Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Profesör Dr. Özcan Mıdık ile yapılan bir röportaj formatında olup, hristiyanlık tarihindeki mezhepler, özellikle protestanlık ve evanjelizm ile Yahudilik arasındaki ilişkileri ele almaktadır.
- Röportaj, protestanlığın tarihsel gelişimi, evanjelizmin Amerika'daki siyasi etkisi ve apokaliptik inançlar üzerine odaklanmaktadır. Konuşmacılar, Yahudilik, Hristiyanlık ve İslam arasındaki ilişkileri, Kudüs'ün bu dinlerdeki önemi ve apokaliptik inançların farklı dini perspektiflerde nasıl şekillendiğini tartışmaktadır. Ayrıca, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki evanjelik hareketinin siyasi gücü ve Trump yönetiminin Kudüs kararının bu hareketle Yahudiler arasındaki ilişkileri nasıl etkilediği de ele alınmaktadır.
- Röportajda ayrıca, Yahudilikteki diaspora kavramı, Yahudi mezhepleri (Sadukiler, Ferisiler, Esseniler), Yahudilerin Babylonya sürgün dönemi ve bu dönemin Yahudi kimliği üzerindeki etkileri gibi konular da tartışılmaktadır. Konuşmacılar, Yahudilerin siyasi ve ekonomik gücü, Hollanda'daki Protestan Kiliseler Birliği'nin İsrail'e yönelik deklarasyonları ve evanjelik ideolojinin dünya siyasetindeki rolü hakkında da bilgiler paylaşmaktadır.
- 00:03Evanjelikler ve Kudüs Kararı
- Konuşmacılar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Kudüs kararını ve bu kararda etkili olduğu düşünülen Protestanlığın bir kolu olan Evanjelistleri ele alacaklarını belirtiyor.
- Evanjelikler, Bush döneminde ve 1969'da Mescid-i Aksa'ya saldıran Avustralyalı kişinin Evanjelik olması sebebiyle daha önce de gündeme gelmişti.
- Evanjelizm, Protestanlığın bir mezhebi olarak tanımlanmaktadır.
- 01:38Hristiyanlığın Ana Mezhepleri
- Hristiyanlığın üç ana mezhebi vardır: Ortodoks, Katolik ve Protestan.
- Ortodoks mezhebi, Rus Kilisesi, Fener Patrikhanesi ve İskenderiye'deki üç kiliseyi içeren ana mezhep ve İslam coğrafyasında bulunan marjinal kiliseleri kapsar.
- Katoliklik, 1000'li yıllarda Roma ve Konstantinopol (İstanbul) arasındaki siyasi çekişmeler sonucu ortaya çıkmıştır.
- 03:44Protestanlığın Kuruluşu
- Protestanlık, 1517'de Almanya'da Martin Luther tarafından kurulmuştur.
- Luther, Katolik Kilisesi'nin engizisyon mahkemeleri, kapalı devre çalışmalarından, vaftiz inancından ve günah çıkarmadan oluşan uygulamalara karşı çıkmıştır.
- Luther, Katoliklikteki metinlerden daha önemli olan sekramentlere ve kilise hukukuna karşı çıkarak, vaftiz olmayı tercih etmiştir.
- 04:53Protestanlığın Farklı Kolları
- Luther'in manifestosu sonrası taraftarları artmış ve Protestanlık kurulmuş, Lutheranismi bir anlayışla kurulmuş olup, Hollanda'da John Calvin'in kurduğu Kalvinizm de bir Protestan mezhebi olmuştur.
- İsviçre'de Zwingli ekolü, İngiltere'de Anglikanizm ve Presbiteryanizm gibi farklı Protestan kolları ortaya çıkmıştır.
- Ara mezhepler vardır: Cizvitlik, Anglikanizm ve Dominikenler gibi, ne Katolik ne de Protestan olan, iki tarafta da tam olarak kabul edilmeyen mezhepler.
- 06:37Amerika'da Evanjelizm
- Amerika'nın kurulmasından sonra Amsterdam, Hollandalılar, İngilizler, İrlandalılar ve Almanların etkisiyle Amerika'ya göç etmişlerdir.
- Evanjelizm, Amerika'da farklı gruplarla birlikte ortaya çıkmıştır.
- Bazı araştırmacılar, Evanjelik Protestanlık içindeki bu farklı kiliselere bölünmeyi, Protestanlığın sonunun geldiği bir nokta olarak değerlendiriyor.
