Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, TRT Diyanet ekranlarında yayınlanan bir sahur programıdır. Programda sunucu, Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Dr. Ekrem Keleş, tiyatro sanatçısı ve dizi oyuncusu Rahmi Dilligil, Ahmet Şahin Hoca ve diğer konuklar yer almaktadır. Ayrıca Ahmet Şahin hanendeleri, sazendeler, Erhan Bayram'ın kemençe taksimi ve Tahir ilahi performansı da programda bulunmaktadır.
- Programın ana konusu Ramazan ayının edebi ve manevi yönleridir. Konuşmacılar İslam'da edep kavramını üç boyutta (Allah'a karşı edebi, yaratılmışlara karşı edebi ve kendimize karşı edebi) incelemekte, hüsnü zan, anne-baba saygısı, Peygamber Efendimiz'e karşı edep ve haya gibi İslami değerleri ele almaktadır. Program, Süleymaniye Camii'nin bahçesinden yayınlanmakta ve Kur'an-ı Kerim kıraatiyle başlamaktadır.
- Programda ayrıca İmam Gazali'nin orucu üç farklı seviyede açıklaması, "tavus kuşu" benzetmesi üzerinden kendi eksikliklerine odaklanmanın önemi ve farklı coğrafyalardaki Müslümanların namaz sonrası davranışları karşılaştırılarak İslam'ın özünde birbirine iyi bakma ve zamanı ayırma gibi değerlerin vurgulanması yapılmaktadır. Strazburg'dan medrese talebelerinin de izlediği belirtilmektedir.
- 00:22Ramazan'ın Edebi Anlamı
- Ramazan, zamanın renklerini gündüz olduğu kadar gecenin içinden de getirir ve gönül kapılarını bereket vaktine açar.
- Ramazan, Allah'ın insanlardan istediği ama onbir aylar boyunca gaflete düşüp unutulan şeyleri hatırlatmak için gelir.
- Ramazan, insanın yaptığı her iş ve hal içinde Allah'ın kendisini gördüğünün farkında olarak hareket etmesi olan edepi hatırlatır.
- 02:13Ramazan'ın Edebi Davet
- Ramazan, edep şuurunu üflemeye gelir ve "sakın terk-i edepten kuy-i mahbub-i huda'dır" diyerek nabi'nin dergahına girmenin edep şartıyla olduğunu hatırlatır.
- Ramazan, ilim meclisine girdiğimizi ve ilim yerlerde kaldığını, illa edep düsturunu kalbimize asmayı telkin etmek için gelir.
- Ramazan, bizi müeddep kılmak için gelir çünkü biz, "beni rabbim edeplendirdi, edebimi ne güzel yaptı" diyen bir peygamberin ümmetiyiz.
- 03:32Program Tanıtımı
- Ramazan-ı Şerif'in üçüncü sahur akşamında edebi ve hayali konuşmak için TRT Diyanet ekranlarında bir program düzenlenmiştir.
- Programda Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Dr. Ekrem Keleş ve tiyatro sanatçısı, dizi oyuncusu Rahmi Dilligil konuk olarak yer almaktadır.
- Ahmet Şahin hanendeleri ve sazendeleri, sahura doğru temcidi yaparak programın sofralarına renk katmak için beklemektedir.
- 10:52Programın Devamı
- Program, mevsime göre serince bir İstanbul gecesinde Süleymaniye Camii'nin bahçesinden yayınlanmıştır.
- Maltepe Cumhuriyet Camii İmam Hatibi Faruk Yazar, Kur'an-ı Kerim kıraat etmiştir.
- İstanbul'da Ramazan'ın başından beri havalar serinlemiş, sonbahar akşamı gibi bir hava oluşmuştur.
- 11:39Konuklarla Sohbet
- Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı Dr. Ekrem Keleş, Ramazan'ın sevilen simaları tekrar görmeye vesile olduğunu belirtmiştir.
- Dr. Keleş, "Allahümme beni dostlarımızın, sevenlerimizin beni gördüklerinden daha hayırlı eyle" duasını paylaşmıştır.
- Hüsnü zan, bir mümin kardeşimize hüsn-ü zanda bulunmamız ve ona layık olmak için çaba sarf etmemiz gerektiği anlamına gelmektedir.
- 13:31Rahmi Dilligil'in Ramazan Deneyimi
- Rahmi Dilligil, bu sene çok dinlendirici bir Ramazan yaşadıklarını, iklim açısından İstanbul için çok iyi olduğunu belirtmiştir.
