Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir anlatıcı tarafından sunulan Anadolu arkeolojisi serisinin bir bölümüdür ve Sivas'ın tarihi ve mimari eserleri hakkında bilgi vermektedir.
- Video, Sivas'ın Hitit döneminden günümüze kadar olan tarihini kronolojik olarak anlatmakta ve özellikle 1271 yılında zengin vezir Sahip Ata tarafından yaptırılan Gök Medresesi'nin mimari özellikleri, tarihi ve restorasyon sürecini detaylı olarak açıklamaktadır. Gök Medresesi'nin taş kapısı, minareleri, hayat ağacı motifleri ve hayvan başları gibi Türk şaman geleneğinden İslam'a aktarılan unsurlar anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Sivas'ın stratejik konumu, Roma dönemindeki adı Sebasteia'dan Sivas'a dönüşümü ve Moğol egemenliğindeki Anadolu Selçukluları döneminde Sivas'ın yeni başkent olması gibi tarihsel bilgiler de paylaşılmaktadır. Video, Sivas'taki diğer önemli yapıların (Ulu Cami, Çifte Minare, Keyhüsrev Şifaiyesi, Uruçiye Medresesi) önümüzdeki hafta anlatılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 01:00Anadolu Arkeolojisi ve Sivas'ın Önemi
- Anadolu arkeolojisinde Selçuklu dönemini Konya'dan Alanya'ya kadar tanıttıktan sonra, Sivas, Erzurum ve Erzincan gibi merkezlerdeki Selçuklu ve Türk beylikleri dönemi eserlerini tanıtmak için rotayı Sivas'a çevirdik.
- Sivas, Anadolu'yu doğu-batı ve kuzey-güney yönlerinden bağlayan yolların merkezinde, Kızılırmak havzası içerisinde yer almaktadır.
- Kentteki ilk yerleşim Hitit dönemine tarihlendirilir ve Roma döneminde adını Roma Sebasteia'sından almış, zaman içerisinde sırasıyla Sebasteia, Sebastos, Sebaste ve Selçuklu döneminde Sivas olarak değişmiştir.
- 03:16Anadolu'nun Ortaçağ Dönemi
- Doğu Roma (Bizans) egemenliği Anadolu'da hiçbir zaman tam olarak bir otorite sağlamamış, 8. ve 10. yüzyıllar arasında Anadolu'da bir başıboşluk ve kaos yaşanmıştır.
- Bu dönemde Anadolu'da ortaçağ kaleleri görülür; bazen yerel bey, bazen haçlılardan kalan kral, bazen korsan olabilir.
- Türkler 1071'de Anadolu'ya gelmiş, göçebe bir hayat sürdükleri için at çok iyi kullanmışlar ve uzun mesafeleri zahmetsizce kat edebilmişlerdir.
- 05:44Sivas'ın Tarihi Gelişimi
- Sivas bölgesinde Danişmentler bir beylik oluşturmuş ve daha sonra Selçuklular onları ele geçirmiştir.
- Sivas'ın tarihi Hitit dönemine kadar, Tunç Çağı'na kadar eskiye gider ve Roma döneminde bir krallık olarak bilinir.
- Pontus Kralının hanımı, kentin adını Sebaste olarak değiştirmiş, bu isim daha sonra değişerek Sivas olmuştur.
- 07:56Moğol Egemenliği ve Sivas
- Moğolların Anadolu Selçuklularını yenerek onları egemenliğine aldığı Köse Dağ Savaşı'nı takiben 1256 yılında Moğol hükümdarı Cengiz Han'ın torunu Hülagü tarafından merkezi Tebriz olarak kurulan İlhanlı Devleti'nin Anadolu'daki egemenliğinin başlamasıyla Anadolu Selçukluları'nın merkezi Sivas'a kaymıştır.
- Moğol egemenliğindeki Anadolu Selçuklu döneminde bir eğitim merkezi haline gelen yeni başkent Sivas'ta 1271 yılında Selçuklu ve Moğol hamiler tarafından üç tane medresenin inşaatına başlanmıştır.
- Moğol ve Anadolu Selçuklu arasında yaşanan siyasi güç çekişmeleri Gök Medrese, Buruciye ve Sivas Çifte Minareli Medreselerde vücut bulmuştur.
