Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan hürriyet hareketini anlatan tarihsel bir belgeseldir. Videoda Sultan Abdülhamid, İttihat ve Terakki üyeleri, Enver Bey, Resneli Niyazi, Mustafa Kemal, Şemsi Paşa, Talat Bey ve Cemal Bey gibi önemli tarihi karakterler yer almaktadır.
- Video, 1908'de Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşanan hürriyet hareketini kronolojik olarak anlatmaktadır. İngiltere Kralı VII. Edward ve Rus Çarı II. Nikola'nın Reval'de Osmanlı topraklarını paylaşma planları, İttihat ve Terakki'nin harekete geçmesi, Enver Bey'in dağa çıkması, Şemsi Paşa'nın suikastı ve sonunda 10 Temmuz'da hürriyetin ilanı detaylı şekilde aktarılmaktadır.
- Videoda ayrıca Enver Paşa'nın Rumeli'nin üç vilayetinde hürriyet ilan etmesi, Sultan Abdülhamid'in çaresiz boyun eğmesi, Enver Paşa'nın Selanik'e dönüşü ve burada Talat Bey ve Cemal Bey tarafından karşılanması da anlatılmaktadır. Video, Enver Paşa'nın hayatının farklı dönemlerini özetleyerek sona ermektedir.
- 00:29Osmanlı'nın Parçalanma Tehdidi
- İngiltere Kralı VII. Edward ve Rus Çarı II. Nikolay, Reval şehrinde bir araya gelerek Osmanlı topraklarını parçalamak için bir anlaşma yaptılar.
- Sultan Abdülhamid bu buluşmayı engellemeye çalışsa da başaramadı ve Osmanlı'nın mirası göz göre göre paylaşılıyordu.
- Toplantıda Balkanlar'daki Türk etkisini azaltmaya karar verildi ve bu gelişme kısa sürede Makedonya'daki Türkler arasında yayıldı.
- 01:27İttihat ve Terakki'nin Harekete Geçmesi
- İttihat ve Terakki, padişahtan elle tutulur bir hamle göremeyişlerine öfkelenerek harekete geçti.
- 1876 yılında ilan edilen Kanuni Esasiye Abdülhamit tarafından iptal edilmiş ve mecliste kapatılmıştı.
- İttihat ve Terakki, meclisin açılması ve yeniden anayasanın ilan edilmesi için çaba gösteriyordu.
- 02:31Enver Bey'in İsyana Başlaması
- Selanik'te bulunan ve Balkanlardaki ayrılıkçı çetelere karşı mücadele veren Binbaşı Enver Bey, harekete geçen ilk kişi oldu.
- Ailesine veda ettikten sonra evini terk eden Enver Bey, Talat Bey'in verdiği on lira ile Selanik'ten ayrılarak dağların yolunu tuttu.
- Dağlara giden yollar eşkıya kaynıyordu, bu yüzden Enver Bey kılık değiştirip Ahmet Dayı adını aldı ve bu yolculuğu sırasında sık sık kılık değişikliğine devam etti.
- 03:34Enver Bey'in İsyana Katılımcıları
- Resneli Niyazi de eş zamanlı olarak yüzaltmış kadar isyancıyla birlikte Resne Dağlarına çıktı.
- Enver Bey dağları, köyleri dolaşıp padişah karşıtı konuşmalar yapıyor, halka özgürlük aşkını aşılıyordu.
- Onu dinleyenler ellerini silahlarına götürerek sadakat yemini ediyorlardı ve böylelikle ihtilal dalgası her an genişlemeye devam ediyordu.
- 04:28Mustafa Kemal'in Rolü
- Tikveş'te bulunduğu sıralarda İttihat ve Terakki merkezinden terfi edildiğine dair bir mektup geldi.
- Enver Bey'in annesi, başladığın işi bitirmeden dönersen sana sütümü helal etmem diyerek onu motive etti.
- Bu mektupları Tikveş'e kadar getiren kişi, o dönem İttihat ve Terakki'nin 322 numaralı üyesi ve Selanik-Üsküp demiryolları müfettişliği görevini yürüten Mustafa Kemal'di.
- 05:25İsyanın Yayılması ve Abdülhamid'in Tepkisi
- Resneli Niyazi ise Manastır Dağları'ndan Abdülhamid'e ve çeşitli valiliklere anayasanın yeniden ilan edilmesini ve meclisin tekrar açılmasını talep eden telgraf çekiyordu.
- Abdülhamit, Selanik'te çıkan bir gazetede asılsız bir haber yayınlattı: Enver Bey ortadan kaybolmuştur ve Jön Türkler tarafından öldürüldüğü düşünülüyor.
