Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir psikoloji dersinin altıncı ünitesini içeren eğitim içeriğidir. Konuşmacı, zeka kavramını ve ilgili kuramları detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, zeka kavramının tanımı ve tarihsel gelişimiyle başlayıp, Sir Francis Galton, Spearman, Thurstone, Kettle, Vernon ve Sternberg gibi önemli psikologların zeka kuramlarını açıklamaktadır. Ardından Stanford Üniversitesi'nden geliştirilen zeka katsayısı kavramı, IQ hesaplaması ve zeka testlerinin sonuçları ele alınmaktadır. Son bölümde ise zeka geriliği tanımı, sınıflandırılması ve üstün zekalı bireylerin özellikleri anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Gardner'ın çoklu zeka kuramı, zekice davranış kavramı, zeka testlerinin standartlaştırılması, norm değerlerinin önemi ve normal zeka aralığı (100 civarı), düşük zeka (50-70 arası) ve üstün zeka (130 ve üzeri) kavramları da detaylı olarak açıklanmaktadır.
- Zeka Kavramı ve Tarihsel Gelişimi
- Zeka kavramı, insanlar arasında gözlenebilir performans farklılıklarını açıklamaya çalışan bir varsayımdır ve bilişsel yetenekler olarak kabul edilmektedir.
- Zeka, muhakeme etme, planlama, sorun çözme, soyut düşünme, karmaşık fikirleri kavrama, hızlı öğrenme ve deneyimlerden sonuç çıkarma gibi genel bir yetenek olarak görülür.
- Zeka fikrinin temelleri Sir Francis Galton tarafından atılmıştır ve Galton, yetenek farklılıklarının kalıtımsal özelliklerden kaynaklandığını savunmuştur.
- 02:56Zeka Kuramları
- Spearman, zekanın genel bir yapı olarak tanımlar ve genel zeka diğer alanlardan parlak olduğu görüşünü savunur.
- Tost, zekanın yedi farklı bileşen oluştuğunu söylemiştir: uzay-mekan yeteneği, algısal hız, sayısal yetenek, sözel yetenek, bellek, kelime bilgisi ve akıl yürütme.
- Kettle, zekanın kristalize zeka (mantık, akıl yürütme, sözel ve sayısal beceriler) ve akıcı zeka (görsel mekansal yetenek, bellek, karmaşık ilişkileri görmek, problem çözmek) olmak üzere iki bileşeni olduğunu savunmuştur.
- 04:37Diğer Zeka Kuramları
- Vernon, zekada bir G faktörü ve sözel eğitimsel zeka ile mekanik-uzamsal zeka olmak üzere iki alt boyutun olduğunu savunmuştur.
- Ford, 1970'lerde çok bileşenli bir zihin yapısı modeli ortaya koymuş ve zekayı sözel, sayısal ve mekanik olarak ayırmak yerine şekilsel, sembolik, anlamsal ve davranışsal olarak ayırarak zihni bir bütün olarak ele alınması gerektiğini savunmuştur.
- Samberg, zekanın analitik zeka (kendi düzenleme, üst biliş, bilişsel strateji kurma), yaratıcı zeka (yeni durumlar ve işle işlerdeki performans) ve pratik zeka (çevreye uyum sağlama ve onu değiştirebilme yeterlikleri) olmak üzere üç aşamalı başarılı zeka kuramını ortaya koymuştur.
- 06:49Çoklu Zeka Kuramı
- Gardner, zekayı zihin, beden ve duygu kullanımı içeren bir bütünlük olarak kavramsallaştırılmış ve sekiz farklı zeka alanı ayırmıştır: mantıksal-matematik, dilsel, doğa, müzikal, uzamsal, bedensel (kinetik-kinestetik), kişilerarası ve içsel.
- Çoklu zeka kuramına göre insanlar günlük deneyimleri çerçevesinde bir ya da birkaç zeka türünde daha iyi olabilirler.
- Gardner, insan zekasının tek doğru cevap anlayışının testlerle ölçülemeyeceğini, bunun yerine günlük hayattan çeşitli durumlarla değerlendirilmesi gerektiğini savunur.
- 08:02Zeka Testleri
- Zekanın değerlendirilmesi için zekice davranışı tanımadığı kabul edilen nitelikleri yoklayan görev ya da sorular kullanılmakta ve bireyin performansı doğrudan gözlenerek test edilmektedir.
- Zeka testleri standart bir ölçme ve değerlendirme yoludur; materyal, yönerge, sıra ve testörün söyleyecekleri söyleyemeyecekleri özellikler eş biçimli standart uygulanmak üzere tasarlanmıştır.
- Zeka testleri bireysel olarak deneyimli bir testör tarafından uygulanmalı, test uygulanırken 30 ile 90 dakika arası sürmeli ve testör cevapları ve bireyin genel durumunu değerlendirme ve rapor yazmak için de 30 dakika kadar zaman ayarlamalıdır.
- 10:49Zeka Testleri ve Wester Yetişkin Zeka Ölçeği
- Stanford Üniversitesi'nden Tur, IQ ya da zeka katsayısı kavramını ve hesaplama biçimini geliştirmiştir.
- Wester Yetişkin Zeka Ölçeği, sözel performans olmak üzere iki ana testten oluşur ve bireylerin sözel performans puanları ile genel zeka katsayısı ayrı hesaplanır.
- Ortalama bir insanın IQ puanı 100 civarıdır ve 100-110 arasında puanlar normal olarak kabul edilir.
- 11:53Zeka Geriliği
- Zeka geriliği, zihinsel eksiklik veya yetersizliği ifade etmek için kullanılan bir terimdir ve Amerikan Psikoloji Birliği tarafından genel zihinsel olarak tanımlanır.
- Zeka geriliği tanısı için bireyin 18 yaşına gelmeden önce ortaya çıkmış olması gerekir ve zeka puanı 50-70 arası olan bireyler hafif, 30-50 arası orta zeka geriliği derecelerine sahiptir.
- Zeka geriliği, Sendrom denilen kromozom amelisinde fiziksel farklılıkların yanı sıra fenilketonüri, bin türk hastalık veya doğum esnasında fiziksel travmalarla oluşabilir.
- 13:08Üstün Zekalı Bireyler
- Normal IQ 130 ve daha yukarısı olan bireyler üstün zekalı olarak adlandırılır.
- Üstün zeka, planlama, zihinsel kaynakları uygun kullanımı, yeni bilgi edinme ve etkili iş yürütebilme becerilerinin yüksek seviyede olması, yaratıcılık, irade ve adanmışlık şeklinde üç özellik kümesinin oluşmasıyla tanımlanır.
- Üstün zekalılar matematik, sözel beceri ve görsel becerilerde birbirinin yüzeyinde farklılıklar oluşturmalıdır ve ahlaki ve sosyal akıl yürütme temel düzeyde katılım gösterirler.