Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Kuzey Kıbrıs'ta yaşayan bir akademisyen tarafından sunulan Roma hukuku ve tarihi dersidir. Ders, akademik bir formatta ve soru-cevap yöntemiyle öğrencilere anlatılmaktadır.
- Video, Roma tarihinin kronolojik gelişimini ve hukukun doğuşunu ele almaktadır. Roma'nın kuruluşundan (MÖ 753) çöküşüne (farklı görüşlerle 476, 565, 610 veya 1453 yılları) kadar olan süreci, krallık, cumhuriyet ve imparatorluk dönemlerindeki siyasi ve hukuki yapıları detaylı şekilde anlatmaktadır. Ayrıca Roma hukukunun modern hukuk sistemlerine etkisi ve farklı hukuk sistemleriyle karşılaştırmalar da yapılmaktadır.
- Ders içeriğinde Roma Cumhuriyeti'nin yaklaşık 600 yıllık süreci, Augustus dönemindeki imparatorluk dönüştürmesi, Diocletianus dönemindeki saltık monarşiye geçiş ve Justinianus'un Corpus Juris Civilis gibi önemli hukuk reformları anlatılmaktadır. Dersin sonunda hoca, bir sonraki derste devletin oluşumu hakkında bilgi vereceğini belirtmektedir.
- 00:26Hukuk Tarihi ve Roma'nın Kuruluşu
- "Ubi societas ibi jus" (nerede toplum varsa orada hukuk vardır) sözüyle hukuk tarihi dersine başlanıyor.
- Devletin ortaya çıkışı bir süreçtir ve kandaş toplumdan uygar topluma geçiş tekil bir olay değildir.
- Roma'nın kuruluşu milattan önce 753'e atfedilse de, Romulus ve Remus efsanesi gerçekçi bir tarih değil, sonradan yazılmış olabilir.
- 01:47Roma'nın Siyasi Devirleri
- Roma tarihi krallık (Regnum), cumhuriyet (Res publica), ilk imparatorluk (Principatus) ve son imparatorluk (Dominatus) olmak üzere dört ana devire ayrılır.
- Krallık devri milattan önce 753 ile Roma'nın kuruluşu ile başlar.
- Roma'nın çöküşüne ilişkin farklı tarihler öne sürülmektedir: 476 (Batı Roma'nın çöküşü), 565 (İmparator Justinianus'un vefatı), 610 (İmparator Heraklius'un tahta çıkışı) ve 1453 (İstanbul'un düşüşü).
- 04:33Roma Hukukunun Önemi
- Roma hukukçuları genellikle Dominatus devrinin sonunu İmparator Justinianus'un vefat ettiği 565 yılı olarak kabul ederler.
- İmparator Justinianus, Corpus Juris Civilis gibi önemli bir hukuki eser ortaya koymuştur ve Roma hukukunun zirve noktası olarak kabul edilir.
- İmparator Heraklius, Roma'nın resmi dilini Latince'den Yunanca'ya çevirmiş, bu da Roma'nın kültürel olarak farklı bir Roma ile karşı karşıya kaldığını gösterir.
- 06:09Roma Hukukunun Devamı ve Önemi
- Doğu Roma'da İmparator Justinianus'tan sonra da Latince atıflarla yeni kanunlar ortaya konulmuştur.
- Batı Avrupa tarafından kabul edilen hukuk sistematiği İmparator Justinianus'a dayanır çünkü o son Latince konuşan Roma imparatoru ve son büyük Latince kanunlaştırma hareketidir.
- Roma tarihi milattan önce 753'ten milattan sonra 1453'e kadar uzun bir süreçtir ve bu uzun süreci belirli devirlere ayırmak çalışmak için kolaylık sağlar.
- 08:30Hukuk ve Toplum İlişkisi
- "Nerede toplum varsa orada hukuk vardır" sözüne göre, bir grup insan bir arada yaşarken belli kurallar çerçevesinde hareket etme ihtiyacı hisseder.
- Günümüzde hukuk ve devlet kavramları özdeşleştirilse de, uygarlıktan çok daha eski topluluklarda da bir hukuk sistemi vardı.
- Anarşist bir toplumda (hiyerarşik bölümlenme olmayan, yöneten-yönetilen ayrımı olmayan) nasıl bir normatif iz yaratılabilir, bu sorusu gündeme getirilir.
- 10:23Kandaş Toplumunda Normatif Sistemlerin Oluşumu
- Kandaş toplumunda normatif sistemlerin oluşumu, dilin oluşumuna benzer şekilde bir süreçtir; her dil belirli kurallar çerçevesinde oluşmuş bir sistemdir.
- Dil kuralları ve kelimelerin manaları, bir meclis kararı olmadan topluluk içinde karşılıklı iletişim ve anlaşmalar sonucu kendiliğinden ortaya çıkmıştır.