- 09:38Selçuklu Dönemi ve Anadolu'nun Gelişimi
- Selçuklular 1071 yılında Malazgirt Zaferi ile Anadolu'ya hakim olmuş, 1176'da Miryokefalon Savaşı ile artık Anadolu'nun yerleşik bir ahalisi olmuşlardır.
- Selçuklu dönemi oldukça önemli çünkü Selçuklular kendi kültürünü (şaman öğeleri, Türk öğeleri, İslam öğeleri) Anadolu'daki kültürle beraber yoğurarak ortaya yepyeni, tamamen kendine özgü bir kültür çıkarmışlardır.
- Selçuklularla beraber Anadolu yeniden imar dönemi yaşamış, medreseler, köprüler, camiler, kervansaraylar bu dönemde yapılmıştır.
- 13:59Gök Medrese
- Halk arasında mavi çini bezemelerinden dolayı Gök Medrese olarak anılan Sahib Ata Medresesi, Selçuklu veziri Sahib Ata tarafından 1271 yılında yaptırılmıştır.
- Medresenin mimarı Taç Niş'nin köşelerindeki sütun çelerin üstünde yer alan panoda Konyalı Kolyan olarak okunur ve Mevlevi kaynaklar Gök Medreseyi Koluyan'ın üstatlık eseri olarak tanıtır.
- Gök Medrese, 17. ve 18. yüzyıllarda yaşanan depremler nedeniyle çok zarar görmüş, 1923 ve 1904 yıllarında onarılarak askeri depo ve imam hatip lisesi olarak kullanılmıştır.
- 17:26Sivas'ta Aynı Zaman Yapılan Üç Medrese
- Anadolu arkeolojisinde tarih siyah ve beyaz değil, birçok gri alanı vardır ve Sivas bunun güzel bir örneğidir.
- 1271 yılında Sivas'ta aynı anda üç tane medrese yapılıyor: biri Selçuklu devlet adamı Sahib Ata tarafından, diğeri bir Moğol olan İlhanlı veziri tarafından Çifte Minareli Medrese ve Buruciye Medresesi, üçüncüsü de İranlı ama Moğol adına çalışan bir devlet adamı tarafından yapılıyor.
- 18:03Moğollar ve Sivas'taki Zenginlik
- Moğolların Anadolu'yu yakıp yıktığı yaygın bir inanış olsa da, Sivas'ta Moğolların vergilerini toplayıp insanları rahat bıraktığı görülüyor.
- 1270 yılında Sivas'ta üç medrese aynı anda yapılabiliyordu ve en görkemlisi 1271 yılında yapıldı.
- Gök Medrese, önemli Selçuklu devlet adamı ve zengin vezir Sahip Ata tarafından yaptırılmış, mavi çinileri nedeniyle halk arasında bu isimle anılıyor.
- 19:00Gök Medrese'nin Tarihi ve Yapısı
- Gök Medrese'nin günümüze kadar orijinal 1270'ten kalan neredeyse tek unsuru taş kapısı ve iki minaresi ile içerdeki bazı unsurlardır.
- Yapı depremlerle tahrip olmuş ve sürekli restore edilmiş, Cumhuriyet'in ilk yıllarında askeri depo ve okul olarak kullanılmış, en son müzeye dönüştürülmüş.
- 2020 yılında başarılı bir restorasyon geçilerek bugünkü halini almış ve müze olarak kullanılmaya devam ediyor.
- 19:44Gök Medrese'nin Mimari Özellikleri
- Taş kapısı tamamı neredeyse mermerden yapılmış tek örnek olup, Selçuklu sanatının inceliğini gösteriyor.
- Kapının iki yanında yer alan hayat ağacı motifleri Türklerin şaman geleneğinden İslam'la harmanlaşarak burada yerini bulmuş.
- Kemerli iç kapının iki yanında mimarının imzası olan Konyalı Kolyan tarafından yapılmış ve kapının iki yanında on iki tane hayvan başı motifleri bulunuyor.
- 22:14Gök Medrese'nin Durumu ve Gelecek Programlar
- Gök Medrese çok tahribata uğramış ve Selçuklu döneminden 1270 yılından günümüze çok fazla bir şey kalmamış.
- Kuzey ve güney eyvanlarındaki çinilerin bir kısmı orijinal, üst taraftaki çiniler orijinalken alt taraftakiler restorasyon sırasında yapılmış.
- Doğu eyvanı tamamen yıkılmış ve 2020 yılında yapılan restorasyonlarla yeniden inşa edilmiş.