- Okulların tatile girmesi vesilesiyle kent daha sakin ve huzurlu günler yaşadıklarını, bol bol okuma imkanı bulduklarını ifade etmiştir.
- Ramazan, insanın kendi eksiğiyle, kusuruyla meşgul olmasına rağmen başkasının eksiğiyle bakmaması gerektiğini hatırlatır.
- 15:06Ramazan'da Kendi Kalbimizi İmar Etme
- Ramazan-ı Şerif, kendi kalplerimizi imar etmek ve tamir fırsatı sunmak üzere geliyor.
- Kendi kalbimizi imar edemeyen başkasının kalbini imar edemez, bu nedenle ilk önce kendi kalbimizi imar etmemiz gerekiyor.
- Peygamber Efendimizin sözüne göre, kendi eksiklerini telafi etmek için çabalayan kişi başkalarının kusurlarıyla meşgul olma fırsatı bulamaz.
- 16:37İslam'da Hüsnü Zan
- İslam'ın bize öğrettiği en önemli vasıflardan biri hüsnü zanda bulunmaktır.
- Hüsnü zan, başkaları hakkında olumsuz düşünmeme, iyi düşünme ve kötü olacağını düşünmeme anlamına gelir.
- İslam dini insanı fıtrat üzere yaratır, iyilikleri kabul edip tatbik edebilecek bir donanımla yaratır, kötülük yüklü olarak yaratmaz.
- 17:55İnsanın Yaratılışı ve Sosyal Çevre
- İnsan eşref-i mahluk olarak yaratılmıştır ve önemli olan bu güzelliğin muhafaza edilmesidir.
- İnsanı kötü yapan daha sonra içinde yaşadığı sosyal çevredir ve içinde bulunduğu insanlardır.
- Meşhur hadis-i şerif "Kul, mevlid, yule ve fıtrat İslam" ile her doğan çocuk fıtrat üzere doğar, güzel bir yaratılışla dünyaya gelir.
- 20:37Edebi ve İhsan
- İslam'da edep, Allah'a karşı edebi, Allah'ın yarattıklarına karşı edebi ve insanın kendisine karşı edebi olmak üzere üç boyutlu bir kavramdır.
- Allah'a karşı edebi, Allah'ın her şeyi bilen, duyan, işiten ve hiçbir şeyin kendisine gizli kalmadığı yüce varlığına karşı samimi olmayı ifade eder.
- Peygamber Efendimiz'e göre ihsan, Allah'ı görüyormuşçasına ona kulluk yapmaktır; her ne kadar Allah'ı görmüyorsan da o seni görmektedir.
- 24:23Oruç ve Edebi
- İmam Gazali Hazretleri orucu üçe ayırır: avam'ın orucu, havasın orucu ve hasıl havasın orucu.
- Avam'ın orucu yeme-içme ve aile ilişkilerinden uzak durmaktır.
- Hasıl havasın orucu ise Allah'ın dışındaki her şeye karşı kalbini koruyarak, bir an Allah'ı unutmuş olsa orucu bozulmuş farz eder kendisini.
- 26:16Doğru Görüş ve Taklit
- Fert olarak doğruyu görmek için toplum içinde çeşitli vesilelerle karşımıza çıkan rol modelleri vardır; ulu tanrıdan, aileden, öğretmenlerden ve üst akıl sahibi insanlardan aktarılmış bu rol modelleri doğru ve tecrübeyle gelişmiştir.
- Yaşlanmaya ve tecrübe edinmeye başladıkça, aklımızda hep doğruyu düşünmemiz gerektiğini anlamaya başlarız.
- Ramazanlarda genellikle hesaplaşma yapmaz, hataları ve sevapları düşünür, defterleri çıkartırız.
- 27:44Samimiyet ve Takva
- Herkesin samimi olarak yaptığı şey çok değerlidir, az da olsa samimiyet yüklü olması yeterlidir.
- Takva, kulun samimi olarak yaptığı her tür güzel davranış ve hareket, her tür iyilik son derece değerlidir.
- Türkiye'de 17,5 saat Allah'ın emrini yerine getirmek üzere oruç tutmak çok büyük bir değerdir.
- 29:12Tavus Kuşu Metabı
- Tavus kuşu kanatları çok güzel olsa da kendisini çirkin zanneder çünkü sürekli ayaklarına bakar, kanadını görmez.