- 08:21Protestanlığın Düşmanları ve İslam İlişkisi
- Protestanlığın ilk çıkış itibariyle düşmanları Katolikler olmuştur.
- Konuşmacı, Martin Luther'in İslam'a ve Türkler'e bakışını inceleyen bir çalışması olduğunu belirtiyor.
- Protestanlığın bazı açılardan İslam'daki selefi (literal) yorum geleneğine benzer bir yorum tarzı etkileşimi vardır.
- 09:33Martin Luther ve Kur'an İlişkisi
- Martin Luther'in Protestanlığı kurarken Kur'an-ı Kerim'i okuduğu ve İslam kaynaklarını mütalaa ettiğine dair bilgiler vardır.
- Batılı araştırmacılar Martin Luther'in 1542'de Kur'an'ı Almanca'ya tercüme ettiğini iddia ederken, konuşmacı bu bilginin doğru olmadığını ve Luther'in 1517'den önce Kur'an'ı okumuş olabileceğini düşünmektedir.
- Luther, Kur'an'ı kötü bir kitap olduğunu göstermek için tercüme ettirdiğini belirtmiştir.
- 10:46İslam'ın Avrupa Üzerindeki Etkisi
- İslam geleneğindeki yorum tarzları, özellikle Endülüs üzerinden Avrupa'yı etkilemiştir.
- Endülüs'te ortaya çıkan İslam kaynakları, felsefi gelenekler ve tıpla ilgili kitaplar Latince'ye tercüme edilmiş ve Avrupa'daki ilk üniversitelerin (Bolonya, Paris, Oxford) kurulmasında rol oynamıştır.
- Sicilya üzerinden de İtalya ve Avrupa'ya etki olmuştur, bu etki Dante Aligiari'nin "İlahi Komedya" kitabında da görülmektedir.
- 12:46Martin Luther'in Düşmanları
- Martin Luther'e göre üç düşman vardır: papa (katolikler), Türkler (müslümanlar) ve Yahudiler.
- 15-16. yüzyılda Avrupa'da hakim anlayışa göre "Türkler" tabiri, Osmanlı'nın hakimiyeti nedeniyle tüm Müslümanları kapsıyordu.
- Katoliklere karşı Luther'e göre "deccal" (antikrist) figürü yaygındır.
- 14:45Protestanlık ve Evanjelizm
- Dünyada yaklaşık 800-850 milyon protestan vardır ve bunların yaklaşık 500-550 milyonu evanjelik olarak kabul edilir.
- Avrupa'da gelişmiş ülkelerde genellikle protestanlar bulunurken, güneye doğru gidildikçe katolikler artar.
- Sanayileşme ve modernleşmeyle birlikte Avrupa'da dindarlık gerilemiş, ancak dindar olmayanlar arasında yeni bir evanjelik akımı gelişmiştir.
- 16:45Evanjelizmin Yayılması ve Stratejileri
- Evanjelizm, müjdeyi ifade eden "evangelion" kelimesinden gelir ve siyasi motifler, geleceğe yönelik apokalittik figürler ve cephe siyaseti kullanarak yayılmaktadır.
- Evanjelikler medyayı çok iyi kullanır ve bu stratejileriyle yayımaları başarılı olmuştur.
- Güney Kore örneğinde, 50 yıl önce doğru düzgün Hıristiyan olmadığı bir ülkede bugün nüfusun yaklaşık %50'i protestan ve evanjeliktir.
- 19:27Laiklik ve Sekülerizm Farkları
- Avrupa ve Amerika'da laiklik anlayışı farklıdır; Fransa'da laikliğin katı ve hafif formları vardır.
- Anglosakson ağırlıklı ülkelerde sekülerizm terimi öne çıkarılır ve din-devlet ayrımı düşmanlık üzerine kurulur.
- Hollanda'da sütunlaşma sistemi vardır; her dini ve ideolojik grup bir sütun olarak kabul edilir ve devlet onların önünü açar.
- 21:41Amerika'da Din-Devlet İlişkileri
- Amerika'da din-devlet ilişkileri iç içe geçmiştir, örneğin başkanların İncil üzerine yemin etmesi normaldir.
- Cumhuriyetçi parti, evanjeliklerin ve Yahudi lobisinin etkili olduğu bir parti olarak görülür.
