Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersinin bir bölümüdür. Eğitimci, Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi içindeki basın ve yayın hareketleri ile çeşitli fikir akımlarını anlatmaktadır.
- Video, Osmanlı Devleti'nin dağılma dönemi içindeki basın ve yayın hareketlerinden başlayarak, kadın hakları, Osmanlıcılık, Türkçülük, Batıcılık, İslamcılık ve Ümmetçilik gibi önemli fikir akımlarını kronolojik olarak ele almaktadır. Her fikir akımı için tarihsel gelişimi, temsilcileri ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesindeki yeri detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca Osmanlı'daki ilk gazeteler ve dergiler, kadın haklarını savunan gazeteler, Türkçülüğün güçlenme nedenleri ve savunucuları, Batıcılık ve İslamcılık akımlarının temsilcileri gibi konular da işlenmektedir. Dersin sonunda eğitimci, öğrencilere konu anlatımı kitaplarından okumalarını ve soru çözümü yapmalarını tavsiye etmektedir.
- Tarih Dersinin Durumu
- Eğitmen farklı tiplerle videolarda karşınıza çıkıyor, bu video 16 Eylül 2021'de çekiliyor.
- Inkılap tarihine geçmeden önceki son ara ünitesi işleniyor ve bundan sonra soru çözümü yapılacak.
- Toplam 27 soruluk yerimizden 12'si (ortalama tarihin %40'ı) bitirilmiş, anlatım anlamında ise yarı tamamlanmış durumda.
- 01:25Önemli Konular
- Basın yayın hareketleri ve Osmanlı devleti dağılmaktan kurtarma fikirleri önemli konulardır.
- Osmanlıcılık, batıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve federalizm gibi fikirler soru olarak gelmektedir.
- Bu konuları ezberlemek yerine isimlerini bilmek yeterlidir.
- 02:01Osmanlı Basını
- Osmanlı'da ilk çıkarılan gazete 1795'te Fransızlar tarafından çıkarılan "Belletin de Nouvelles" (Bulletin de Nouvelles) gazetesi olup, Tanzimat döneminde basın ve yayın hareketleri yoğunlaşmıştır.
- Osmanlı Devleti'nin ilk resmi gazetesi II. Mahmut zamanında çıkarılan "Takvim-i Vekayi"dir.
- Mısır'da Mehemet Ali tarafından 1825-1831 arasında "Vakayı Mısır" gazetesi çıkarılmıştır.
- 04:18Özel Gazeteler
- Osmanlı Devleti'nin ilk özel gazetesi Şinasi ve Ağah Efendi tarafından çıkarılan "Tercüman-ı Ahval" gazetesi olup, sınavda soru olarak gelmektedir.
- "Tasvir-i Efkar" gazetesi Şinasi'nin daha sonra Namık Kemal'i de yanına alarak çıkardığı bir gazetedir.
- Bu dönemde İstanbul'un sorunları ve kadın haklarından yavaş yavaş bahsedilmeye başlanmıştır.
- 05:30İkinci Abdülhamit Dönemi Gazeteleri
- II. Abdülhamit dönemi'nin en uzun süreli gazetelerinden biri Ahmet Mithat Efendi'nin 1878 tarihinde çıkardığı "Tercüman-ı Hakikat" gazetesi olup, bu dönemin bir resmi gazetesi gibidir.
- "Tercüman-ı Hakikat" gazetesinin temel amacı millete gazete aboneliği ve gazete okuma alışkanlığı kazandırmaktır.
- İttihat Terakki döneminde çıkan "Tanin" ve "Volkan" gazeteleri, İttihatçılar ve karşıt gruplar arasında birbirlerine karşı gazetelerdir.
- 07:54Osmanlı Dergileri
- Osmanlı Devleti'nde çıkarılan ilk dergi "Tıbbiye" dergisidir.
- "Mecmua-ı Flümiriye" ve "Mecmua-ı Askeriye" gibi dergiler de Osmanlı'da yayınlanmıştır.
- Osmanlı'da çıkarılan ilk mizah dergisi konusunda akademisyenler arasında tartışmalar devam etmektedir; Milli Eğitim Bakanlığı ders kitaplarında "Diyojen" olarak belirtilirken, birçok akademisyenin "Terakki" olduğunu savunduğu bilinmektedir.
- 09:12Osmanlı'da Kadın Hakları ve Gazeteler
- Kadın hakları, Tanzimat'ın ikinci döneminde (1850-1859) ve 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren önem kazanmıştır.
- Osmanlı'da kadınların sadece ev işçisi olarak görülmeyip, sosyal ve çalışma hayatında da etkili olmasını isteyen kadınlar, mahkemelerdeki tanıklık, evlilik, boşanma ve nikah işlemlerinde sıkıntılarını dile getirmişlerdir.