- Enver Bey bunu öğrenir öğrenmez İttihatçı gazetede bir haber yayınlattı ve öldürülmediğini, vatanın kana bulanmasına sebep olan zalim idareyi yıkmak için dağa çıktığını söyledi.
- 06:18Şemsi Paşa'nın Suikastı
- Abdülhamid, Anadolu'dan Makedonya'ya askeri birlikler yollayarak isyanı bastırma fikrindeydi ve bunun için Şemsi Paşa'yı görevlendirdi.
- Şemsi Paşa, padişah kölesi diye adlandırılan bir Arnavuttu ve etrafına Arnavutlardan özel kuvvetler topladı.
- Şemsi Paşa'nın astığı astık, kestiği kestikti ve isyanı bastırmak için askerleriyle birlikte Resne'ye doğru yola çıktı.
- 07:13Şemsi Paşa'nın Suikastı ve Sonuçları
- Şemsi Paşa Manastıra vardığında Abdülhamid'e bir telgraf göndererek her şeyin birkaç gün içinde düzeleceğinin sözünü verdi.
- Ardından postaneden dışarı çıktı ve Resneye doğru yola koyulmak için arabasına bindi, ancak Atıf adında bir teğmen belirdi ve Şemsi Paşa'ya üç kez ateş etti.
- Şemsi Paşa oracıkta yere yığılarak hayatını kaybetti, Arnavut muhafızlar Atıfa kurşunlar yağdırsa da Atıf soğukkanlı bir şekilde kaçmayı başardı ve izini kaybettirdi.
- 08:13İsyanın Yayılması ve Abdülhamid'in Yıkılışı
- Şemsi Paşa'nın güpegündüz korumaların arasında rahatça öldürülüşü Abdülhamid'i fevkalade yıkmıştı.
- Aynı zamanda Manastır'da bulunan Mareşal Osman Paşa'nın evi de Resneli Niyazının bildikleri tarafından basılmış ve Osman Paşa esir alınmıştı.
- Manastır valisi Hıfzı Paşa, Abdülhamid'e "Manastırda benden başka herkes İttihatçıdır" diyerek padişaha resmen İttihatçılara burada gücümüz yetmez demek istiyordu.
- 09:25Hürriyet'in İlanı
- İttihat ve Terakki cemiyeti, Abdülhamid'e saygılı ancak tehditkar bir ültimatom yayınladı ve pazar gününe kadar meclisin açılmasını talep etti.
- Sarayda bir toplantı yapıldı ve üst düzey kişiler Abdülhamid'e Kanunu Esasiye ilan edilmezse sizi tahttan indirilmiş sayacaklar ve Makedonya'da padişah Velihat Reşat Efendi ilan edilecek dedi.
- 10 Temmuz günü hürriyeti ilan etme günü olarak belirlendi, Enver Bey kendinden emin adımlarla hükümet kapısına indi ve "Yaşasın vatan, yaşasın millet, yaşasın hürriyet" dedi.
- 11:31Hürriyet İlanı ve Enver Bey'in Durumu
- Enver Bey'in ağzından çıkan cümleler coşkulu kalabalık tarafından tekrar edildi ve manastırda ve Resne'de hürriyet kutlanıyordu.
- Enver Bey, "hasta adam" lakabını alan Osmanlı'yı kastederek "hastayı tedavi ettik" dedi, ancak hasta gerçekten tedavi edilmiş miydi bunu zaman gösterecekti.
- Rumeli'nin üç vilayetinde hürriyet ilan edilmişti ve Sultan Abdülhamid bu duruma çaresizce boyun eğdi.
- 12:17Enver Bey'in Selanik'e Varışı
- İttihat ve Terakki tarafından Selanik'e çağrılan Enver Bey, trenle yola koyuldu ve istasyona vardığında binlerce kişi onu görmek için toplanmıştı.
- Enver Bey'i karşılayanların arasında Talat Bey ve Cemal Bey de vardı, Cemal Bey ona "sen artık Napolyon oldun" dedi.
- Talat Bey, Enver'in alnından öptü ve ona kırmızı kaplı bir Kanuni Esasiye hediye etti, ardından kalabalığa "Yaşasın hürriyet kahramanı binbaşı Enver" diye seslendi.
- 13:17Enver Bey'in Geleceği
- Enver Bey'in hikayesi başlıyordu; Enver olarak doğmuş, Enver Bey olmuş, ardından Enver Paşa, yenik bir komutan ve Pamir Dağları'nda basmacı Enver olarak şehit olacaktı.