Buradasın
Sivrihisar'ın Geleneksel Mimari Özellikleri ve Restorasyon Çalışmaları
youtube.com/watch?v=D4cbfQbwYrIYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sivrihisar'da restorasyon çalışmaları yapan bir eğitimci tarafından sunulan, Sivrihisar'ın geleneksel mimari özelliklerini ve restorasyon çalışmaları hakkında bilgi veren bir sunum formatındadır.
- Video, 24 bin nüfuslu Sivrihisar'ın kentsel dönüşüm ve geleneksel mimari ilişkisi kapsamında incelenmesini amaçlamaktadır. İçerikte Sivrihisar'ın mimari özellikleri (kayalıklardan alınan temeller, ahşap çatkılar, yığma taş örgüsü, harman tuğla ve kerpiç kullanımı), evlerinin yerleşim planı, iç ve dış sofalı yapılar, izbe, kuyular, tandır evleri ve şaraphane delikleri gibi yapısal özellikleri detaylı şekilde anlatılmaktadır.
- Sunumda ayrıca Sivrihisar Ulu Camii'nin mimari özellikleri ve restorasyon hataları eleştirilmekte, Nemhane Sokak'ta devam eden restorasyon çalışmaları hakkında bilgiler verilmektedir. Konuşmacı, evlerin çimento sıvalarla kaplanması, gazoz kapaklarının ahşap yapıya zarar vermesi gibi restorasyon sürecinde karşılaşılan zorlukları da aktarmaktadır. Sivrihisar'ın 900 tescilli yapısı ve anıt eserleriyle Türkiye'nin ilgisini beklediği, ancak bu yapıların korunması için daha fazla bütçe ve çaba gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:08Orta Anadolu Mimarisi ve Sivrihisar Örneği
- Konuşmacı, kentsel dönüşüm ve geleneksel mimari ilişkisi yerine, Orta Anadolu mimarisi ve tarihi Sivrihisar evleri örneğini ele almayı tercih etmiştir.
- Türkiye'de kamuoyu genellikle büyük şehirlerdeki geleneksel mimariye odaklanırken, Anadolu'da birçok bölgede kırsal yerleşimlerde de çok sayıda geleneksel dokunun hala yaşadığı görülmektedir.
- Beypazarı ve Taraklı gibi bazı başarılı örnekler olsa da, birçok kırsal, kasaba, köy ve mezra yerleşiminde tescile layık Anadolu örnekleri bulunmaktadır.
- 01:58Sivrihisar'ın Tarihi Önemi
- Sivrihisar, 24 bin nüfuslu bir ilçe merkezinde 900 tescilli tarihi yapıya sahiptir ve bunların %80-90'ı sivil mimarlık örnekleridir.
- Yunus Emre'nin burada yaşadığı, Nasrettin Hoca'nın burada doğup büyüdüğü ve İstanbul'un ilk belediye başkanı Hızır Reis'in Sivrihisarlı olduğu söylenmektedir.
- Sivrihisar, henüz kentsel dönüşüme uğramamış ve yerel dokusunu ve kimliğini muhafaza etmiş yerlerden biridir.
- 03:51Sivrihisar'a Ulaşım ve Fiziksel Özellikleri
- Sivrihisar'a en iyi ulaşım yolu hızlı trenle olup, İstanbul'dan 5-6 saatte ulaşılabilir.
- Sivrihisar, kayalıklardan ismini alan bir şehirdir ve Eskişehir'den yola çıkıldığında uzaktan görülebilir.
- Sivrihisar'ın diğer Anadolu yerleşimlerinden ayıran özelliklerden biri çok sayıda küçük meydancıya sahip olmasıdır.
- 06:30Sivrihisar Evlerinin Teknik Özellikleri
- Sivrihisar evlerinin temelleri genellikle 60 cm ile 1,50 metre arasında sert kayalara oturmuştur.
- Alt katlar genellikle ahşap hatıllı ve yığma taş örgüsü şeklinde yapılmış, üst katlarda ise ahşap çatkılar ve harman tuğla kullanılmıştır.
- Sivrihisar'da kullanılan taşlar şehrin kuzeyindeki kayalıklardan kırılarak elde edilmiş, toprak ise 5 km uzaklıktaki Kepez köyünden taşınmış ve çamur haline getirilerek ahşap kalıplarda ve fırınlarda yapı malzemesi haline getirilmiştir.
