Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı kültürü ve medeniyet dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, öğrencilere Osmanlı Devleti'nin merkez teşkilatı hakkında detaylı bilgiler vermektedir.
- Video, Osmanlı Devleti'nin diğer adları, devleti oluşturan etmenler, padişahın görevleri ve yetkileri ile başlayıp, başkentler ve önemli sarayları tanıtmaktadır. Ardından Topkapı Sarayı'nın yapısı, devşirme sistemi ve Divan-ı Hümayun'un kuruluşu, yapısı ve üyeleri (padişah, sadrazam, vezirler, kazaskerler, nişancılar, defterdar, kaptan-ı derya, yeniçeri ağası ve şeyhülislam) detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca KPSS ve hakimlik sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik sınav stratejileri ve tavsiyeler de yer almaktadır. Eğitimci, öğrencilerin vatandaşlık dersine yeterince önem vermesi gerektiğini ve sınavlarda doğru-yanlış puanlama sisteminin yanıltıcı olduğunu vurgulamaktadır. Dersin sonunda, bir sonraki derste taşra teşkilatı, hukuk, sosyal hayat, toprak yönetimi, eğitim, ordu, bilim adamları, yazılı edebiyat, mimari ve sanat konularının işleneceği belirtilmektedir.
- 00:03Osmanlı Kültür ve Medeniyet
- Osmanlı kültürü ve medeniyet kısmı devlet yönetimini merkez teşkilatı ve taşra teşkilatı olarak ikiye bölüyor.
- Bu video sadece dinleme amaçlı hazırlanmış olup, 2016 veya 2017 videolarından birini izlemek gerekiyor.
- Osmanlı devleti diğer adlarıyla "Osmanoğulları", "Devleti Aliye" ve "Atmaman" olarak da bilinir.
- 01:12Osmanlı Devleti'nin Oluşumu ve Özellikleri
- Osmanlı devleti oluşturan etmenler: halk, hakimiyet, teşkilat ve ülkeyi kapsar.
- Klasik dönemin en önemli özelliği, fethedilen bölgelerdeki uygulamalar, İslam'ın getirdiği esaslar ve eski Türk gelenekleri üzerine kurulmasıdır.
- Osmanlı devleti kültür medeniyeti yaparken örnek aldığı devletler Türkiye Selçuklu ve İlhanlı devletleridir.
- 02:09Hükümdarlık ve Veraset
- Osmanlı devleti tipik bir monarşik yapıya sahip olup, yasama ve yürütme güçlerinin başındaki kişi padişahdır.
- Padişahın ünvanları arasında "Bey", "Sultan", "Emir", "Padişah", "Han", "Hakan" ve "Hüdavendigar" bulunmaktadır.
- Osmanlı devleti'nde padişahın görev ve yetkileri arasında ordunun başında sefere çıkması, divan başkanlığı, adaletname, yasakname ve kanunname çıkarması, müsadere ve kulluk hakkı bulunmaktadır.
- 04:11Veraset Sistemi ve Şehzade Eğitimi
- Osmanlı devleti "Kut" anlayışı olarak görülür, Allah'ın nasibi ve takdiri olarak Osamoğulları sülalesinden birisi tahta geçer.
- Veraset sisteminde değişiklikler: Osman Bey (ülke hükümdar ve ailesinin ortak malıdır), Murat (ülke hükümdar ve oğullarına aittir), Fatih (ülke hükümdarındır) ve I. Ahmet (Ekber ve Erşet sistemi).
- Ekber ve Erşet sisteminin faydası taht kavgalarını önlemesi, zararı ise yetenekli padişahların yetişmesini engellemesidir.
- 05:19Şehzade Eğitimi ve Başkentler
- Şehzadeler 7 yaşlarında şehzade mektebinde eğitim alır, 12 yaşına kadar eğitim görenler tecrübeli devlet adamları olan lalalarla birlikte sancaklara gönderilir.
- Şehzadeler sancakbeyi olarak atanarak devlet tecrübesi edinirler ve isimleri "Çelebi" olarak değiştirilir.
- Osmanlı devleti'nin bilinen başkentleri: Söğüt, Karacahisar, Bilecik, Yenişehir, Bursa, Edirne ve İstanbul'dur.
