Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve "Savaş" adlı Osmanlı medeniyeti konusunda kitap yazmış akademisyen arasında geçen tarih ve medeniyet üzerine bir sohbet programıdır.
- Sohbet, Osmanlı'nın sadece bir devlet değil, bir medeniyet olduğunu ve temel ilkesinin tevhid olduğunu ele alarak başlıyor. Ardından Batı'daki milliyetçilik ve seküler anlayışın gelişimi, protestantlığın Kuzey Avrupa'da güçlenmesi ve sekülerleşme süreciyle ortaya çıkan ulus devlet mantığı inceleniyor. Son bölümde ise İslam toplumlarında gayrimüslimlerin kullanılarak ayrılık tohumlarının nasıl edildiği ve Osmanlı İmparatorluğu'nun dönüşüm süreci ele alınıyor.
- Video, Osmanlı'nın farklı dinlere mensup insanların benzer özellikler taşıyan bir toplum üretmesine sebep olduğu, milliyetçiliğin "ulus devletin dinidir" olarak tanımlanması ve modern siyasetin birleştirmeye değil ayrıştırmaya dayandığı gibi konuları da içermektedir.
- Milliyetçilik ve Osmanlı Aklı
- Milliyetçilik Batı'daki devletleri büyüttü ve emperyalizmlerine malzeme oldu, Müslümanları ise küçülttü.
- Osmanlı aklı, Osmanlı medeniyetinin temeli olan ilkeleri ve bunların özünün tevhid olduğunu anlatır.
- Osmanlı aklı sadece devlet değil, Osmanlı toplumunun ve ürettiklerinin dünyadaki etkisinin temelini teşkil eden değerleri ve ilkeleri ifade eder.
- 01:38Osmanlı Medeniyetinin Özellikleri
- Her medeniyetin bir aklı vardır; Roma insanı, Lazkiye'de, Tanca'da veya Fas'ta yaşasın, benzer özellikler taşır.
- Osmanlı medeniyeti çok devasa bir coğrafyaya ve uzun bir zaman sürecine yayılmış olsa da, çerçevesi tevhid'ten doğan ilkelerdir.
- Osmanlı tek bir devlet değil, en az iki devlet, hatta üç devlet olarak görülebilir; kuruluş devleti Çelebi Mehmet'e kadar bir iç savaşta yıkılıyor.
- 03:06Osmanlı'nın Toplumsal Yapısı
- Osmanlı'da başlangıçta bakkal mantığı gibi küçük bir devlet vizyonu şekillenmiş, ordu komutanları akrabalardan oluşuyordu.
- Osmanlı sadece devletten ibaret değil, toplumun devleti değildi; sanatın en güzel örnekleri sarayda değil, Aksaray, Edirnekapı, Angara gibi yerlerde de veriliyordu.
- Osmanlı'yı Osmanlı yapan şey, kendine bakışı ve dünyaya bakışıydı; yönetici aile Türk olsa da, etnik kökenin bir değer taşıdığı düşünülmüyordu.
- 05:27Batı'da Milliyetçilik ve Dini Temizlik
- Batı'da milliyetçilik ve dini temizlik 1400'lerin sonunda "quis regio, qui religiosum" (kimin bölgesi onun dini) atasözüyle başladı.
- Reform savaşları sırasında Avrupa'da Katolik Kilisesi bir devlettir ve Protestanlık ortaya çıkınca korkunç kanlı savaşlar oldu.
- Avrupa'da önce din-mezhep bağlamında, daha sonra 1600'lerin başından itibaren milliyetler bazında ayrışma gerçekleşti ve bu da ileride ulus devlet mantığını oluşturdu.
- 09:10Ulus Devlet Mantığı ve Sekülerleşme
- Protestanlık özellikle Kuzey Avrupa'da kuvvet kazandığında, Katolik ülkeler de dahil olmak üzere "bu topraklar benim, ben buranın kralıyım" mantığıyla devlet dini ve güç dini sekülerleşme ile bir köşeye kondu.
- Sekülerleşmeyle toplumlar birincil kimlik olarak dini değil, hangi krala, hangi prense bağlı olduklarını ifade etmeye başladılar ve güç merkezileşti, yerelleşti.
- Evrensel bir Hristiyan devleti ortadan kalktı, devletler kendi toplumlarını ve sınırlarını çizdiler, bürokrasi kurdular ve bugün bildiğimiz ulus devlet yapısını oluşturdular.
- 10:19Osmanlı'nın Etkisi ve Milliyetçilik
- Fransa'dan başlayarak Osmanlı'nın etkisi çok fazla oldu; Jean Boden gibi Fransız filozofları güzel idareye örnek olarak Osmanlıları veriyor.
