Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının 15-16. yüzyılların önemli Osmanlı hattatı Şeyh Hamdullah Efendi hakkında yaptığı bilgilendirici bir sunumdur. Konuşmacı, Hamdullah'ın Amasya'da doğumundan başlayarak hayatını, eserlerini ve sanatını kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Sunum, Hamdullah'ın eğitim hayatı, Fatih Sultan Mehmet'in oğlu II. Bayezid'in sarayında hocalık yapması, "aklam-ı sitte" olarak bilinen altı farklı yazı tarzını geliştirmesi ve özellikle nesih hatında yaptığı yenilikleri ele almaktadır. Ayrıca Hamdullah'ın Fatih ve Kanuni Sultan Süleyman dönemlerindeki hayatı, vefatı ve kabri hakkında detaylı bilgiler de paylaşılmaktadır.
- Sunumda Hamdullah'ın hocası Hayrettin-i Maraşi'den öğrendiği yazı tarzları, Fatih Sultan Mehmet için hazırladığı eserler, "Sahibi Menzil" lakabı, okçuluk ve kemankeşlik konusundaki ilgisi gibi kişisel özellikleri de anlatılmaktadır. Video, izleyicilerin sorularına cevap verme kısmıyla sonlanmaktadır.
- 00:18Şeyh Hamdullah'a Giriş
- Konuşmacı, 15-16. yüzyılların dahi hattatı Şeyh Hamdullah hakkında konuşmaya başlıyor.
- Amasya şehri 14. yüzyılın sonlarında Osmanlı hakimiyetine girmiş ve kısa sürede kültür ve sanat merkezi haline gelmiş.
- Mustafa Dede, Sühreverdi tarikatı şeyhi olarak Amasya'ya yerleşmiş ve burada Şeyh Hamdullah'ın babası olmuş.
- 02:03Şeyh Hamdullah'ın Doğumu ve Eğitimi
- 15. yüzyılın başlarında Mustafa Dede, bir zatın tavsiyesiyle bir fakirenin kızını evliye almış ve ondan Hamdullah adında bir çocuk olmuş.
- Şeyh Hamdullah'ın doğum tarihi kaynaklara göre 1425-1436 arasında değişmekte, orta nokta olarak 1429 kabul ediliyor.
- Genç Hamdullah, Hayrullah Efendi'den sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, tevki ve rika gibi altı cins yazıyı öğrenmeye başlamış.
- 04:52Şehzade Bayezid ile İlişkisi
- O dönemde Amasya'ya Fatih'in oğlu, sonradan II. Bayezid olarak tahta geçecek olan Şehzade Bayezid vali tayin edilmiş.
- Şehzade Bayezid, önceki Osmanlı padişahları arasında hüsnühat'ta meraklı ilk kişi olarak biliniyor.
- Şeyh Hamdullah, Şehzade Bayezid'in hocası olmuş ve onunla yakınlık kurmuş.
- 05:46Şeyh Hamdullah'ın Nüktedan Kimliği
- Şeyh Hamdullah'ın nüktedan kimliği, anlatılan bir hikayeden anlaşılabilir.
- Bir sipahi, Şeyh Hamdullah'ın babası Mustafa Dede'den, tazısının tavşanı yakalaması için bir nüsha yazması istemiş.
- Mustafa Dede yerinde olmadığı için oğlu Hamdullah, "Okka tama ettim etine muska yazdım itine tazı geçsin geçmesin tavşan düşe dibine" yazısını yazmış.
- 10:08Şeyh Hamdullah'ın Yazılışı
- Şeyh Hamdullah'ın yazı meşk ettiği dönemde hat sanatına hakim olan yazı anlayışı, Abbasiler ve İlhaniler devrinde yaşayan Yakut'a dayanıyordu.
- Yakut, yazılan yazılara ölçü sistemini getiren ve en güzel şekliyle yazan bir hat üstadıydı.
- Şeyh Hamdullah, hocası Hayrettin-i Maraşî'den Yakut tarzında yazmaya alışmış ve Fatih'in kütüphanesine temin ettirilen eserler yazmıştır.
- 14:36Hamdullah Efendi'nin İstanbul'a Gelişi
- Fatih'in vefatı üzerine Bayezid İstanbul'a hükümdar olarak geçti ve Hamdullah'ı hocası olmak üzere davet etti.
- Hamdullah bir müddet sonra İstanbul'a geldi ve önce iki hemşehrisinin evine yerleşti, Bayezid'e haber vermeden.
- Bir neferin istidasını yazması üzerine Bayezid, Hamdullah'ın yazısını tanıyarak onu saraya davet etti ve çok saygılı bir şekilde muamele etti.
- 16:41Hamdullah'ın Yeni Tavırı
- Bayezid, Hamdullah'a yeni bir tavır ihtira etsin diye sorduğunda, Hamdullah "yakut yapılanların en güzelini yapmıştır" cevabını verdi.
- Bayezid, hazinesindeki yedi adet yakut yazısını Hamdullah'a vererek yeni bir tavır ortaya çıkarmasını istedi.
