Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmenin Gönül adlı öğrencisiyle birlikte paragraf yapısı ve hikaye haritası konularını anlattığı eğitim içeriğidir.
- Video, paragrafın yapı yönünü kapsamlı şekilde ele almaktadır. İlk olarak paragrafın üç temel bölümü (giriş, gelişme ve sonuç) açıklanmakta, ardından paragraf oluşturma ve tamamlama teknikleri örneklerle gösterilmektedir. Daha sonra paragrafın akışını bozan cümleleri tespit etme, paragrafları bölme ve hikaye haritası oluşturma konuları işlenmektedir.
- Videoda evcil hayvanlar, insansı robotlar ve olay metinleri gibi farklı örnekler üzerinden konular pekiştirilmekte, birinci kişi ve üçüncü kişi ağızdan anlatım kavramları da açıklanmaktadır. LGS sınavına hazırlanan öğrenciler için paragraf yapısı ve hikaye haritası konularında kapsamlı bir kaynak niteliğindedir.
- 00:08Paragrafın Yapı Kısmı
- Gönül hoca, paragrafın ikinci bölümünü, yani yapı kısmını anlatacak.
- Metinlerde güncel konulardan bahsedildiği için robotlar gibi konular da ele alınabilir.
- Robotlar ilgi çekici ve güncel bir konu olsa da, bir insanın yerini asla bir robot alamaz çünkü duyguları hissedemiyorlar.
- 01:34Paragrafın Önemi
- Paragraf, LGS'de en önemli konu olup Türkçe'nin genel anlamıyla en önemli konusudur.
- Bir paragrafın içinde bütünlük olmalı, düşüncelerle ya da olayların akışıyla bütünlük ifade etmeli.
- Paragrafın pürüzsüz bir anlatımı olmalı ve anlatımın akışındaki pürüzsüzlük, ifadeler arasındaki uyum ve bütünlük çok önemlidir.
- 02:20Paragrafın Yapısı
- Paragrafın yapısı ile ilgili konular arasında paragrafın bölümleri, paragraf oluşturma, paragraf tamamlama, paragrafın akışını bozan cümle ve paragrafı bölme bulunmaktadır.
- Paragrafın bölümleri üç ana bölüme ayrılır: giriş bölümü, gelişme bölümü ve sonuç bölümü.
- Bütünlük, paragrafın bölümlerini anlamak için daha önemli bir kavramdır ve sınavlarda genellikle karışık cümleleri toparlama soruları sorulur.
- 04:03Paragrafın Bölümleri
- Giriş bölümünde paragrafta ele alınan konu ortaya konur ve bu cümle kendinden önce başka bir cümle ile bağlantısının olmaması gerekir.
- Düşünce yazılarında giriş bölümüne "giriş" denirken, olay yazılarında "serim" bölümü denir çünkü burada olaylar ortaya serilir.
- Gelişme bölümünde konu bütün yönleriyle anlatılır, örneklendirmeler ve benzetmeler yapılır; olay yazılarında bu bölüme "düğüm" bölümü denir.
- Sonuç bölümünde metin nihayete erdirilir; olay yazılarında bu bölüme "çözüm" bölümü denir.
- 06:57Paragraf Örneği
- Verilen altı cümlelik paragraf örneğinde, ilk cümle giriş bölümüdür çünkü kendinden önce başka bir cümle ile bağlantısı yoktur.
- İkinci, üçüncü ve dördüncü cümleler gelişme bölümüdür çünkü konu açıklanmaya başlanmıştır.
- Beşinci cümle de gelişme bölümüne dahildir çünkü "çünkü" bağlacı kullanılmıştır.
- Altıncı cümle sonuç bölümüdür çünkü paragrafın konusu başka doğadaki varlıklara da sevgi üzerine gitmesi için umut edilmektedir.
- 10:40Paragraf Oluşturma Yöntemi
- Paragraf oluşturma, karışık olarak verilen cümleleri doğru sıraya yerleştirme işlemidir.
- İlk cümle, kendinden önceki bir cümle ile bağlantısı olmayan ve başka bir cümlenin varlığını gerektirmeyen cümledir.
- Olay yazılarında paragraf oluşturma, olayların oluş sırasına göre dizilmesidir.
- 11:26Robotlar Hakkında Paragraf Oluşturma
- Verilen beş cümleden "Günümüzde insanlara yardımcı olmaları ve insanlar için tehlikeli olan işleri kolayca yapabilmeleri için insan biçiminde robotlar tasarlanıyor" cümlesi giriş cümlesidir.
- "İnsansı robotlar da tıpkı diğer robotlar gibi bilgisayarlarla kontrol ediliyor" cümlesi programlama konusunu ele alır.
- "Programlarına göre düz zemin üzerinde yürüyebiliyor, merdiven çıkabiliyor, nesneleri tutup taşıyabiliyor, soru sorulduğunda yanıtlayabiliyor ve belirli durumlar karşısında tepki verebiliyor" cümlesi robotların özelliklerini anlatır.