- Reagan döneminde evanjelikler güçlenmiş, Bush ve Trump dönemlerinde zirveye ulaşmıştır.
- 23:36Evanjeliklerin Amerika'daki Etkisi
- Amerika'da yaklaşık yüzde otuz-beş evanjelik bulunur ve siyasi anlamda etkilidir.
- Trump'ın kendisi pragmatist bir iş adamı olarak görülürken, başkan yardımcısı Mike Pence keskin bir evanjelik olarak tanımlanır.
- Pence, Indiana valisi iken Protestanlığı tercih etmiş ve dini anlayışını siyasi ideoloji olarak dünyaya uygulamaya çalışmaktadır.
- 27:13Apokaliptik İnançlar ve Yedi Evre Teorisi
- Apokaliptik inançlar, dünyanın sonuyla ilgili, gelecekle ilgili ve dünyanın sonunda ortaya çıkacak figürlerle ilgili bilgiler içeren bir alan olarak tanımlanır.
- Bu tür inançlar Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslam'da da bulunur, ancak mahiyetleri ve amaçları farklıdır.
- Evanjelikler, Yahudilik ve Hıristiyanlık arasında bir ara grup olarak görülür ve "yedi evre" teorisine inanırlar.
- 28:29Yedi Evre Teorisinin İçeriği
- Evanjeliklerin görevidir, dünyadaki evreler yedi bölüme ayrılır ve şu anda altıncı evre geçmiştir.
- Yedinci evrede, tüm Yahudilerin İsrail'de toplanması ve Kudüs'te Süleyman Mabedi'nin inşa edilmesi gerekmektedir.
- Bu inançlar, Eski Ahid'in Daniel bölümünde ve Yeni Ahid'in Vahiy bölümünde yer alan bazı ifadelere dayanmaktadır.
- 30:54Siyonizm ve Evanjeliklerin Rolü
- Siyonizm, Theodor Herz tarafından 1897'de Bazel'de düzenlenen siyonist kongrede kurulmuştur.
- Ancak, Amerika'daki evanjelikler, bu kongreyi yaklaşık 7-8 yıl önce, Gladstone adlı bir Amerikalı evanjelik tarafından yayınlanan bir deklarasyonla öncelik vermiştir.
- Gladstone, bu deklarasyonu dönemin Amerikan önde gelen karar vericilerine imzalatmıştır.
- 33:13Evanjeliklerin Siyonizm Etkisi
- 1916 yılında, dönemin Amerikan Başkanı Wilson bu evanjelik deklarasyonunu kabul etmiştir.
- Bir yıl sonra, 1917'de İngiliz Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan Balfour Deklarasyonu, 1948'de İsrail Devleti'nin kurulmasına yol açmıştır.
- Bu süreçte, evanjelik siyonistler (Hristiyan siyonizmi) İsrail'in kurulmasında önemli bir rol oynamışlardır.
- 35:50Yahudilerin Siyonizm İle İlişkisi
- İsrail Devleti'nin 1948'de kurulmasının arka planında, yahudi siyonizmi bulunmaktadır.
- Günümüzde normal dindar Yahudiler siyonizmi kabul etmemektedir, çünkü siyonizm aslında bir siyasi manifestodur.
- İsrail, din devleti olarak görülür ve Cumartesi gününün hayatın durduğu bir devlettir.
- 36:59Yahudilerin Kökenleri ve İdeolojileri
- İsrail'deki Yahudilerin etnik anlamda iki türlü kökeni vardır: aşka nazikler (Kuzey kökenli) ve seferdikler (İspanya kökenli).
- Aşka nazikler, İsrail devletini kuran ve etkili olan Yahudilerdir.
- Yahudilik'te dinin aslından farklı olarak, sonradan oluşmuş bir takım anlayışlar ve ideolojiler vardır, örneğin anneden doğmayan birisinin Yahudi olamayacağı fikri.
- 39:33Yahudilikte Üstün İrk Anlayışı
- Yahudilikte iki temel anlayış vardır: üstün ırk inancı ve diğerleriyle kategorizasyon.
- Yahudiler kendilerini üstün ırk olarak görürler ve diğerleri arasında kıyamet senaryolarıyla bağlantılı bir sınıflandırma yaparlar.
- Hristiyanlar kendilerine daha yakın görürken, Müslümanlar "adamdan sayılmaz" ve yok olacak grup olarak görülür.