- Müslüman tavus kuşu gibi olmalı, kendi eksiğiyle meşgul olmalı ve başkasının güzelliğini seyretmeli.
- Kendi eksiğiyle meşgul olmanın güzel tarafı, ne kadar yaparsa yapsın "ben yapamadım, hakkını veremedim" deyip daha iyisini yapmaya gayret etmektir.
- 30:21Kendini Yeterli Görme
- Kur'an-ı Kerim'de "el-istigna" (kendini yeterli görme) tabiri vardır ve insanın asla kendisini yeterli görmemesi gerekir.
- Kendini yeterli görmeye başladığı anda duraklama başlar ve duraklama demek gerileme demektir.
- "Seyyiatu'l-ebrar hasenatül-mukarrabin" sözüne göre, ebrar'ın seyyiatı murabi'nin hasenatı derecesindedir.
- 31:36Edebi Ölçüler
- Dünya işlerinde kendinden daha aşağıdakine bakmak gerekir; içecek bir tas çorba bulabiliyorsan, onu da bulamayanlara bak.
- Ahiret içinde ise kendinden yukarıdakine bakmak gerekir; arada bir teheccüd kılıyorsan, asla ihmal etmeyene bak ve "bizim teheccüdümüzden de bir şey yok" diyerek boynunu bük.
- 32:15Tahir İlahi
- Tahir ilahi makamı, camilerde ve minarelerde çok duyulan ancak günümüzde çok duymadığımız bir makamdır.
- Tahir ilahi makamında Erhan Bayram'ın kemençe taksimi ve ilahisi dinlenmiştir.
- 39:45Peygamberimize Edebi
- Peygamberimize edebi, onun adı anıldığı zaman her daim salavat-ı şerife okunmasıdır.
- Bir hadis rivayetine göre, Peygamber Efendimiz minbere çıkarken üç basamağın her birinde "amin" demiştir.
- Peygamber Efendimiz'in adı anıldığı halde salavat-ı şerife getirmeyen kişiye yazıklar olsun denilmiştir.
- 42:32İslam'ın Rol Modeli Olarak Yaşamak
- Müslümanlar için en güzel rol model, Kur'an-ı Kerim'deki tabiriyle "üsve-i hasene" (en güzel örnek) olan Hz. Muhammed'in hayatıdır.
- Hz. Muhammed'in hayatını öğrenip uygulamak, sünnetini yaşamak ve bu güzelliği başkalarına da anlatmak önemlidir.
- Dinin en önemli vazifelerinden biri, hayatında İslam'ın güzelliğini yaşayarak gösterebilmektir.
- 44:24İslam'ın Güzelliğinin Gösterilmesi
- Gayri müslimlerin içerisinde yaşayan Müslümanlar için İslam'ın güzelliğini göstermek daha da önemlidir.
- Endonezya ve Malezya gibi coğrafyaların Müslüman olmasını sağlayan, Müslüman tüccarların davranışları ve muameleleriydi.
- İslam'ın güzelliğini yaşayarak ortaya koymak, hiçbir savaş olmadan bu ülkelerin Müslüman olmasını sağlamıştır.
- 46:13Tarihte İslam'ın Güzelliğinin Gösterilmesi
- Osmanlı ordusunda bir kalenin fethinde, komutanın buğday tarlalarını satın alması ve halka iyi davranması sayesinde kale içerden fethedilmiştir.
- Türkiye'de camiler namaz sonrası kalabalık olurken, bazı coğrafyalarda ve köylerde insanlar camilerden çıkmak istemezler.
- İslam'ın özünde olan birbirine iyi bakma ve zamanı ayırma, özellikle Ramazan dışında da önemlidir.
- 47:56Nuri Pakdil ve Edebi Değerler
- Konuşmacı, kızı Nuri Pakdil ile fotoğraf çektirdiğini ve kızının Nuri Pakdil'i dizideki Kemal karakteriyle karıştırdığını anlatıyor.
- Nuri Pakdil'in dizisi, Cahit Zarifoğlu gibi edebi isimleri tanıtmaya vesile olmuş ve bu sayede bu isimlerin tanınması artmış.
- İslam'ın öğrettiği en güzel hususlardan biri iyilik ve takva üzere yardımlaşmak, kötülük ve günah üzere yardımlaşmamaktır.