- Dil ve hukuk sistemleri zamanla değişikliğe uğrayarak evrilmektedir, bu süreçte kandaşların normatif sistemleri de örf adet hukuku olarak zamanla oluşmuştur.
- 13:46Uygarlık Hukukunun Karakteristiği
- Uygarlık hukuku, kristalize olmuş, belirli kurallara sahip bir sistemdir ve bu sistemdeki kuralların ne zaman, kim tarafından koyulduğu tespit edilebilir.
- Kandaşların hukuku, örf adet hukuku olarak zamanla oluşmuştur ve bu sistemde yaşayan insanlar hukukun nasıl ve ne zaman oluştuğunu bilmezler.
- Erken dönem Roma'da karşımıza çıkan ilk hukuk sistemi de örf adet hukukudur.
- 15:32Roma Tarihi ve Siyasi Dönemler
- Roma tarihi, MÖ 750'lere kadar uzanan krallık devri ile başlamıştır ve ilk kral Romulus hayali bir karakter olarak kabul edilmektedir.
- Krallık devrinde tek magister olan kral (rex) yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerini tek başına idare etmiştir.
- Son kral Superbus Quinnus'un güçlerini aşırı kötüye kullanması sonucu Roma halkı onu sürgün etmiş ve yerine cumhuriyet idaresi gelmiştir.
- 18:27Cumhuriyet Dönemi ve İmparatorluk
- Cumhuriyet döneminde tek kral yerine iki konsül ve daha sonra preator gibi yeni magisterler ortaya çıkmıştır.
- Bu magisterler belli süreler görev yapmış, ömür boyu görev yapmamışlardır.
- İlk imparatorluk devri (principatus) döneminde, Roma'nın görünüşte bir cumhuriyet olduğu halde, tüm yetkiler tek bir kişi olan princeps (imparator) tarafından idare edilmiştir.
- 20:36İlk İmparatorluk
- İlk imparator, Julius Caesar'ın yeğeni Octavius Augustus'tur.
- Caesar'ın ölümünden sonra Roma'da iç savaş çıkmış ve bu savaşlar sonunda Octavius Augustus tek başına yönetimi ele almıştır.
- Caesar, senato merdivenlerinde pek çok senatör tarafından bıçaklanarak öldürülmüştür.
- 21:33Roma İmparatorluğu'nun Dönüşümü
- Brütüs, kendisini cumhuriyeti savunan ve Sezar'ı esas hain olarak tanımlar.
- Octavius (Augustus), amcası Sezar'ın örneğini takip etmeyip kendini ömür boyu diktatör ilan etmez, Roma'nın hala bir cumhuriyet olduğunu iddia eder.
- Augustus, senato ve magistrat sistemi hala var olmasına rağmen, birden fazla magistrat görevini kendi üzerine alarak dokunulmazlık elde eder ve sistem aslında değişir.
- 22:29Dominatus Devri ve Diocletianus Dönemi
- Dominatus devri, 3. yüzyıl krizi (200'lü yılların sonlarında) neticesinde başlar; bu kriz salgın hastalıklar, barbar akınları ve iç savaşlarla karakterize olur.
- Diocletianus, sahte cumhuriyet intibasını ortadan kaldırarak tamamen bir saltık yönetim sistemine geçiş yapar.
- Diocletianus döneminde Roma'nın yönetim merkezi doğuya kaymaya başlar ve İznik başkent olur.
- 24:02Justinianus Dönemi ve Roma Hukuku
- Justinianus, Batı Roma'nın ortadan kalkmasından sonra (476) batı topraklarını tekrar ele geçirerek Roma'yı birleştirmeye çalışır.
- Justinianus'un önsözünde hukuk öğrenme istiyakı olan gençliğe hitabe eder ve Institutions genelde bir başlangıç ders kitabı olarak görülür.
- Corpus Juris Civilis dört bölümden oluşur: Codex, Institutions, Digesta ve Novella; bunlar Roma hukukunun temel kaynaklarını oluşturur.
- 27:05Roma'nın Etkisi ve Hukukun Devamı
- Roma'nın çevredeki diğer ahalinin arzusu Roma olmaktır; Cermen kavimleri, Slavlar ve Türkler hepsi Romalı olmak için saldırır.
- Roma'nın ortadan kalkışıyla Rus Çarları, Fatih Sultan Mehmet ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu kendilerini Roma imparatoru ilan eder.
- Roma çökmesinden sonra Roma hukuku Avrupa ve Rusya'da devam eder; Rusya'da Doğu Roma'nın hukuk sistemini (Bazilik) tercüme eder.
- 30:09Roma Hukukunun Avrupa'daki Yansımaları
- 11. yüzyıldan itibaren Avrupa genelinde açılan üniversitelerde Latince eğitim verilir ve Roma hukuku eğitimi verilir.
- Polonyalı, İtalyan, İspanyol, Alman ve Fransız öğrenciler Latince Roma hukuku eğitimi alır.