- Milliyetçilik ulus devletin dinidir; "Ey Fransızlar, siz var ya sizin gibi millet yok, bu dünyada en baba adam sizsiniz" mantığıyla toplumu birleştirmeye çalışıyor.
- Okullar, bürokrasi ve partiler marifetiyle "en büyük millet bizim millet, diğer milletler küçüktür" düşüncesi sürekli pompalanıyor.
- 12:25Milliyetçilik ve İslam Toplumları
- Milliyetçilik Batı'daki devletleri büyüttü ve emperyalizmlerine malzeme oldu, Müslümanları ise küçülttü.
- Müslümanlar arasında "kardeşlik" denilen bir insanlık mertebesi var, bu hiçbir ülke, güç veya ideoloji oluşturamaz.
- Modern siyaset ve parti politikası birleştirmeye değil, ayrıştırmaya dayanır çünkü parti kelimesi Fransa'da "bölmek" fiilinden gelir.
- 13:58Osmanlı'nın Milliyetçilikle İlişkisi
- Osmanlı'nın kuruluş devleti, birinci devleti ve Fatih devleti olarak adlandırılan üçüncü devleti vardır.
- Tanzimat devleti, milliyetçiliğin Osmanlı'nın kanına girmesiyle ortaya çıktı ve Osmanlı bu evrensel birlik projesi için içten içe kemiren virüsle beraber parçalanma yoluna girdi.
- Milliyetçiliğin en son kurbanları Müslümanlardır ve hala İslam toplumlarında bunun ceremesini yaşıyoruz.
- 15:02İslam Toplumlarında Ayrılık Tohumlarının Edilmesi
- Arap milliyetçiliğinin babaları Michel Eflak gibi Maruni'dir ve Müslümanlar kolay kolay bölünemez.
- Suriye'den daha büyük bir devlet yoktur, bir Suriyeli on bin Ürdünlüye bedeldir.
- Emperyalist ve sömürgeci Batılı devletler, İslam toplumlarında gayrimüslimleri kullanarak ayrılık tohumlarını etmişlerdir.
- 15:52Osmanlıcılık ve Tanzimat Dönemi
- Osmanlıcılık, Müslümanlığı ortak payda yaparak gayrimüslimlerin de askere gelebilmesi ve temsil hakları olması için önlem almıştır.
- 1856'da İngiliz ve Fransa'nın baskısıyla bu düzenlemeler yapılmıştır.
- Tanzimat döneminde Türk, Kürt, Laz, Çerkez, Abaz, Gürcü ve Arap gibi etnik gruplar daha belirgin hale gelmiştir.
- 16:31Vehhabilik ve Dini Bölünme
- İngilizler, Protestanlık ve Katolikliğin bölünmesi sürecine benzer şekilde Vehhabilik diye bir mezhep teşvik ederek Müslümanları bölmeye çalışmışlardır.
- İlk başta milliyet üzerine Müslümanları bölemeyen İngilizler, dini birleştiren tutkalı sulandırarak Vehhabilik'i yaymışlardır.
- Vehhabilik giderek yayılmış, Selefilik modernizm ve rasyonalizmle iç içe geçerek Mısır, Pakistan, Hindistan ve Kuzey Afrika'da yayılmıştır.
- 17:45Ulus Devletlerin Oluşumu
- Kimsesiz kalan insanlar, "kardeşim sen zaten Suriyelisin" diyerek onlara Suriye gibi devletler verilmiştir.
- Bu devlet isimleri uydurmadır ve tarihi bir sürekliliği yoktur.
- Ürdün ve Suriye gibi isimler İncil kaynaklı olup, İngiliz ve Fransızlar sömürdükleri yerleri kendilerine ikram etmişlerdir.
- 18:39Osmanlı'nın Dönüşümü ve Bozunumu
- Osmanlı üç devletten oluşması, aklın hem dönüşümünü hem de bozunumunu ifade etmektedir.
- Osmangazi, Fatih'in müjdecisidir ve onu düzgün anlarsan Fatih'in ne yaptığını anlarsın.
- Tanzimat dönemi, özellikle Abdülmecid ve II. Mahmut döneminde büyük bir bozulma görülmüştür.
- 19:12Dolmabahçe Sarayı ve Ahlaki Bozulma
- Dolmabahçe Sarayı'nın yapılması, Topkapı Sarayı gibi mütevazı bir yerden Fransızlarınki gibi büyük bir saraya geçiş anlamına gelmektedir.
- Topkapı Sarayı mahalle gibi küçük evlerin birleştiği, sultan ve halk da sedirde oturduğu bir yerken, Dolmabahçe Sarayı farklı bir yapıdır.
- Bu aklın dönüşümünün asıl ahlaki bir bozulma olduğunu kavramamız gerekir; Allah'la aramız bozulmaya başlayınca toplumun hayatiyetini devam ettirme yolları da bozulmaya başlar.