- 07:05Saraylar
- Klasik dönemde yapılan ilk saray Orhan Bey döneminde inşa edilen ve günümüze varmadığı Bursa'daki Bey Sarayı'dır.
- Osmanlı devleti yönetim merkezini en uzun süre yapan saray Fatih Sultan Mehmet zamanında inşa edilen Topkapı Sarayı'dır.
- Dolmabahçe Sarayı, Avrupa sarayları tamamen örnek alınarak yapılan ilk ısıtmalı ve batı etkisinin görüldüğü saraydır.
- 07:54Topkapı Sarayı'nın Yapısal Yapısı
- Topkapı Sarayı'nın kısımları birun (dış veya taşra), enderun (içeride) ve harem'den oluşur.
- Birun'da divan toplantıları yapılır ve elçiler kabul edilir, bu sarayın dış kısmıdır.
- Enderun, zeki ve akıllı çocuklar için kurulmuş bir eğitim kurumudur ve Fatih Sultan Mehmet tarafından kurumsallaştırılmıştır.
- 08:27Devşirme Sistemi
- Devşirme usulüyle alınan çocuklar arasında Yahudiler bulunmaz çünkü Yahudilerin dini argümanlarla yetişmesinden dolayı dinlerini değiştirmeyeceklerine ve gizli Yahudi olarak kalacaklarına düşünülür.
- Devşirme sisteminde, Osmanlı memurları bir bölgeye gidip ailelere sorarlar: "Çocuğunuzu devlet memuru yetiştireceğiz ve askerlik için bize verir misiniz?" Bu süreçte gönüllülük esastır.
- Devşirme için erkek çocuklarda güzel ve yakışıklı olma, renkli gözlü olma, kel olmama, yüzde ve vücutta çizik, dövme veya kına olmama gibi fiziki özellikler aranır.
- 10:32Enderun ve Harem
- Değiştirilen erkek çocukları önce Enderun'a getirilir; okumaya hevesli olanlar veziriazamla sadrazamlığa kadar yükselirken, eli kalem tutamayanlar asker olurlar.
- Harem, "yasak" anlamına gelen bir yerdir ve burada Slav kökenli kızlar yetiştirilir; bu kızlar padişah, veziriazam, nişancı, reisülküttap, sancakbeyi ve beylerbeyilerin eşleri olurlar.
- Enderun zamanla önemini yitirir ve Türk öğrencilerin girmesiyle bozulmaya başlar; II. Mahmut ileride başka bir sistemle memur almaya başlar.
- 12:51Divan-ı Hümayun
- Divan-ı Hümayun, merkez teşkilatının en önemli organıdır ve ilk defa Orhan Bey döneminde kurulmuştur; ilk vezir Alaaddin Başarır'dır.
- Divan'da devlet ve toplum sorunları görüşülür, alınan kararlara hüküm verilir ve bu kararlara mühimme defterlerine kaydedilir.
- Divan-ı Hümayun'un üyelerinin en üst düzeyi padişahdır; Fatih Sultan Mehmet'ten sonra sadrazamlar divana başkanlık eder.
- 14:05Divan-ı Hümayun Üyeleri
- Sadrazam, padişahın mührünü taşır ve sefere çıkamayacağı durumlarda yerine sadaret kethüdası veya sadaret kaymakamı bırakır.
- Divan-ı Hümayun'da vezirlerin sayısı zamanla artmıştır; toprakların genişlemesi ile devlet yükünün artmasına paralel vezirlerin sayısı da artmıştır.
- Kazasker (kadıasker), günümüzün milli eğitim bakanı ve adalet işlerine bakar; Anadolu ve Rumeli kazaskerleri olup, protokol olarak Rumeli kazaskerinin Anadolu kazaskerinden daha üstündür.
- Nişancı, örfi hukukun Divan'daki temsilcisidir; fethedilen bölgelerin sosyo-ekonomik yapısını tahrir defterlerine kaydeder ve tarih tutar.
- Reisülküttap, divan'daki toplantı gündem sırasını belirleyen, katiplerin reisi olup 17. yüzyıldan sonra dışişleri bakanlığı konumuna gelecektir.
- 16:49Divan-ı Hümayun Üyeleri
- Divan-ı Hümayun'un üyeleri arasında defterdarlar bulunur; Rumeli ve Anadolu defterdarları olmak üzere toplam üç defterdar vardır.