- 40:13İbrahim Peygamber'den Gelen İnanç Sistemi
- İbrahim Peygamber'in iki oğlu vardır: büyük oğlu İsmail (Müslümanların atası) cariyeden, küçük oğlu İshak (Yahudilerin atası) ıslak anneden doğmuştur.
- Yahudiler ve Hristiyanlar kendilerini üstün anneden gelen üstün ırktan sayarlar.
- Ortaçağ boyunca Müslümanlar ve Araplar "kölenin çocukları" olarak tanımlanmış, aşağılama ifadeleri kullanılmıştır.
- 42:01İslam'ın Son Din Olma İddiası
- Hıristiyanlık ve Yahudilik de son din iddiası taşır, ancak İslam'ın son din olduğu, Hz. Adem'den bu yana tebliğ edilen din olduğu inanılır.
- En son peygamber Hz. Muhammed ve en son ilahi mesaj Kur'an-ı Kerim'dir.
- İslam geldikten sonra diğer dinlerin hükmü kalmamış, tahrif edilmişlerdir.
- 42:42Yahya Mesk ve İslam Hakkındaki Anlayış
- Yahya Mesk (John Damascene), Emevi sarayında çalışan bir kilise babasıdır ve "İsmail'i Sapıklıktır" adlı kitap yazmıştır.
- Kitapta İslam'ı "İsmail'in çocukları" ve "Hacerler" olarak tanımlamıştır.
- Müslümanlar "heretik" (mürted) olarak görülür, bu anlayış Dante, Martin Luther ve John Calvin gibi düşünürlerde de yer almıştır.
- 45:21Günümüzde Kullanılan Argümanlar
- Günümüz Avrupa'daki aşırı sağcı partiler Müslümanlara karşı "İsmaililer" (kölenin çocukları) argümanını kullanır.
- İslam'ın ilk döneminde başlatılan zımmilik statüsü, Müslümanların "iki sınıf vatandaş" olarak görülmesi için kullanılır.
- Bu anlayış ortaçağ boyunca devam eden bir inançtır ve özellikle Protestanlık ve Evanjelikler arasında sistemleşmiştir.
- 47:14Süleyman Mabedi ve Kıyamet İnançları
- Yahudiler ve Evanjelikler, kıyametin sonuna doğru Yahudilerin İsrail'de toplanması gerektiğini inanır.
- Armegedon (dünyanın sonu) savaşının olabilmesi için Yahudilerin toplanması, devlet kurması ve Süleyman mabedinin inşa edilmesi gerekir.
- Bu aşamadan sonra Mesih (İsa) gelecektir, ancak Yahudilere göre bu Mesih, Müslümanların inandığı Mesih (Hz. İsa) değildir.
- 48:31Hz. İsa'nın geleceği ve Kıyamet belirtileri
- Kur'an-ı Kerim'de Hz. İsa'nın geleceği konusunda net bir ayet bulunmamakla birlikte, Zuhruf 61. ayette "ve innehu lisa" ifadesiyle Hz. İsa'nın geleceği ve Kıyamet'in bir belirtisi olduğu belirtilmektedir.
- Hz. İsa'nın geleceği konusunda hadislerde detaylar bulunmaktadır ve İslam anlayışına göre Hz. İsa gelecektir, ancak İslam şeriatını uygulayacaktır.
- Hz. İsa'nın geleceği, İsa'nın liderliğinde iyilerle kötüler arasında bir savaşın yaşanacağı ve Yahudilerin de bu savaşa iştirak edeceği bir dönemdir.
- 50:24Evanjeliklerin inançları ve dünya cenneti
- Evanjelikler için Hz. İsa'nın geleceği sonrası bin yıllık bir dünya cenneti dönemi başlayacaktır.
- Hristiyanlıkta farklı görüşler ve mezhepler arasında farklılıklar olsa da, temelde İncil'de ve eski ahid'in bazı bölümlerinde dünya krallığından bahsedilmektedir.
- İslam, Hıristiyanlığın Hz. İsa'yı Tanrı'nın oğlu olarak kabul etmesini şirke girdiğini ve kafir olduklarını söylemektedir.
- 51:32Hıristiyanlık anlayışında peygamberlik ve vahiy
- Hıristiyanlık anlayışında peygamberlik kavramı bulunmamakta, Hz. İsa kendisi vahiy olarak kabul edilmektedir.
