Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan "Yeni Toplumsal Hareketler" dersinin ilk ünitesi olan "Toplumsal Değişim ve Küreselleşme" konusunu ele alan eğitim içeriğidir.
- Video, toplumsal değişme sürecinin özellikleri, tarihsel arka planı ve etkileyen etmenlerini (kültür, teknoloji, sosyal eşitsizlik, nüfus yapısı) açıklayarak başlamakta, ardından evrimci yaklaşımdan modernite kuramlarına kadar çeşitli sosyolojik teorileri (Durkheim, Weber, Parsons, Marx) detaylı olarak incelemektedir. İçerik, küreselleşme olgusunun özellikleri ve alternatif kuramları (bağımlılık kuramları, dünya kültürü kuramı, neoliberal küreselleşme) hakkında da bilgiler sunmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye örneği üzerinden toplumsal değişim örnekleri verilmekte ve her bir kuramın temel prensipleri, toplumsal değişim ve modernite kavramlarının farklı yorumları açıklanmaktadır.
- 00:08Toplumsal Değişim ve Küreselleşme Ünitesi
- Yeni toplumsal hareketler dersinin ilk ünitesi "Toplumsal Değişim ve Küreselleşme" başlığı altında ele alınacak.
- Ünite içerisinde toplumsal değişme sürecinin özellikleri, tarihsel arka planı, etkileyen etmenler, kuramları, modernite ve küreselleşme gibi konular yer alacaktır.
- 00:44Toplumsal Değişme Kavramı
- Toplumsal değişme, teknoloji ve kültür düzeyi, endüstrileşme, kentleşme, göçler, bireyleşme, bürokrasinin gelişmesi gibi dinamik güçleri içeren bir süreçtir.
- Toplumsal değişme, bir toplumdaki kurumların ve kültürün zaman içerisinde dönüşmesidir.
- Toplumsal değişme gerçekleşirken, toplumun temel kurumlarının yanında toplumun üyeliğinin sahip olduğu düşünceler, tutumlar ve değerler bağlamında da değişmeler meydana gelir.
- 01:55Toplumsal Değişmenin Özellikleri
- Toplumsal değişme, maddi kültür yanında manevi kültürün de değişmesine yol açar, ancak maddi kültür anlamında değişme manevi alandaki değişmeden daha hızlı gerçekleşir.
- Toplumsal değişmenin önemli bir tetikleyicisinin refah düzeyi olduğu görülmekte, toplumsal değişme bir toplumdaki insan yaşamının refahının tüm sosyal sınıf katmanlarındaki gelişimine koşut olarak gerçekleşmektedir.
- Toplumsal değişme sürecinin diğer bir özelliği, doğası gereği genelde planlanmadan ortaya çıkmasıdır.
- 03:02Planlanmamış Toplumsal Değişimler
- 1950'li yıllardan sonra hızlanan kırsaldan kente göç olgusu planlanmamış bir toplumsal değişimdir.
- Göç hareketine bağlı olarak şehirlerarası ve şehir içi ulaşımda değişmeler gerçekleşmiştir.
- Planlanmadan ortaya çıkan toplumsal değişmeler insan yaşamını kolaylaştırmaktan çok güçleştirmektedir.
- 03:48Toplumsal Değişmenin Tartışmalı Olması
- Toplumsal değişme tartışmalı bir süreçtir ve bu tartışmanın ağırlıklı olarak toplumsal değişmenin nasıl yaşanması gerektiğine dair görüşlerde yoğunlaştığı görülmektedir.
- Toplumsal kalkınmada başat rolün kamuda mı yoksa özel sektörde mi olması gerektiği konusunda farklı görüşler vardır.
- Kentleşme meselesinde de görüş ayrılıkları ortaya çıkmaktadır.
- 05:22Toplumsal Değişmenin Tarihsel Arka Planı
- Toplumsal değişme olgusu tarihsel süreçteki değişimleri de içinde barındırmaktadır.
- Rönesans, içinde bulunduğumuz çağın başlangıcı sayılır ve toplum yaşamı üzerindeki dinsel ve oligarşik baskı ortadan kalkmış, ulusallaşma ön plana çıkmıştır.
- Endüstri devrimi, 18. yüzyılın ikinci yarısında başlayan ve 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar devam eden dönemde hızla gerçekleşen toplumsal, ekonomik, teknolojik ve demografik değişimlerdir.
- 06:31Fransız Devrimi ve Toplumsal Değişim
- Toplumsal değişme düşüncesinin ortaya çıkmasına neden olan tarihsel değişim süreci Fransa'da 1780'lerde başlamış ve 1789 Fransız Devrimi ile doruk noktasına ulaşmıştır.
- Fransız Devrimi sona erdiğinde Fransız toplumu, tarihi ve siyaseti üç temel olaya temelden sarsılmıştır.
- Temel hak ve özgürlüklere sahip olunduğu düşüncesiyle birlikte insan-insan ilişkisinde yeni bir sayfanın açılması, feodal toplumun temellerinin sarsılması ve felsefe yapma geleneğinin sarsılmasıyla tarih algısının toplumsallık kazanmasıdır.
- 07:14Toplumsal Değişmeyi Etkileyen Etmenler
- Kültür, insanoğlunun yaşamak amacıyla ürettiği maddi ve manevi her şeyi ifade eder ve toplumsal değişme, bazı sosyal bilimciler tarafından sosyal-kültürel değişme olarak da adlandırılır.
- Toplumsal değişmede toplumun ürettiği bilimsel yeniliklerin, buluşların ve teknolojik ürünlerin göz etkisi göz ardı edilemez.