- Roma hukuku üzerine yorumlar devam eder ve kimi hukuk özdeyişleri (örneğin "Nulla poena sine lege" - Kanunsuz suç ve ceza olmaz) Roma hukukuna dayanır.
- 31:48Roma Hukukunun Sonu ve Feodal Hukuk
- Roma'nın çöküşüyle beraber feodal hukuk sistemi ortaya çıkmıştır.
- Roma'ya dahil olmayan Cermenler, Hristiyanlıkla beraber Roma kültüründen etkilenmeye başlamış ve kendi kavim hukukları bütünselleşmeye başlamıştır.
- Feodal hukuk, İstanbul'un fethinden sonra bile 18. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür.
- 33:22Feodalitenin Çöküşü ve Fransız İhtilali
- Feodalitenin çöküşü sadece şatoların yıkılması değil, beylerin, düklerin ve baronların statüsünün ortadan kaldırılmasıdır.
- Fransız İhtilali ile feodal hukukun ortadan kalkmaya başladığı görülmektedir.
- Napolyon döneminde yeni bir Fransız Medeni Kanunu ortaya çıkarılmış ve bu kanunla statüsel farklar ortadan kaldırılmıştır.
- 35:32Fransız Medeni Kanununun Etkileri
- Fransız Medeni Kanunu, Roma geleneğinin devamıdır ve Avrupa genelinde örnek teşkil etmiştir.
- Osmanlılar da bu kanunu Türkçeye tercüme etmeyi düşünmüş, ancak sonunda kendi Meclis-i Ahkam-ı Adliyesi'ni (Mecelle) ortaya koymuştur.
- Roma hukuku zamanla kümülatif bir şekilde oluşmuş, zamanla kanunlaştırılmış ve Corpus gibi eserlerle karşılaşılmaktadır.
- 38:00Hukukun Gelişimi ve Yorumlama
- Adet hukuku zamanla toplumsal katmanlaşmanın ortaya çıkmasıyla akademik çalışmalarla birlikte profesyonel hukukçular ortaya çıkmıştır.
- Hukuk tarihi boyunca yargıçlar, hukuk eserlerinden faydalanarak karar inşa etmişlerdir.
- İslam hukuk sisteminde de benzer bir durum vardır; farklı mezhepler (Hanefi, Şafii, Maliki, Hanbeli) farklı yorumlama metodolojileriyle ayrı hukuk ekolleri oluşturmuştur.
- 40:51Roma Hukukunun Kaynağı
- Roma hukukunun kaynakları, Justinianus'tan birkaç yıl önce yaşamış hukukçuların eserlerinden oluşmaktadır.
- Bu eserler zamanın ruhuna uygun hale getirilerek toplanmıştır.
- Roma hukuku, adet ve yorumlarla büyüyen bir hukuk sistemidir ve bu sistem Avrupa genelinde etkili olmuştur.
- 43:22Roma İmparatorluğu ve Cumhuriyet Dönemi
- Roma'da çeşitli kuryalar ve meclisler bulunmaktadır ve her meclisin farklı yasama yetkileri vardır.
- Magis krallıklar kararname çıkarma yetkisine sahiptir ve birden fazla kanun çıkarma yetkisine sahip makam mevcuttur.
- Princeps (imparator) elindeki kudret sayesinde, onun iradesi dışında bir yaratılabilmektedir.
- 44:28Cumhuriyet Dönemi Hakkında Açıklama
- Cumhuriyet devri, zaman içinde değişen bir süreçtir; Roma'da bu süreç MÖ 509'dan MS 27'ye kadar yaklaşık 600 yıl sürmüştür.
- Bu 600 yıllık süreçte kurumlar ve yetkiler sürekli değişmiştir, örneğin Plebeian Meclisi ilk ortaya çıktığında yetkileri kısıtlı iken zamanla artmıştır.
- Roma hukukunun öğrenilmesi, günümüz hukuk müesseselerini daha iyi anlamak için önemlidir.
- 46:39Roma Kurumlarının Dönüşüm Süreci
- Roma kurumları idealize edilmiş hallerinden bahsedilir, örneğin konsüllük başlangıç değerinden çok inkişaf etmiş halinden anlatılır.
- Konsül ve preator gibi kurumlar yaklaşık 700-800 yıllık bir süreçte dönüşüm geçirmiştir.
- Cumhuriyet'in ilk yılında konsül ve preator mevcuttu ve Domitianus devrine kadar varlığını sürdürecek bir müessesedir.
- 48:32İmparatorluk Dönemi Kurumları
- Domitianus devrinden sonra preatorlar artık saray görevlisi haline gelmiş, doğrudan imparatorun seçtiği ve tayin ettiği görevliler olmuştur.
- İmparatorluk döneminde preatorlar seçiliyor olsa da, imparatorun sultası altında hareket etmektedir.
- Son imparatorluk döneminde bu makamlar tamamen ortadan kalkmış, gerçek anlamda artık mevcut olmayan onursal makamlar haline gelmiştir.