- 50:19Edebi Değerler ve Medeniyet
- "Sakın terk-i edepten kuyu mahbudadır" beyti, ecdadımızın Rasulullah'a karşı hissettiği edebi gösteriyor.
- Medine-i Münevvere'den gelen mektupları okurken padişahlar ayağa kalkıp dinliyordu.
- Osmanlı döneminde Kabe'nin etrafında yapılan revaklar boyu Kabe'den daha engindir ve Ravza-i Tahire'nin tadilatı sırasında ustalar arasında özel bir dil oluşturulmuştu.
- 52:30Kiminle Olduğumuzun Önemi
- Peygamberlerin dualarında "salihlerin arasına kat beni" ifadesi, kiminle olduğumuzun çok önemli olduğunu gösteriyor.
- "Kişi sevdiğiyle beraberdir" hadisi, kişinin sevdiği kişilerle beraber olduğunu vurguluyor.
- Salihlerin içinde olan, onlarla beraber hareket eden onlarla beraberdir; ebrar'ın içinde olan onlarla beraberdir, muhsin'in içinde olan onlarla beraberdir.
- 54:44Edebi Eserler ve Anne-Baba Edebiyeti
- Bari Erhan Bayram'dan "Ten-i Ademdeki Can Bil Ki Edeptir" adlı hicazkar ilahi dinleniyor.
- Hicazkar makam, bilincine kulluğu, güzelliği getiren ve gaflet edemeyen zatları temsil ediyor.
- Kur'an-ı Kerim'in ısrarla üzerinde durduğu husus, anne-babaya hürmet etmektir; Allah, kendisine itaatten sonra ikinci olarak anneye babaya saygı gösterilmesini emrediyor.
- 1:03:40Kur'an-ı Kerim'de Anne-Baba Saygısı
- Kur'an-ı Kerim'de anne-baba hakkında "öf bile deme" emri verilmiştir.
- Anne-baba hakkında bilgi sahibi olmadığın bir şey şirk koşmaya zorlarsa itaat etmeme, ancak onlara saygıda kusur etmeme emredilmektedir.
- Ayet "üf bile deme" ifadesiyle geçmektedir, bu da onları azarlayacak veya kıracak bir şey ifade kullanmamayı gerektirir.
- 1:04:52İnsan İlişkilerinde Temel Değerler
- İnsan ilişkilerinde Peygamber Efendimiz'in öğrettiği temel hususlar sevgi, saygı, hüsn-ü muaşeret ve nezakettir.
- İslam'da haya ve iffet kavramlarına hassasiyetle durulur.
- Peygamber Efendimiz'e göre her ümmetin ağır basan ahlaki vasfı vardır ve Ümmet-i Muhammed'in ağır basan ahlaki vasfı haya'dır.
- 1:06:15Haya ve Edebi Farkı
- Haya, edebin çok özel bir alanıdır ve hayasızlık edepsizlikten daha ağır bir durumdur.
- Peygamber Efendimiz "haya imandandır" hadisini aktarmıştır.
- Günümüzde ümmet-i Muhammed'in bu vasfını daha bir önem kesbettiği kanaatindedir.
- 1:08:41Edebi Değerler ve Hayat
- Edebi değerler gayretle yapılabilecek bir şeydir, haya ise Allah'ın bahşettiği bir şeydir.
- Hz. Mevlana'ya göre edep insana mahsus bir şeydir ve insani hayvandan ayıran temel vasıf edeptir.
- Kur'an-ı Kerim bize edep sofrası olarak sunulmuştur ve ondan istifade etmek gerekir.
- 1:11:15Edebi Değerler ve Doğa
- Kur'an-ı Kerim'de "ve in min şey'in illa yusebbihu bihamdi" ifadesiyle her şeyin Allah'ı tesbih ettiği belirtilmiştir.
- İslam dini eşyayı hor kullanmayan, Allah'ın koyduğu ölçüler içerisinde kullanan bir edebe sahiptir.
- İmar, ifsadın zıttı olarak her şeyi yerli yerinde kullanma, tahrip etmeme ve yeryüzünde fesat çıkarmamaktır.
- 1:13:12Edebi Değerlerin Önemi
- Fıkıh kitaplarında farzlar ve vacipler anlaşıldıktan sonra işin edebine gelinir.
- Edebi değerler bir yere girdiğinde oraya güzellik getirir, süsler ve ziynetlendirir.
- Edebi değerlerin olmadığı yerde ise bunun zıttı tablolar ortaya çıkar.