- Hıristiyanlıkta peygamberler, bizdeki anlamda değil, azizler ve keramet sahipleri gibi evliya tarzı insanlardır.
- Hz. İsa'nın geleceği sonrası milenyum dönemi başlayacak ve bu dönem bin yıllık sürecek bir dünya cenneti olacaktır.
- 53:04Milenyum dönemi ve farklı inanç grupları
- Milenyum dönemi, Tanrı'nın krallığının kurulması anlamına gelmektedir ve bunun dünyevi veya uhrevi olduğu konusunda farklı inanç grupları vardır.
- Yahudilik dünyevi anlamda düşünürken, Hristiyanlık daha çok uhrevi bir anlayışa sahiptir.
- Yahudilikte üç ana mezhep vardır: Sadukilik, Ferisilik ve Esseniler; Hz. İsa'nın geldiği grup Esseniler'dir.
- 54:33Yahudilik ve Hristiyanlık arasındaki farklar
- Yahudilik dünyaya meylederek dünyevileşmiş ve Tanrı'yı insan seviyesine indirmiştir.
- Hristiyanlık ise Yahudiliğin aşırı dünyevi olmasına karşı, daha çok uhrevi ve mistik bir mesajla gönderilmiştir.
- İslam, her ikisini de yerli yerine koymuştur; ne insanı Tanrılaştırmış ne de Tanrı'yı insanlaştırmıştır.
- 57:21Tanrı'nın krallığı ve Süleyman Mabedi
- Tanrı'nın krallığı kurulacağına inanılır; Yahudilere göre bu dünya üzerinde, Hristiyanlara göre ise göklerde kurulacaktır.
- Hazreti Musa milattan önce yaklaşık 1200'lü yıllarda yaşamıştır.
- Hazreti İsa döneminde Harun Peygamber vardı ve ona Musa'nın yardımcısı olarak bakılmaktaydı.
- 58:42Yahudiliğin Vahiy ve Tarihi
- Hazreti Musa iki türlü vahiy almıştır: sözlü ve yazılı Tevrat.
- Yahudilik, İslam'a benzer şekilde bir kitap (Tevrat) ve sünnete benzeyen sözlü geleneğe (mişna ve talmut) sahiptir.
- Yahudiliğin zirve dönemine Hz. Davut ve oğlu Süleyman döneminde ulaşılmıştır, bu dönem yaklaşık 900-750/600'lere kadar uzanmıştır.
- 59:54Süleyman Tapınakı ve Yahudiliğin Önemi
- Süleyman Tapınakı (Temple), Hz. Süleyman tarafından Kudüs'te inşa edilmiş ve günümüzde Mescidi Aksa'nın altında bulunmaktadır.
- Yahudilikte bazı ibadetler, özellikle kurban, tapınakta icra edilmelidir.
- Yahudiler, Kudüs'ün altının kendilerine ait olduğuna inanmakta ve kutsal beldelerin arkeolojisine büyük önem vermektedir.
- 1:01:48Yahudi Bilim Adamları ve Oryantalist Çalışmalar
- Yahudi bilim adamları, İslam'la ilgili bilgileri kullanarak kendi tarihlerindeki bilgi boşluklarını tamamlamaya çalışmaktadır.
- Yahudi oryantalistlerin çalışmaları, İslam'a ve Müslümanlara yönelik projelerin altında yatan bir oryantalistlik anlayışını yansıtmaktadır.
- Yahudi bilim adamları, arkeolojik kazılarda bulunan küçük parçaları bile uluslararası arenada büyük önem vererek sunmaya çalışmaktadır.
- 1:03:56Evanjelistler ve Yahudiler Arasındaki İlişki
- Evanjelistler ve Yahudiler belli bir noktaya kadar birleşmiş ve ortak hedefler oluşturmuşlardır.
- Evanjelistler, yaradılıştan itibaren dünyaya ait zamanı tesis etmek için siyasete dahi sirküle ettirebilmektedirler.
- Amerika Birleşik Devletleri'nde Yahudiler ve Evanjelistler birbirlerini sevmektedirler.
- 1:04:37Yahudilerin Babylonya Sürgün Dönemi
- Süleyman'ın tapınağı kurulduktan 586 yıl sonra, Babylonya Krallığı Kudüs'ü işgal etmiş, Yahudileri öldürmüş ve yaklaşık 70 bin Yahudiyi sürgüne götürmüştür.