- Hamdullah, Sarı Gazi adlı köye çekilerek yakut yazılarından en güzel harfleri seçerek yeni bir tavır ortaya çıkardı.
- 18:18Hamdullah'ın Yazısı ve Eserleri
- Hamdullah, altı cinsi yazı (sülüs, nesih, muhakkak, reyhani, rika ve tevki) kullanarak eserler vermeye başladı.
- Hamdullah'ın yaptığı yenilik en fazla nesih hattında oldu ve Kur'an-ı Kerim'i sadece nesih yazısına tahsis etti.
- Hamdullah, Sultanahmet'teki Firuzağa Camii'nin kitabesini yazdı ve celi sülüs yazıda büyük başarı elde etti.
- 21:34Hamdullah'ın Okçuluk Merakı
- Hamdullah, Amasya'da iken okçuluk ve kemankeşliğe merak sarmıştı.
- Bayezid, Fatih'in açtığı ok meydanında Hamdullah'ı şeyh olarak tayin etti.
- Hamdullah, 911 Hicri tarihinde 724,5 metre menzilde ok atarak "sahibi menzil" unvanını kazandı.
- 27:12Hamdullah'ın Eserleri ve Mirası
- Hamdullah, kendi tavrını bulduktan sonra yazdığı mushafın ser levhasında nesih hattıyla yazılmıştır.
- Hamdullah, Padişah Bayezid için iki mushaf yazmış, bunlardan biri Topkapı Sarayı'nda, diğeri ise üniversite kütüphanesinde bulunmaktadır.
- Hamdullah, elliye yakın talebe yetiştirmiş ve en başarılı talebelerinden biri damadı Şükrullah Halife'dir.
- 32:30Şeyh Hamdullah Efendi'nin Hayatı ve Eserleri
- Şeyh Hamdullah Efendi, şükrullah halifesi olarak hususiyetli bir zattı ve hocası ve kayınpederine o kadar yakın ki, daha Amasya'dayken onların yemeklerini pişirmiş.
- Mustafa Dede oğlu, Şeyh Hamdullah Efendi'nin yazdığı bir mushafın nesih hattı ile imzasını taşıyor ve bu mushafın içinde Kur'an-ı Kerim'in Fatiha ve Bakara suresinin başı yer alıyor.
- Şeyh Hamdullah Efendi, Fatih Sultan Mehmet döneminde yazılmış ve Ali Sufi tarafından müsenna celil sülüsle yazılmış olan Bab-ı Hümayun (Padişah Kapısı) üzerindeki esere çok bağlıymış ve vefatında kendisinin Ali Sufi'nin Karacaahmet Sultan'daki kabrinin yakınına defnedilmesini istemiş.
- 34:36Şeyh Hamdullah Efendi'nin Son Yılları ve Vefatı
- Şeyh Hamdullah Efendi, 1520 yılının son aylarında vefat etmiş olup, Yavuz Sultan Selim'in tahta geçmesi ve Bayezid'le karşılaşamaması nedeniyle 8 yıl Sarıgazi köyünde yaşamış.
- Kanuni Sultan Süleyman tahta geçer geçmez ilk haftasında, 1520 yılının Eylül ayının son haftasında Şeyh Hamdullah'ın huzuruna kabul olmuş ve 91 yaşında olan Şeyh Hamdullah'dan kendisi için bir mushaf yazmasını talep etmiş.
- Şeyh Hamdullah Efendi, 1520 yılının Aralık ayında vefat etmiş ve kendisini Ali Sufi'nin komşu olarak defnetmiş.
- 38:32Şeyh Hamdullah Efendi'nin Kabri ve Etkisi
- Şeyh Hamdullah Efendi kabrineviyal taş dikilmesini istememiş, ancak 1700 civarında Şahin Ağa isimli bir hattat tarafından taş dikilmiş ve üzerinde "Resül Hamdullah el-Ma'ruf bi-Ibni Şeyh" yazısı bulunuyor.
- Yeni başlayan hattatlar, Şeyh Hamdullah Efendi'nin kabrinin üstüne kamış kalemlerini koyup bir hafta sonra çıkartıp cuma akşamı yazıya onunla başlarlar, teberrüken şeyhten feyiz umdukları için.
- 17. asırda Bursa'da yaşamış olan İsmail Hakkı Hazretleri, Hafız Osman'ın talebesi olmasına rağmen Şeyh Hamdullah'a karşı çok bağlı olmuş ve "Ferah Ruh" adlı eserinde ona karşı büyük saygı göstermiş.
- 42:49Şeyh Hamdullah Efendi'nin Eserleri
- Şeyh Hamdullah Efendi'nin Fatih Sultan Mehmet için hazırladığı eserlerin bir kısmı Topkapı Sarayı'nda, bir kısmı Süleymaniye Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.
- Şeyh Hamdullah Efendi'nin Fatih'in kütüphanesi'nde daha fazla eseri olabilir, ancak kütüphanenin tamamı elimizde olmadığı için kesin bir bilgi verilemiyor.