- Defterdarlar maliyet, hesap ve bütçe işlemleri yapar, özellikle CBS maaşının verilmesi ve lüfe maaşlarının ödenmesi onun için çok önemli bir görevdir.
- Kaptan-ı Derya her zaman İstanbul'da bulunmaz, İstanbul'da bulunduğu sürelerde Divan-ı Hümayun'a katılır ve deniz ile ilgili kanunların çıkmasını hızlandırır.
- 17:56Önemli Divan Üyeleri
- İlk Kaptan-ı Derya Karamürsel Paşa'dır, Orhan Bey zamanında Divan'a katılan ilk Kaptan-ı Derya ise Barbaros Hayrettin'dir (Kanuni zamanında).
- Yeniçeri Ağası rütbesi vezir ise Divan'a katılır, çünkü her yeniçeri ağası vezir değildir.
- Divan'a en son üyelerinden biri olan Şeyhülislam (müftü), kararların dine uygun olup olmadığı hakkında ifta veya fetva verir.
- 18:51Divan-ı Hümayun ve Gelecek Dersler
- Divan-ı Hümayun'un kurucusu Orhan'dır, kaldırıldığı kişi ise Mahmut'tur.
- Bir sonraki derste taşra teşkilatı, salihali, saliha seyahatler, imtiyazlı ve yurtluk-ocaklık eyaletleri işlenecektir.
- Daha sonra hukuk, sosyal hayat, toprak yönetimi, eğitim, ordu, bilim adamları, yazılı edebiyat, mimari ve sanat konuları ele alınacaktır.
- 19:38Osmanlı Kültür Medeniyeti Sınav Stratejisi
- Osmanlı Kültür Medeniyeti'nden gelen sorular ağırlıklı bilgi sorularıdır.
- 2017-2017 sınavında yaklaşık 13 yorum sorusu vardı, ancak bunlar YGS tarzı değil, KPSS'nin formatlanmış haliydi.
- Bilgiyi kuvvetlendirmek önemlidir ve 20 tane soruda hedef 25'in altına düşmemelidir.
- 20:41Vatandaşlık Dersine Verilen Önem
- Öğrenciler genellikle vatandaşlık dersine yeterince önem vermiyor ve başarılı olduklarını düşünüyorlar, ancak bu yanlış bir algıdır.
- Vatandaşlık ve güncel olaylardan üç soru, genel kültürden üç soru gelecektir.
- Vatandaşlık dersine sona bırakarak çalışmak ve dokuz soruluk testte altı doğru yaparak kendini başarılı saymak yanlıştır.
- 22:08Vatandaşlık Soru Bankalarının Sorunları
- Piyasada bulunan bazı vatandaşlık soru bankalarında yaklaşık yüzde 25-30'una kadar yanlış cevaplar bulunmaktadır.
- Vatandaşlık soru yazarlarının genellikle hukuk fakültesi mezunu olmadığı için yeni düzenlemeleri takip etmekte gecikmeler yaşayabilmektedir.
- Vatandaşlık dersi hukuki terimler içerdiği için, soruların anlaşılır şekilde yazılması ve açıklanması önemlidir.
- 24:34Vatandaşlık Dersinin Önemi
- Vatandaşlık dersinden %33 oranında soru çıkmaktadır ve bu oranın ne kadar önemli olduğu dikkate alınmalıdır.
- Tarihte %90 başarı sağlamak için her derse eşit şekilde önem vermek gerekir.
- Genel tekrar videoları dinleme odaklı olduğundan, dikkatli dinlemek önemlidir.
- 25:55Ankara'da Trafik Sorunları
- Ankara'da trafiğin yoğunluğu giderek artmakta ve İstanbul trafiğine benzer duruma gelmektedir.
- Ankara'da araç trafiğinin son beş-altı senedir çok arttığı ve yolların yetmemeye başladığı belirtilmektedir.
- Toplu taşıma araçlarının, özellikle metronun Ankara için vazgeçilmez bir çözüm olduğu vurgulanmaktadır.
- 27:19Kitap Önerileri
- Öğrenciler kitap önerileri istemekte, ancak öğretmen sadece iyi kitapları önermeye çalışmaktadır.
- Öğretmenin özel çıkarları olmadığı, sadece faydalı kitapları tavsiye etmeye çalıştığı belirtilmektedir.