- Terakki dergisi, normalde siyasi bir dergi olmasına rağmen ilk defa kadın haklarından bahsetmeye başlamış ve bu konuyla ilgili bir ek olarak "Terakki Muhabbetleri" adlı gazete çıkarmıştır.
- 11:08Kadın Yazarları ve Gazeteler
- Şük Fezar gazetesi, tamamı kadın yazarlarla, kadın dağıtıcılarla çalışan ve kadın hakları konusunu ele alan önemli bir gazetedir.
- Halide Edip Adıvar, "Demet" adlı dergide yazarlık yapmıştır.
- Fatma Aliye Hanım, Ahmet Cevdet Paşa'nın kızı olarak Osmanlı'daki ilk Türk kadın yazar ve romancısıdır.
- 14:27Osmanlıcılık Fikri Akımı
- Osmanlı Devleti'nin dağılmaktan kurtarma fikirlerinden biri olan Osmanlıcılık, diğer adıyla İttihat-ı Anasır (İttihat-ı Unsurlar) akımıdır.
- Osmanlıcılık, din, dil ve ırk fark etmeksizin herkesi Osmanlı vatandaşı sayma anlayışıdır.
- Bu anlayış doğrultusunda Tanzimat ve Islahat fermanları çıkarılmış ve Birinci Meşrutiyet ilan edilmiştir.
- 17:14Osmanlıcılık Akımının Sonu ve Savunucuları
- Osmanlıcılık politikası, Arnavutluk'un Osmanlı'dan ayrıldığı Birinci Balkan Savaşı'nın sonunda iflas etmiştir.
- Osmanlıcılık akımının savunucuları arasında Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa ve Mithat Paşa bulunmaktadır.
- 18:23Türkçülüğün Başlangıcı ve Anlamı
- Türkçülük Osmanlı topraklarında değil, Rusya'nın panslavizm politikasından dolayı Rusya'daki Müslümanların birleşmesiyle başladı.
- Türkçülük, Anadolu coğrafyası içindeki tüm Türkleri toplamaya yönelik bir fikir akımıdır, Türkçülük ise Orta Asya'daki tüm Türklerle birlikte daha geniş coğrafyada tüm Türkleri bir bayrak altında toplamayı amaçlayan turancılık adı verilir.
- Mustafa Kemal'in Kurtuluş Savaşı'ndaki yapısı Türkçülüktür, Enver Paşa'nın ise turancılıktır.
- 20:01Türkçülüğün Güçlenme Nedenleri
- Türkçülük fikir akımı, Osmanlı'dan birçok milletin ayrıldığı, Avrupa'da Türkler aleyhine yazılan propagandaların etkisiyle, 1856 Kırım Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya büyük göç dalgası başlaması ve bu göçlerde yaşanan felaketler nedeniyle güçlendi.
- Fransızlardan doğan milliyetçi akımından etkilenerek Türkçülük fikri "biz bize kaldık, güçlü olmak için birleşmek zorundayız" düşüncesine dayanır.
- Türkçülük fikri, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş felsefesidir.
- 26:44Türkçülüğün Savunucuları
- Türkçülüğün en önemli savunucuları Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı, Halide Edip, Fuat Köprülü, Zeki Velidi Togan, Ahmet Ağaoğlu ve Ziya Gökalp'tir.
- Türkçülük fikri, ikinci meşruiyetin ilanında etkili olmuştur.
- Tanzimat ve birinci meşruiyette Osmanlıcılık, ikinci meşruiyetin ilanında ise Türkçülük akımının güçlendiği söylenebilir.
- 29:05Batıcılık Felsefesi
- Batıcılık, 1517 Lale Devri'nden bu yana uygulanan bir felsefe olup, batıdan gelen her şeyi benimsemek anlamına gelmektedir.
- Batıcılıkta iki farklı yaklaşım vardır: sadece batı teknolojisini almak veya hem kültür hem teknolojiyi almak.
- Teknoloji sıklıkla onunla gelen kültürle birlikte taşınır; örneğin Japon oyunlarında samuray kültürü bulunur.
- 30:14Batıcılık ve Türkiye Cumhuriyeti
- Türkiye Cumhuriyeti hala batıcılığı uygulamaktadır ve Avrupa Birliği'ne girmeye çalışmaktadır.
- Celal Nuri, Tevfik Fikret ve Mustafa Kemal, batıcılığın önemli temsilcileridir.
- Batıcılık felsefesinin temel prensibi "ya batılılaşırız ya da mahvoluruz" prensibidir.
- 31:35İslamcılık Felsefesi
- İslamcılık, 1517'den beri Yavuz Sultan Selim'in halifeliği alarak monarşik yapının yanında teokratik bir yapıya (dine dayalı devlet yönetimi) eklendiği bir felsefedir.
