Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından Topkapı Sarayı'ndaki Kubbe Altı'nda sunulan Osmanlı tarihi dersidir. Eğitimci, öğrencilere Divan-ı Hümayun hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, Osmanlı Devleti'nde yürütme ve yargı organı olarak görev yapan Divan-ı Hümayun'un yapısını, işleyişini ve önemli görevlilerini ele almaktadır. Divan-ı Hümayun'un Orhan Bey zamanında kurulduğu, Fatih Sultan Mehmet döneminde sadrazama başkanlık bırakıldığı ve toplantı yerinin Kubbe Altı olduğu anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Divan-ı Hümayun'daki önemli görevliler (sadrazam, vezirler, kazasker, defterdar, nişancı, reisülküttab, kaptan-ı Derya, yeniçeri ağası ve şeyhülislam) ve görevleri hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca Divan-ı Hümayun'un farklı çeşitleri (ikindi divanı, galebe divanı, ulufe divanı, ayak divanı, çarşamba divanı ve cuma divanı) ve bunların toplanma amaçları detaylı olarak açıklanmaktadır. Eğitimci, özellikle sınavlarda sıkça sorulan konulara vurgu yaparak öğrencilerin dikkat etmesi gereken noktaları belirtmektedir.
- 00:10Divan-ı Hümayun'un Kuruluşu ve Yapısı
- Divan-ı Hümayun, Osmanlı Devleti'nde yürütme organı, en üst yargı organı ve danışma organı olarak görev yapan bir heyettir.
- Divan-ı Hümayun Orhan Bey zamanında kurulmuş ve padişahın başkanlığına toplanan bir organizasyondur.
- Fatih Sultan Mehmet Han zamanında divan başkanlığı sadrazama bırakılmış, bu da sadrazamın devlet işlerindeki etkinliğini ve ehemmiyetini artırmıştır.
- 01:55Divan-ı Hümayun'un İşleyişi
- Divan-ı Hümayun toplanınca alınan kararlar "divan arzı" adı verilen bir uygulamayla sadrazam tarafından padişaha sunulur.
- Padişah, divandan alınan kararları aynen kabul edebilir veya reddedebilir.
- Divan-ı Hümayun, 19. yüzyılda II. Mahmut tarafından kaldırılıp yerine Heyet-i Vukelayı kurulmuştur.
- 03:02Divan-ı Hümayun'un Toplanma Yeri
- Divan-ı Hümayun, Topkapı Sarayı'nda "Kubbealtı" veya "Kubbenin İçinde" denilen mekanda toplanır.
- Padişah, "Kasrı At" (Adalet Kasrı) penceresinden divan toplantısını izleyebilir ancak kesinlikle müdahale etmez.
- Bazı padişahlar, divanı gözlemlemek için kendilerinin yerine güvendiği bir adamı gönderirler.
- 04:18Divan-ı Hümayun'da Alınan Kararlar ve Kayıtları
- Divanda alınan kararlara "hüküm" adı verilir ve bu hükümler divan arzı ile padişaha sunulur.
- Padişah onayladığı zaman hükümler "mühimme defterlerine" kaydedilir.
- Divan-ı Hümayun, devletin en mühim organıdır ve birçok bürokrat, yönetici ve görevli içerir.
- 05:07Divan-ı Hümayun'daki Görevliler
- Divan-ı Hümayun'da "divan kalemleri" adı verilen çeşitli alanlarda uzmanlaşmış kalemler ve katipler ordusu görev yapar.
- Divan-ı Hümayun'da sadrazam (vezir-i azam) bulunur, padişahın mutlak vekili olup devlet işlerinden sorumludur.
- Sadrazam, padişahın olmadığı ortamlarda ordunun başında sefere çıkabilir ve "serdar-ı ekrem" sıfatıyla anılır.
- 07:37Divan-ı Hümayun'daki Diğer Üyeler
- Divan-ı Hümayun'da "kubbealtı vezirleri" adı verilen 3-10 farklı sayıda vezir bulunur, devlet işlerinde sadrazama yardımcı olan bakan statüsündeki görevlilerdir.
- Kazasker, adalet, eğitim ve kültür bakanımızdır, Rumeli kazaskeri ekseriyetle divan'a katılır.
- Defterdar, defterleri tutan, mali hesap kitaba bakan ve vergilerle meşgul olan maliye bakanıdır, Rumeli defterdarı da divana katılır.
- 09:39Nişancı ve Tapu Tahrir Defterleri
- Nişancı (tevki), her türlü yazışmalardan sorumlu olan, tuğraları çeken ve fethedilen toprakların kaydını tutan görevlidir.
- Nişancı, toprakların kaydını yaptığı defterin adı "tapu tahrir defterleridir" ve Osmanlı tarihinde çok değerli kaynaklardır.
- Tapu tahrir defterlerinde toprakların kimin işlettiği, tımar sahipleri, ekilen ürün ve vergiler gibi geniş kapsamlı bilgiler yer alır.
- 10:59Divan-ı Hümayun'un Üyeleri
- Reisülküttab (dışişleri bakanı) divan üyesi olabilir, nişancıdan dış işleri devralabilir.
- Kaptan-ı Derya (donanma bakanı) divan üyesi olabilir, özellikle İstanbul'da bulunduğu dönemlerde.
- Defterdar, kazasker ve vezir sayıca birden fazla olabilir.
- 12:23Yeniçeri Ağası ve Şeyhülislam
- Yeniçeri Ağası kapıkulu merkez ordusundaki yeniçeri ordusunun komutanıdır ve İstanbul'un güvenliğinden sorumludur.
- Yeniçeri Ağası divan üyesi değildir, ancak güvenlikle ilgili gündem varsa davet edilir ve vezir olursa divan üyesi olur.
- Şeyhülislam (Osmanlı müftüsü) divanın resmi üyesi değildir, ancak fetva makamı olarak birçok toplantıya davet edilir.
- 15:29Divan-ı Hümayun'un Çeşitleri
- İkindi Divanı: Sabah namazı sonrası bitirilemeyen işlerin sadrazamın konağında (Bab-ı Ali) tamamlandığı divandır.
- Galebe Divanı: Yabancı elçilerin kabul edildiği divandır.
- Ulefe Divanı: Kapıkulu ordusuna ve yeniçeri ocağına ulufenin (maaş) dağıtıldığı divandır.
- Ayak Divanı: Olağanüstü durumlarda toplanan, halkın sorunlarının dinlendiği divandır.
- Çarşamba Divanı: İstanbul'un işlerinin görüşüldüğü, yeniçeri ağası, muhtesip ve katı gibi görevlilerin katıldığı divandır.
- Cuma Divanı: Üst mahkeme olarak görev yapan, farklı şehirlerden gelen yargı kararlarının gözden geçirildiği divandır.
- Sefer Divanı: Savaş esnasında üst düzey görevlerin toplandığı divandır.