Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, deneyimli muhabir ve editör Yonca Poyraz tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Yonca Poyraz, Yonca Today zamanı deneyimli muhabiri olarak tanıtılmakta ve Zaman gazetesinde çalışan bir gazeteci olarak da bilgilerini paylaşmaktadır.
- Dersin ana konusu röportaj ve söyleşi teknikleri, bu iki kavram arasındaki farklar ve uygulamalarıdır. Video, röportajın tanımı ve özellikleri ile başlayıp, söyleşi çeşitleri (panel, basın toplantısı, sokak söyleşisi), röportaj çeşitleri (portre, haber odaklı röportajlar) ve söyleşi öncesi hazırlık süreçlerini detaylı olarak ele almaktadır.
- Ders içeriğinde ayrıca gazetecilik etiğiyle uyumlu söyleşi yapma, kaynakla mesafe koruma, kamu yetkilileriyle doğru ilişki kurma ve gazetelerde söyleşilerin hangi günlerde yer aldığı gibi pratik bilgiler de sunulmaktadır. Yaşar Kemal, Nail Gürel, Haluk Şahin, Aydın Engin ve Alper Görmüş gibi gazetecilerin çalışmaları örnek olarak verilmektedir.
- 00:16Röportaj ve Söyleşi Arasındaki Farklar
- Eğitmeli Yonca Poyraz, deneyimli muhabir ve editör olarak röportaj tekniklerini anlatacak.
- Röportaj ve söyleşi birbirinden farklı yöntemler içeren yazım şekilleri ve tekniklerdir.
- Röportaj Latince kökenli "röportare" (taşımak) kelimesinden gelirken, söyleşi geçmişte Türkiye'de mülakat olarak adlandırılan bir tekniktir.
- 02:10Röportajın Tarihi ve Özellikleri
- Röportajın kökenleri çok gerilere gider ve Halikarnaslı Herodotos (MÖ 420'lerde) ilk röportajcı olarak kabul edilir.
- Günümüzde röportaj detaylı bir anlatım yolu olarak kullanılırken, soru-cevap şeklinde yüz yüze yapılan görüşmelere de röportaj denilmesi yaygınlaşmış olsa da aslında bunlar söyleşi olmalıdır.
- Görsel medyanın devreye girmesiyle detaylı anlatımlar ve gözlemler görsel olarak da medyada yer bulmaya başlayınca yazılı röportaj metinleri ortadan kalkmıştır.
- 04:41Röportajın İçeriği ve Yapısı
- Röportajda gözlemcilik ve aktarım çok önemlidir; konuyu derinlemesine inceleme, detaylar ve tanıklık edilen her şey aktarılmalıdır.
- Röportaj sadece kişiyle değil, yer, mekan, hayvan veya portre anlatımları da içerebilir.
- Röportaj gazetecilikle edebiyat arasında bir köprü kurar ve somut, katı haber şeklinde yazma tarzı ve üslup önemlidir.
- 09:18Röportaj ve Söyleşi Arasındaki Temel Farklar
- Röportaj söyleşi değildir çünkü soru-yanıttan oluşan bir yazı tarzı değildir.
- Nail Gürel'e göre röportaj, olayı ve kişiyi anlatırken yön verme sanatıdır; muhabir geride kalır ama yönetmen gibi düzeni hazırlar ve okurla olayı baş başa bırakır.
- Haluk Şahin, Neşe Düzel'in yaptığı işin röportaj değil söyleşi olduğunu, röportajın bir yazarın gözünden anlatılan bir rapor olduğunu belirtmiştir.
- 12:33Röportaj ve Söyleşi Arasındaki Temel Farkların Özeti
- Söyleşinin temelinde sorular varken, röportajda tanıklık öne çıkar.
- Söyleşi için mutlaka bir kişiyle yapılması gerekirken, röportaj birden fazla kişiyle yapılabilir.
- 13:02Söyleşi ve Röportaj Arasındaki Farklar
- Söyleşide gazeteci geri planda olup konuşulanları aktarırken duygu katmazken, röportajda gazeteci daha aktif rol oynar ve duygu katabilir.
- Söyleşide gerçekçi bir anlatım olurken, röportajda öyküsel bir anlatım tarzı benimsenebilir.
- Söyleşide merkezde bir konu ve kişi varken, röportajda bu durum olmayabilir.
- 13:52Söyleşilerin Yayın Zamanlaması
- Söyleşiler genellikle pazar ve pazartesi günleri gazetelerde yer alır.
- Pazar günleri ünlü kişilerle yapılan söyleşiler eğlendirici bir tarafı olduğu için ve volümlü olduğu için pazar gazeteleri buna yer vermeye müsait.
- Pazartesi günleri ise gündemdeki haberlerle ilgili söyleşiler sıklıkla yer alır, hem hafta başında hazırlık yapmak hem de tam sayfa söyleşi için en müsait gün pazartesi olur.
- 18:09Söyleşi Türleri ve Kullanım Alanları
- Söyleşiler konuya ve kişiye odaklı olabilir, sıcak haber için bilgi aktarmak veya meseleye farklı açı getirmek için kullanılabilir.
- Soruşturmacı gazetecilik için tartışmalı olgular ve toplumdaki bilinmeyen taraflara ışık tutan söyleşiler yapılabilir.
- Kişiye odaklı söyleşilerde toplum tarafından merak edilen ünlü kişiler, yaptıklarıyla öne çıkmış kişiler veya uzmanlıklarıyla öne çıkmış kişiler olabilir.