- Bu sürgün dönemi Yahudi kimliğini, ideolojisini ve siyonist ideolojisini oluşturmada paradigmatik bir kırılma noktasıdır.
- Babylonya kralı, Kudüs'ü işgal ederken el yazmaları olan Tevrat nüshalarını yok etmiştir.
- 1:06:03Ezra ve Diaspora Dönemi
- Sürgün hayatında diaspora (vatanının dışında yaşayan topluluklar) tabiri ortaya çıkmıştır.
- Ezra, Tevrat'ın sözlü yazılı hafızasının yokluğunda, Yahudi havzasının Tevrat'ı yeniden inşa etmiş ve yazmıştır.
- Diaspora döneminde Yahudilikle Babil, Gnostik ve İran kültürleri birbirine karışmış, Yahudiler kimliklerini korumak için dar bir çerçevede yaşamaya başlamışlardır.
- 1:07:48Yahudilikte İkili Kimlik ve Takiye
- Diaspora döneminde ikili bir kimlik gelişmiştir, yani görünüşün dışında farklı düşünme (takiye) inancı Yahudilikte kimliği oluşturan bir unsur olmuştur.
- Şii inancında takiye bir inanç meselesine dönüşmüş, her zaman münafıklık anlamına gelmez.
- Yahudilikte takiye inancının asli unsuru olmasa da kimliği oluşturan bir unsur olmuştur.
- 1:10:09Yahudilikte Mezhepler ve Modern Dönem
- Yahudilikte Sadukiler, Ferisiler, Esseniler ve Karailer gibi mezhepler vardır.
- Karailer grubunda Musa bin Maymun ve Sadiye Gaon gibi İslam'dan etkilenmiş önemli filozoflar vardır.
- Modern dönemde Amerika'daki Yahudilerin önemli arka planı Almanya'dır ve Abraham Geiger'in kurduğu reformist Yahudilik vardır.
- 1:11:45Yahudilikte Ortodoks ve Reformist Yaklaşımlar
- Ortodoks Yahudilikte şeriat kuralları çok baskındır ve hayat yaşanmaz haldedir.
- Amerika'daki genç Yahudi jenerasyonu, Yahudiliğin katı kurallarından kurtulmak istemektedir.
- Bu durum İslam'da da benzer şekilde yaşanmaktadır, özellikle gençlerin din yorgunu olduğu tartışmaları vardır.
- 1:13:41Yahudilerin Siyasi Etkisi
- Yahudilerde, ortodoks ve liberal olanlar arasında bazı hedeflerde ittifak içinde çalıştıkları görülüyor.
- Hollanda'da Protestan Kiliseler Birliği (Hollanda'nın diyanetini temsil eden güçlü bir kurum) Filistinlilerin zulümüne karşı İsrail'i kınamıştı.
- Amerika'daki Yahudi örgütleri (Abraham Foxman'ın başında olduğu kurum) bu kınamayı geri çekmek için Protestan Kiliseler Birliği'ne nota göndermişlerdir.
- 1:16:15Yahudilerin Ekonomik Gücü
- Yahudilerin siyasi gücü ekonomik gücü tarafından belirleniyor.
- Yahudiler dünyanın önemli kürsülerinin başında olduğu için hem bilimi hem de ekonomiyi kontrol ediyorlar.
- 1:16:4211 Eylül ve Evanjelik İnanç
- Time ve CNN'in ortak araştırmasından, Amerika Birleşik Devletleri'nin üçte birinin 11 Eylül'ün dünyanın sonuna giden süreci başlattığına inandığı tespit edilmiştir.
- Bazı evanjelikler, 11 Eylül olayını "dünya cennetinin kapısını aradılar" diyerek tebrik etmişlerdir.
- Bush, 11 Eylül'den sonra "Haçlı savaşlarından" söz etmiş, bu da günümüzde Trump'ın yaptığı şeylerin farklı bir versiyonu olarak görülüyor.
- 1:18:39Evanjelik İdeoloji ve Siyaset
- Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun %30-35'i evanjelik inancını benimsemiş durumda.
- Evanjelik ideolojisi, Yahudiliğin siyonist anlayışıyla uyuşan yönleriyle dünyanın sonuna yönelik siyasette etkili olmaktadır.
- Trump'ın Valfur Deklarasyonu açıklamasında geri planda bu apokaliptik inanç sistemi bulunmaktadır.