plan başarıya ulaşmış, Sovyetler Birliği artık bir tarım ülkesi değil, sanayi ülkesi olmuş ve toplam sanayi üretimi ile Avrupa'da birinci, dünya çapında ikinci sıraya yerleşmiştir.
- 29:27Sanayileşmenin Batıda Etkisi
- 1917 Ekim Devrimi'nden sonra 20 yıldan kısa bir sürede Sovyetler Birliği, sanayileşme hedefine inanılmaz bir hızla ulaşmıştır.
- Sovyetler Birliği'nin ulaştığı refah düzeyi ve planlama modeli Batıda büyük ilgi uyandırmış, 1930'lu yıllarda Rusya'ya gelen Batılılar bu modelin örnek alınması gerektiğini söylüyordu.
- Planlama bir anda dünyanın en gözde sözcüğü haline gelmiş, makro ekonominin düzenlenmesinde devlet erkeğinin kullanılmasının en başarılı örneği Amerika Başkanı Roosevelt'in başlattığı yeniden yapılanma olmuştur.
- 31:33Sanayileşmenin Sosyal Sorunları
- Sovyetler Birliği'nin başarısı dünyanın dört bir yanındaki insanların ilgisini çekiyordu ve herkes başarıya odaklandığı için hızlı sanayileşmenin yarattığı sorunlar göz ardı ediliyordu.
- Stalin'in ekonomik gelişme modeli bazı ciddi sorunları beraberinde getirmişti: ekonomik büyüme dengeli değildi, ağır sanayi ve silah sanayi hızlı gelişmişti ama hafif sanayi ve tarım büyük bir yara almıştı.
- İnsanların hayat standartlarında önemli bir ilerleme kaydedilememişti, sanayi gelişmişti ama insanların yaşam kalitesi düzelmemişti.
- 34:00İkinci Dünya Savaşı ve Sovyetler Birliği
- Ekonomik krizin etkilerinden kurtulmak isteyen Almanya, Japonya ve İtalya'da faşist diktatörler iktidara geçmişti.
- 1939 yılında İkinci Dünya Savaşı patlak verdi ve 22 Haziran 1941 tarihinde Almanlar Sovyetler Birliği'ne saldırı düzenledi.
- Sovyetler Birliği bir hafta içerisinde bir milyondan fazla asker kaybetti ve batıdaki sanayi bölgelerinin hemen hepsi düşman eline geçti.
- 35:52Savaş Döneminde Sovyetler Birliği'nin Sanayileşme Stratejisi
- İkinci beş yıllık plan süresince Kuznesk ve Zaporosi'de çelik işletmeleri kurulmuş, Stalingrad, Karko ve Shells gibi şehirlerde traktör fabrikaları kurulmuştur.
- Savaş dönemi olduğu için vardiyalar 24 saatlik çalışmaya göre düzenlenmiş, makineler hiç durmadan çalışıyor, işçiler vardiyalar halinde dinleniyordu.
- 1942 yılında koşullar çok daha zorlaşmıştı ama Sovyetler Birliği 20 bin uçak üretmeyi başarmıştı ve bu Almanya'da üretilen uçak sayısının iki katıydı.
- 37:20Savaşın Sonu ve Sovyetler Birliği'nin Yükselişi
- 1 Mayıs 1945'te faşistlere karşı verilen savaş zaferle sonuçlandı, Berlin'i ele geçiren Kızıl Ordu bayrağını Alman parlamento binasının gönderine çekti.
- Almanlar Sovyetlere karşı verdikleri savaşta 10 milyon askerini kaybetmişti ve bu İkinci Dünya Savaşı'ndaki toplam kayıpların %73'üydü.
- 1945 yılının Şubat ayında Almanya başarısızlığa mahkum olduğunda, dönemin en güçlü ülkelerinin liderleri Yalta'da bir konferans düzenlediler ve Sovyetler Birliği'nin sahip olduğu askeri ve siyasi gücü bütün dünyanın tanıdığı anlamına geldi.
- 38:45Uzay Keşifleri ve Sovyetler Birliği
- 1957 yılında ilk insan yapımı uydu uzaya gönderildi ve gövdesinde Sovyetler Birliği yazısı okunuyordu.
- 12 Nisan 1961 tarihinde Sovyet kozmonot Yuri Gagarin, Vostok uzay gemisi ile uzaya gitme düşünü gerçekleştiren ilk insan oldu.
- Dünyayı uzaydan görmek uygarlıklar tarihinde yeni bir doruk noktasıydı ve bu dönüm noktası tarihi kayıtlarından asla silinmeyecekti.
- 39:28Romen Roland'ın Sovyetler Birliği Ziyareti
- Büyük Fransız yazar Romen Roland'ın yazdığı kitap yayınlanmadan önce elli yıl boyunca mühürlü olarak beklemişti.
- Romen Roland, 1935 yılında Sovyetler Birliği'ni ziyaret etmiş ve ülkeyi ziyareti boyunca her yerde çiçekler ve alkışlarla karşılanmıştı.
- Stalin'e yazdığı mektupta güçlü bir ülke gördüğünü, Bolşevik liderlerinin öncülüğünde sayısız engeli aşmaya çalıştığını ve halk kahramanının düzenli bir şekilde yeni bir dünya yarattığını belirtmişti.
- 40:04Sovyetler Birliği'nin Gerçekleri ve Roland'ın Düşünceleri
- O dönemde Sovyetler Birliği'ne gidenler ülkede Stalin'in ilahlaşması, yoğun bürokrasi, yoksul çiftçiler ve halkın büyük bölümü gibi sorunların yaşandığına tanık oluyordu.
- Romen Roland günlüğüne mevcut politikaların olumsuz bir yönü olduğunu ama bu kaçınılmaz olduğunu yazmıştı.
- Roland, Sovyetler Birliği'ne duyduğu sevgi nedeniyle günlüğünün yayınlanmasını elli yıl ertelemeye karar verdi ve ülkenin bu sorunların üstesinden geleceğine inanıyordu.
- 41:08Sovyetler Birliği'nin Sonu ve Dersleri
- Romen Roland'ın Moskova Günlüğü 1984 yılında yayımlandı, ancak Sovyet liderler aşırı merkezi ekonomik sistem gibi sorunlu politikaları düzeltme konusunda başarısız olmuşlardı.
- 1991 yılında Kremlin'de 74 yıldır dalgalanan kızıl bayrak sessizce gönderden indirildi ve Sovyetler Birliği'nin hızlı yükselişi 20. yüzyılın en göze çarpan olaylarından biri olmuştu.
- Bu beklenmedik büyük deneyim, insanoğlunun gelişimi açısından çok önemli bir ders niteliği taşıyordu ve bir toplumun değişmesi için onlarca yıla, hatta bir yüzyıla ya da daha uzun bir süreye gereksinim duyulabilir.