- 20:29Söyleşi Etikleri ve Yöntemleri
- Söyleşilerde doğru bilgi aktarımı ön planda olmalı, sorular nesnel olmalı ve aşırı uçlara kaçmamalı.
- Söyleşilerin çeşitleri arasında telefon, internet ve yüz yüze görüşmeler bulunur.
- Yüz yüze görüşmeler tercih edilir çünkü mimikler, ses tonu ve vücut dili üzerinden ipuçları alınabilir, ancak telefon söyleşilerinde bu tepkiler gözlemlenemez.
- İnternet söyleşileri zorunlu olmadıkça tercih edilmemelidir çünkü kişinin yanıt verip vermediği konusunda şüpheler olabilir.
- 24:46Söyleşi Çeşitleri
- Panel söyleşileri, siyasi parti liderlerinin bir araya gelerek belirli konularda görüşlerini paylaşması şeklinde gerçekleşir.
- Basın odası tarzı söyleşilerde (basın toplantısı) soruları soran ve yön veren kişi basın toplantısı düzenleyicisidir.
- Sokak söyleşileri (sokak röportajları) popüler konularda halka fikirlerini sorarak nabız alma amaçlı kısa söyleşilerdir.
- 25:59Röportaj Çeşitleri
- Portre röportajları, görüşülen kişinin kişiliğiyle ilgili önemli ipuçları veren, metin halinde yazılan ve okuması keyifli olan röportaj çeşitleridir.
- Haber odaklı röportajlar, renkli haber unsurları taşıyan, gözlemler aktaran ve detaylı bilgiler içeren röportajlardır.
- Gezi izlenim ve seyahat yazıları da röportaj türünün bir parçasıdır ve televizyonda veya radyoda da anlatıcının devrede olduğu röportajlar görülebilir.
- 29:59Söyleşi Öncesi Hazırlık
- Söyleşi öncesi hazırlıksız gitmek kötü bir şeydir, söyleşi yapan kişi kendini tanıtma sorusunu söyleşinin içinde vermelidir.
- Söyleşi yapılacak kişiyi tanımak, neler yaptığını bilmek ve daha önceki söyleşileri okumak önemlidir.
- Söyleşi sırasında notlarla ve çerçeveyle hazırlıklı olmak gerekir ancak bunların esiri olmamak ve kişinin söylediklerini iyi dinlemek önemlidir.
- 33:30Söyleşi Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Soru sorma şekli önemlidir, özellikle kişisel sorularda dikkatli bir üslup kullanmak yanıt almayı kolaylaştırabilir.
- Söyleşiye başladığınızda önce rahatlatıcı sorularla başlayıp sonra daha detaylı ve zor sorulara geçmek daha iyi sonuç almayı sağlar.
- Söyleşi yapılacak mekana zamanında gitmek, profesyonel ve sade bir giyim tarzı benimsemek ve yargılayıcı olmamak önemlidir.
- 38:28Gazetecilik ve Habercilik İlişkisi
- Mehmet Ali Birand'ın Ahmet Davutoğlu'nu canlı yayında konuk aldığı söyleşide, Birand soru soran kişi değil, Davutoğlu'nun birikimlerini aktaran bir ortam yaratıyordu.
- Türkiye'de gazetecilerin haber kaynaklarıyla ilişki kurarken hitap şekillerine dikkat etmeleri gerekiyor.
- Basın toplantısı ortamlarında Türk gazetecilerin genellikle yüksek seviyedeki mevkideki kişilere karşı "sayın paşam, sayın bakanım, sayın başbakanım" gibi kendisinden üstün olduğunu vurgulayıcı hitap tarzları kullanıyorlar.
- 40:16Gazetecilik ve Kamu İlişkisi
- Bu hitap tarzı "çanak tutmak" olarak adlandırılıyor ve gazetecinin söylemek istedikleri için bir ortam yaratması anlamına geliyor.
- Gazetecilik kamu adına yapılan bir iş olduğu için sorgulayıcı bir tavır benimsenmesi gerekiyor.
- Türkiye'de yüksek seviyede gören insanlarla paralel bir ilişki kurmaya çalışmak zor olabiliyor çünkü üst üstten bakış hakim bir kültür var.
- 42:05Gazetelerin Yayın Politikaları
- Gazetelerin yayın politikalarına göre söyleşilerin yer bulduğu ve yön bulduğu gösteriliyor.
- Agos, Türkiye'de çift dilli çıkan (Türkçe ve Ermenice sayfaları olan) haftalık bir gazete olup, Ermeni cemaatine hitap ederken Türkiye'deki Ermeni vatandaşları arasında köprü kurmaya çalışıyor.
- Today Zaman, Zaman grubunun beş yıl önce İngilizce olarak çıkarmaya başladığı bir gazete olup, "Yazar Türkiye'yi anlamak için Today Zaman okuyun" mottosuyla pazartesi gazetesi olarak yayınlanıyor.
- 45:19Hitap Şekilleri ve Kamu Algısı
- "Sayın bakanım" hitabının yanlış olduğu, bunun yerine "Sayın Ahmet Davutoğlu" veya "Ahmet Bey" gibi hitap şekillerinin kullanılması gerektiği belirtiliyor.
- Türkiye'de kamu görevlilerinin toplumda ne seviyede görüldüğü kültürle alakalı bir olay olarak değerlendiriliyor.
- Kamu görevlilerinin vatandaşlar için hizmette bulunması gereken bireyler olduğu, ancak toplumda onları üstte, yukarılarda bir yerde aşağıdakilere bakan kişiler olarak algılamak yaygın bir durum.