- 09:54Sivrihisar Evlerinin Ahşap ve Cephe Özellikleri
- Sivrihisar'da ağaçlık bir alan olmadığı için, ahşaplar kuzey tarafındaki Ekmekçi Pınarı ve Alan Dağı'ndan getirilmiştir.
- Yapılarda yerli çam (sarıçam) ve ardıç ağaçları kullanılmıştır, özellikle ardıç zamanla çok sertleşen bir ağaçtır.
- Sivrihisar evlerinde zengin ve fakir evler arasında çok ayrım yoktur, sosyal statü yapılara çok fazla yansımamıştır.
- 12:02Sivrihisar Evlerinin Cephe Tasarım Özellikleri
- Sivrihisar evlerinde alt katlar daha sağır ve az pencere kullanılmış, üst katlarda ise oldukça fazla sayıda pencere kullanılmıştır.
- Cephelerde cumba eli böğründe ve konsollarla hareketlilik sağlanmış, alt katlarda kompozisyonlarla harman tuğlalarla yapılan motifler cepheye dekorasyon özelliği kazandırmıştır.
- Tuğla araları kireç harcı ile doldurulmuş, iki renkli dekoratif görüntü elde edilmiştir.
- 13:44Sivrihisar Ulu Camii ve Restorasyon Sorunları
- Sivrihisar Ulu Camii dikdörtgen planlı, tamamen ahşap strüktürlü bir yapıdır ve Beyşehir'deki Eşrefoğlu Camii ile benzerlik gösterir.
- Caminin restorasyonunda yapılan uygulamalar eleştirilmektedir; PVC pencerelerin takılması gibi restorasyonun nasıl yapılmaması gerektiği konusunda bir ders olarak sunulabilir.
- Sivrihisar'daki yapılar çimentoyla sıvanmış ve TVC pencereler takılmış olsa da, kademeli geçişler ve yapıların kompozisyonlarıyla ortaya çıkarıldığında muhteşem bir görüntü elde edilebilir.
- 16:37Sivrihisar Evlerinin Yerleşim Planı
- Sivrihisar'ın yerleşim planında evlerin yerleşim leke halinde gösterilmiş ve tavan süslemeleri dikkat çekicidir.
- Her evin bir avlusu vardır ve bu avlular yüksek duvarlarla caddelerden ayrılmış, günlük hayatın geçtiği yerlerdir.
- Avlularda ekmek yapımı, çamaşır yıkama, üzüm pekmezi elde edilmesi, tandır evi, kiler ve kuyu gibi günlük ihtiyaçlar yer alır.
- 17:35Sivrihisar Evlerinin İç Mekanları
- Evlerde dış sofalı odalar, odalar, hamamlar, tandır evi, mutfak ve izbe (kiler) bulunur.
- İzbelerde genellikle yaş sebze ve meyveler, harç evlerinde ise un, bulgur, yağ, şeker gibi kuru bakliyatlar depolanır.
- İzbe ve harç evleri karanlık ve sıkıştırılmış toprak üzerinde yer alır, helalar, ahırlar ve samanlıklar da evlerde bulunur.
- 19:15Sivrihisar Evlerinin Su Sistemi ve Bahçe Özellikleri
- Sivrihisar'ın suyu acı olduğundan kuyu suları içilmez, ancak bahçe ve hayvan sulamada, buğdayın yıkanmasında ve durulamada kullanılır.
- İçme suları tamamen mahalle çeşmesinden temin edilir ve kuyular aynı zamanda soğutma görevi görür.
- Bahçelerde tandırevi (tandır evi) ve şaraphana (üzümün pekmez haline getirildiği kısımlar) genellikle bahçe içerisinde yer alır.
- 20:27Sivrihisar Evlerinin Mimari Özellikleri
- Tipik bir Sivrihisar evinde sedirler, oturma düzeni, yüklükler ve geometrik düzenler kullanılır.
- Tavan kaplamalarında ve yüklüklerde ahşap ve geçme sistemli yapılar tercih edilir.
- Kapılarda ağaç çıtalarla çiçek motifleri işlenmiş zengin örnekler bulunur ve genellikle kemer kullanılmıştır.