- İslamcılık fikri, II. Abdülhamid tarafından resmi dış politikaya ilan edilmiş ve bu sayede Orta Afrika İslamlaştırılmıştır.
- İslamcılık felsefesinin önemli savunucuları arasında II. Abdülhamid, Mehmet Akif Ersoy ve Sait Halim Paşa bulunmaktadır.
- 34:18İslamcılıkın Sonu
- İslamcılık felsefesinin ilk darbesi, Balkan Savaşları'ndan sonra %75'i Müslüman olan Arnavutluk'un 1913'te Osmanlı'dan ayrılmasıyla vurulmuştur.
- Birinci Dünya Savaşı'nda Arapların İngilizlerle işbirliği yapması sonucu İslamcılık önemini yitirmiştir.
- 3 Mart 1924'te halifeliğin kaldırılmasıyla İslamcılık felsefesi resmi olarak sona ermiştir.
- 36:50Yerinden Yönetim Fikri
- Prens Sabahattin'in "yerinden yönetim" fikri, federal devlet prensibini öne sürmektedir.
- Bu fikir, İç Anadolu Bölgesi'nin (örneğin Konya'nın) yerel halkın yönetmesini ve vergi toplamayı gerektirmektedir.
- Yerinden yönetim ilkesi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki eyalet sistemine benzerlik göstermektedir.
- 37:57Tarih Konusunun Özeti
- Anlatılan konular, İslam öncesi ilk Müslüman Türk devletleri, Anadolu Selçuklu Devleti tarihi, Osmanlı kültür medeniyeti ve Osmanlı'nın kuruluş, yükselme, duraklama, gerileme ve dağılma dönemlerini kapsamaktadır.
- Bu konuların sınavlarda 12 soru şeklinde sorulacağı ve 4 yılda bir tekrarlanacağı belirtilmiştir.
- Sınav soruları zor-kolay ayrımı yapmadan seçici sorular içermekte ve çalışıp çalışmadığını anlayabilmek için tasarlanmıştır.
- 39:32Çalışma ve Sınav Başarısı
- Sınav, çalışan ve çalışmayan öğrencileri ayırt eden bir araçtır, bu nedenle her gelen öğrencinin çalıştığını kabul etmek gerekir.
- Tarih dersinden 25 puan alan bir öğrencinin mutlaka çalıştığını veya tarihte çok iyi bir altyapıya sahip olduğunu söylemek gerekir.
- Bir öğrencinin tarihe sıfır puan almasına rağmen sınavda 3 puan yapması imkansızdır, ancak çalışan bir öğrenci 23 puanın üzerinde yapabilir.
- 40:20Osmanlı'da Basın ve Dergiler
- 1831'de çıkan ilk Osmanlı gazete takvimi ve K.2'nin adı Tercüman-ı Ahval'dir.
- İkinci Abdülhamid döneminde çıkan gazete Tercüman'dır.
- Osmanlı'da ilk mizah dergisinin adı Diyojen'dir, ancak bu konuda akademik tartışmalar vardır çünkü Terakki adında hem kadın dergisi hem de mizah dergisi bulunmaktadır.
- 41:30Türkçülük ve İttihat ve Terakki
- İttihat ve Terakki'nin savunucuları Namık Kemal, Ali Suavi, Ziya Paşa ve Mithat Paşa'dır.
- Türkçülüğün güçlenmesine katkıda bulunan kişiler Yusuf Akçura, İsmail Gaspıralı, Fuat Köprülü, Zeki Velidi Togan ve Ziya Gökalp'tir.
- ÖSYM sınavlarında Ziya Gökalp ismi kolay bir soru olarak görüldüğü için genellikle sorulmaz, ancak diğer Türkçülük savunucuları sorulabilir.
- 42:46Ummetçilik ve Federalizm
- Ummetçilik, Abdülhamid'in resmi dış devlet politikasıdır ve Arnavutluk'un elimizden çıkmasıyla uygulanamayacağı anlaşılmıştır.
- Ummetçilik savunucuları Sait Halim ve Mehmet Akif Ersoy'dur.
- Federalizm savunucusu Prens Sebahattin'dir.
- 43:24Sınav Hazırlık Stratejisi
- Öğrencilerin konu anlatımı kitabından Osmanlı'nın sonuna kadar okuması ve ilk 12 soruyu çözmeleri önerilmektedir.
- Sınav hazırlığı için hangi konu anlatımı kitabı kullanılırsa kullanılsın önemli değildir, önemli olan tüm konuları kapsayan bir kaynak olmasıdır.
- Bu stratejiyle öğrencilerin sınavda 11-12 soruyu doğru cevaplayabilecekleri belirtilmektedir.