- Bazı sosyal bilimcilere göre toplumsal değişimi etkileyen sosyal etmenler insanlar arasındaki eşitsizliktir.
- 08:48Toplumsal Hareketlilik ve Nüfus Değişimi
- Toplumsal hareketlilik kavramı bir toplumdaki bireylerin ve grupların farklı sosyal tabakalar arasındaki geçişini anlatır ve bu hareketlilik aşağıya ve yukarıya doğru dikey olabildiği gibi kuşaklar arası da olabilir.
- Nüfus yapısının değişimi toplumsal değişimi etkiler ve Durkheim toplumsal değişme, nüfus artışı ve işbölümünün gelişmesi ile ilişkilendirmiştir.
- Nüfus değişimini denetim altında tutma yoluyla toplumsal değişme de denetim altında tutmak mümkün olur.
- 09:56Toplumsal Değişimi Açıklayan Yaklaşımlar
- Evrimci yaklaşımcıların temsilcileri Auguste Comte, Herbert Spencer ve Emile Durkheim'dir.
- Comte'nin kuramı toplumsal statik ve toplumsal dinamik olarak ikiye ayrılır; toplumsal statik toplumun denge haline işaret ederken, toplumsal dinamik toplumsal değişme sürecine işaret eder.
- Spencer'a göre evrim, basitlikten karmaşıklığa, homojenlikten heterojenliğe, tek tipli olmaktan uzmanlaşmaya doğru giden doğrusal bir süreçtir ve evrim sürecinde belirleyici öge endüstrileşmedir.
- 11:26Durkheim'in Toplumsal Değişim Kuramı
- Durkheim'e göre, gelişen teknoloji ve iş bölümünün artması, insan ilişkilerini ve toplumsal yapıyı değiştirir.
- Nüfus az ve işbölümü basit iken toplumda mekanik dayanışma olur, bireyler bu dayanışmayı korumaya çalışırlar.
- Durkheim, toplumlar geliştikçe ceza hukukunun giderek azalacağını ve geri verdirici hukukun ortaya çıkacağını ileri sürer.
- 13:13Weber ve Parsons'un Yaklaşımları
- Weber'e göre toplumsal değişmenin önemli belirleyicilerinden biri düşüncelerdir ve Batı uygarlığının gelişmiş olmasını akılcılık ile açıklar.
- Parsons, toplumsal değişmenin basitten karmaşığa doğru giden normal bir toplumun evrimi olduğunu ve toplumsal değişmenin makro, orta düzey ve mikro olmak üzere üç düzeyde ele alındığını savunur.
- 14:47Marx'ın Sınıf Çatışması Yaklaşımı
- Marx, liberal görüş açısından ön plana çıkan bireye karşılık toplumsal alanını ortaya koymuştur.
- Ona göre toplumsal değişmenin temel nedeni sınıf çatışmalarıdır ve üretim güçleri ile üretim ilişkileri arasındaki çatışma insanın iradeleri dışında meydana gelir.
- 15:29Aksiyonalist Yaklaşım ve Modernite
- Aksiyonalist yaklaşıma göre toplumun en temel taşı sosyal olaydır ve toplumsal değişmeyi etkileyen sosyal aktörlerin aksiyonları gereklidir.
- Modernite, Batıda endüstri devrimi ile beraber değişen toplumsal kurumları ve davranış biçimlerini içerir, modernleşme ise endüstrileşme ile başlayan toplumsal değişme sürecidir.
- Modernitenin oluşumunda anahtar olan öğeler özgüreç gücü, bireyleşme ve akılcılıktır.
- 16:45Küreselleşme Kavramı
- Küreselleşme kavramı kimi zaman batılılaşma, Amerikanlaşma ya da evrenselleşme ile eş anlamlı olarak düşünülür ve toplumlar arasındaki kültürel farklılıkların ortadan kalkmasına işaret eder.
- Castellas'a göre küreselleşme, özellikle 1970'lerden bu yana bilgi toplumunun ortaya çıkması ve gelişmesi ile bağlantılıdır.
- Küreselleşme tek yanlı bir süreç değildir, kültürel boyutu açısından diyalektik bir yapı ortaya çıkar ve küresel süreçlere yerel müdahalede bulunma olanağı vardır.
- 18:44Alternatif Küreselleşme Kuramları
- 1960'ların ortalarında modernleşme kuramlarını eleştiren alternatif kuramlar geliştirilmiştir.
- Bağımlılık kuramlarının ortak yönleri, dünya kapitalist sistemi kavramını kabul etmeleri ve bu sistemin çevresinde yer alan ülkelerin iç yapılarının dış güçler tarafından belirlendiğini öne sürmeleridir.
- Dünya kültürü kuramı, küresel meta, insan ve kültür dolaşımı zincirlerini analiz eder ve küreselleşme sürecinin homojenik yaratmadığını, melezlenme denebilecek oluşumlara yol açtığını öne sürmektedir.
- 20:16Neoliberal Küreselleşme
- Neoliberal küreselleşme özellikle 1980 sonrasına ilişkin bir kavramdır ve 1970'lerin başından itibaren sermayenin ulusal düzeyde tanımlanamayacağı görüşü ağırlık kazanmaya başlamıştır.
- Sermayenin toplam sosyal döngüsünü oluşturan üç süreç vardır: ticari sermayenin uluslararasılaşması, erken endüstrileşen ülkelerde sermayenin aşırı artması ve gelişen teknoloji ile üretim faaliyetlerinin uluslararasılaşması.