- 14:42Olay Metni Paragraf Oluşturma
- Olay metninde "O sabah Marcovadoyu sessizlik uyandırdı, havada tuhaf bir şey oldu duygusuyla yataktan kalktı" cümlesi konuya giriş yapar.
- "Pencereyi açtı, kent yok olmuştu, yerini beyaz bir kağıt almıştı" cümlesi olayın akışını gösterir.
- "Kar diye bağırdı Markovaldo karısına daha doğrusu bağırmak istedi ama sesi yavaş çıktı" cümlesi olayın sonucunu anlatır.
- 18:09Paragraf Tamamlama
- Paragraf tamamlama konusunda verilen metnin üzerinden gitmek ve küçük ipucu veren sözcükleri altı çizmek önemlidir.
- "Kitap okumayı genellikle akşam saatlerine ya da yorucu, enerji gerektiren etkinliklerin ve işlerin sonrasına bırakırız" cümlesi paragrafın başlangıcını oluşturur.
- "Bu durum bizi dinlenmeye yönlendiriyor, dolayısıyla uykuya yönlendiriyor" cümlesi paragrafı tamamlar.
- 19:47Paragrafın Akışını Bozan Cümle
- Bir paragraf kendi içinde uyum arz etmeli, pürüzsüz bir anlatım ifade etmeli ve anlam bütünlüğü taşımalıdır.
- Paragrafın genel anlamına uymayan veya ters düşen ifadeler paragrafın akışını bozar ve çıkarılmalıdır.
- Metinle alakalı ancak genel akışına uygun olmayan, farklı bir konuya eğilimi olan cümleler de akışı bozabilir.
- 20:53Paragraf Örneği ve Analizi
- Kilo vermeye yardımcı olabilecek hafif müzik dinlemek ve düşük aydınlatılmış ortamda yemek yemek, insanların yemek tüketimini azaltabilir.
- İlk iki cümle hafif müzik ve düşük aydınlatmanın yemek yeme alışkanlığına etkisini anlatırken, üçüncü cümle görsellikten bahsederek akışı bozar.
- Dördüncü ve beşinci cümleler ilk iki cümleyle alakalı olup, anlatımın akışını bozan cümle üçüncü cümledir.
- 22:54Paragrafı Bölme
- Bir paragraf kendi içinde konu bütünlüğü taşır, ancak metinde birden fazla konudan bahsediliyorsa paragraf bölünebilir.
- Yumurtalarla ilgili metinde, ilk üç cümle kahvaltı ve yumurta seçenekleri hakkında, dördüncü cümle ise yumurtaların boyutları hakkında bilgi verir.
- Dördüncü cümleden itibaren ikinci bir paragraf başlar ve kahverengi-beyaz yumurtaların besin değerleri ve tatları hakkında bilgi verir.
- 25:09Hikaye Haritası
- Hikaye haritası, olay metinleri üzerinde metnin akışına göre, olayı yaşayan kişiler, olayın zamanı ve yeri gibi unsurları içeren bir yapıdır.
- Hikaye haritasında bir olay, olayı yaşayan kahramanlar, olayın zamanı ve yeri bulunur.
- Olayın zamanı akşam, sabah, gündüz, gece, mevsim, yıl gibi farklı zaman dilimlerini içerebilir, olayın yeri ise toplu taşıma aracı, ev, okul, sinema salonu gibi farklı mekanları ifade edebilir.
- 26:49Hikaye Haritası Oluşturma
- Hikaye haritası oluşturmak için metindeki bilgiler incelenir: "sıcak yaz gecesi" ifadesi olayın zamanını, "mahalle kahvesinin önündeki setin üstü sanki ufak bir bahçecikti" ifadesi olayın yerini belirtir.
- Metinde İstanbul'un son büyük zelzelesinden bahsedildiği, Faik Efendi'nin deprem anısını anlattığı ve Harbiye Nezareti Mektebi kalemi müsevvitlerinden Feyzi Bey'in bu anlatıya karşı çıktığı görülür.
- Hikaye haritasında yer ve zaman genellikle gizlenen kısımlardır, olay ise mecburen olmak zorundadır.
- 29:14Anlatım Türleri
- Olay yazılarında anlatım farklı kişilerin ağzından yapılabilir; olay kahramanlarının kendi ağzından yapılan anlatıma birinci kişi ağızdan anlatım denir.
- Yazarın kendi gözlemlerinden yararlanarak karakterlerden değil dışarıdan bir anlatım yapması üçüncü kişi ağızdan anlatım olarak adlandırılır.
- Üçüncü kişi ağızdan anlatımda yazar yorum yapabilir, örneğin "ben başladım" ifadesi birinci kişi ağızdan anlatımı, "tatlı tatlı uyuyormuş, karnının acıktığını hissetmiş" ifadeleri ise üçüncü kişi ağızdan anlatımı gösterir.