- 22:27Sivrihisar Evlerinin Çatı ve Kapı Özellikleri
- Sivrihisar evlerinin üst örtüsü genellikle kırma çatıdan yapılmış, beşik çatı çok az görülmüştür.
- Saçaklar sade ve gösterişsiz olarak yapılmış, saçak altında mertek ve üstlerinde saz kullanılmıştır.
- Dış kapılar ahşap ve çift kanatlı olarak inşa edilmiş, üst katın sofasından alt kata uzanan ince bir ip ile kapılar açılır.
- 24:38Sivrihisar Evlerinin Pencere ve Merdiven Özellikleri
- Pencerelerde genellikle düşey dikdörtgenler ve giyotin pencereler (düşeyde çalışan merdivenler) görülür.
- Tandır evlerinin bacaları dekoratif şekilde form olarak kullanılmıştır.
- Dış merdivenlerde taş veya mermer basamaklar, iç merdivenlerde ise ahşap kullanılmıştır.
- 26:25Sivrihisar Evlerinin Özellikleri
- Üst katlarda çok sayıda pencere ve dekoratif tuğlalarla bezenmiş yapılar bulunuyor, derz aralarında kireç harcıyla doldurulmuş.
- Sivrihisar evlerinde zemin katlarda kedi ve tavuk geçişleri için özel delikler yapılmış, bu delikler hayvanların bahçe ile sokak arasındaki ilişkisini kuran küçük tünellerdir.
- Restorasyon çalışmalarında çimentolarla sıvanmış konsollar ve payandalar temizlenmiş, gazoz kapakları ile sıvayı tutma yöntemi ahşaplara hasar vermiş.
- 28:25Restorasyon Zorlukları
- Nemhane Sokak'ta banka yapısı gibi olmayan bir yapıdan başlayarak ahşap ve taş örgüyü ortaya çıkarmak amaçlanıyor.
- PVC pencerelerin değiştirilmesi zorluk yaratıyor, insanlar ahşap yerine PVC pencereleri tercih ediyor.
- Sivrihisar evlerinde çimento sıvalarla özgün yapılar hapsedilmiş, taş örgü bozulmaya ve derzler boşalmaya başlamış.
- 30:13Onarım Süreci
- Onarımlar CV, bilgisayarda koruma, uygulama, denetim kudep bürolarından alınan onarım izin belgeleriyle yapılmaya çalışılıyor.
- Eskişehir Büyükşehir Belediyesi onarım izin belgelerini vermiş ve bu konuda yapıcı davranmış.
- Üst katlardaki pencerelerde çift dikme kullanılmış, ancak zamanla çimento ile sıvanmış ve ahşap yapıya zarar vermiş.
- 32:50Onarım Teknikleri
- Onarım yapılan yüzeylerde dıştaki çimento sıvası alınamadığı için küçük pencereler açılarak yapının taş duvarının görünümü sunulmuş.
- Sivrihisar Belediyesi'nin bütçesi çok az olmasına rağmen 100-150 tane evi onarmak istiyor.
- Kültür Bakanlığı'nın Sivrihisar evleri için imkanlar ortaya konması gerekiyor çünkü hem yönetim hem halk bazında onarım isteği var.
- 35:27İnsan İlişkileri ve Yapı Özellikleri
- Fazilet Abla gibi yerel halk üyeleri, ev sahiplerini ikna ederek restorasyon çalışmalarına yardımcı oluyor.
- Sivrihisar evlerinin karakteristik özelliklerini taşıyan çift cumbalı yapılar bulunuyor.
- İç duvarlarda ahşap çatıklar ve kerpiçler kullanılmış, saman katkılı çamur harcıyla yapılmış ve kireç badana ile 20-30 cm kalınlığında inşa edilmiştir.
- 38:30Sonuç ve Çağrı
- Sivrihisar 900 tescilli yapısıyla ve anıt eserleriyle Türkiye'nin ilgisini bekliyor.
- Onarım ve koruma çabaları başlamış durumda, ancak bu çabaların hızlanması gerekiyor.
- Sivrihisar örneğinde olduğu gibi birçok orta ve küçük ölçekli yerleşimlerdeki sivil mimarlık örneklerinin ihya edilmesinde çabalar ve koruma programlarının hızlanması ve bütçelerin ayrılması isteniyor.