Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Metin Kürüoğlu tarafından sunulan 11. sınıf müfredatına uygun bir tarih dersidir. Öğretmen, Osmanlı Devleti'nde demokratikleşme hareketlerini kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Ders, Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'ne etkisinden başlayarak, 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren ortaya çıkan ayan ve eşraf otoritelerini, Senedi İttifak Antlaşması'nı ve Tanzimat Fermanı'nın 3 Kasım 1839'da Gülhane Meydanı'nda ilan edilmesini ele almaktadır. Daha sonra İlahat Fermanı'nın 1856'da ilan edilme süreci ve bu reformların Osmanlı siyasetindeki yansımaları incelenmektedir.
- Ders içeriğinde Tanzimat Fermanı'nın önemli maddeleri, Osmanlı tebaasının kanun önünde eşitliği, gayrimüslimlerin hakları ve bu reformların Osmanlı Devleti'nde geleneksel yapıyı kökten sarsacak yenilikleri detaylı şekilde açıklanmaktadır. Ayrıca, Tanzimat Fermanı'nın milliyetçilik akımından etkilenen gayrimüslimlerin devletten ayrılmasını önlemek amacıyla ortaya atıldığı ve müslim-gayrimüslim eşitliğini esas alan bir Osmanlı milleti oluşturmayı hedeflediği vurgulanmaktadır.
- 00:13Osmanlı Devleti'nde Demokratikleşme Hareketleri
- Bu ders Osmanlı Devleti'nde demokratikleşme hareketleri konusunu ele alacaktır.
- Fransız İhtilali'nin Osmanlı Devleti'ni etkilemediği düşünülemez.
- 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren devletle halk arasında irtibatı sağlayan ayan ve eşraf olarak anılan mahalli otoriteler ortaya çıkmıştır.
- 01:34Ayanlar ve Senedi İttifak
- Ayanlar zamanla devletin içine düştüğü sıkıntılardan faydalanarak güçlerini ve nüfuzlarını genişletmişlerdir.
- Üçüncü Selim, ayanları halka seçtirerek merkezi otoriteyi güçlendirmek istese de başarılı olamamıştır.
- Alemdar Mustafa Paşa'nın sadrazam olmasıyla dengeler değişmiş ve 29 Eylül 1808'de ayanlara hak ve imtiyazlar veren Senedi İttifak Antlaşması imzalanmıştır.
- 04:05Senedi İttifak'ın Sonuçları
- Senedi İttifak'ın onaylanması kısa süre sonra çıkan yeniçeri ayaklanmasında Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümüyle sahipsiz kalmıştır.
- İkinci Mahmut, iktidarının ilk yıllarını merkez ve taşradaki siyasi dengeleri gözetmekle geçirmiştir.
- Senedi İttifak her ne kadar uygulanamamış bir belge olsa da hukuki bakımdan padişahın yetkilerini kısıtlamış ve mutlak otoritesini sınırlandırmıştır.
- 05:30Tanzimat Fermanı'nın Hazırlanması
- İkinci Mahmut döneminde yapılan değişiklikler bir bakıma Tanzimat döneminde temellerini oluşturmuştur.
- İkinci Mahmut 1839'da vefat etmiş ve yerine oğlu Abdülmecid tahta geçmiştir.
- Sultan Abdülmecid'in emriyle Sadrazam Koca Hüsrev Paşa'nın başkanlığında Bab-ı Ali'de bir meşveret meclisi toplanmıştır.
- 07:14Tanzimat Fermanı'nın İlanı
- Tanzimat Fermanı tek başına Mustafa Reşit Paşa tarafından hazırlanmamış, Osmanlı Devleti'nin iç etkenlerinin ürünü olarak ortaya çıkmıştır.
- Tanzimat Fermanı 3 Kasım 1839'da Gülhane Meydanı'nda yüksek rütbeli devlet adamları, ulema, Rum ve Ermeni patrikleri, esnaf temsilcileri ve sefirlerin hazır bulunduğu bir törende okunmuştur.
- Tanzimat Fermanı'na ve bu dönemde padişah Sultan Abdülmecid'dir.
- 08:54Tanzimat Fermanı'nın Önemi
- Tanzimat Fermanı ile padişah hukukun üstünlüğünü kabul etmiş ve bu olay anayasal rejim yolunda atılan ilk adım olmuştur.
- Tanzimat Fermanı modernleşme yi devlet siyaseti haline getiren resmi bir belgedir.
- Tanzimat Fermanı sonrası öğrencilerin Avrupa'ya gönderilmesi ve Avrupa'nın etkisine açılmasıyla beraber edebiyatımızda da Tanzimat Edebiyatı oluşmuştur.
- 10:25Tanzimat Fermanı'nın Maddeleri
- Müslüman ve Hıristiyan bütün tebaanın can güvenliği, mal, ırz ve namusu korunacaktır.
- Vergi herkesin gücü oranında tahsil edilecektir.
- Askerlik tüm Osmanlı tebaası için zorunlu olacak ve askerlik süresi dört veya beş yıl olarak belirlenecektir.
- 11:19Tanzimat Fermanı'nın Amacı
- Tanzimat Fermanı Osmanlı Devleti'nde geleneksel yapıyı kökten sarsacak yenilikler getirmiştir.
- Tanzimat Fermanı, milliyetçilik akımından etkilenen gayrimüslimlerin devletten ayrılmasını önlemek amacıyla ortaya atılmıştır.
- Tanzimat Fermanı, Müslüman-gayrimüslim eşitliğini esas alan bir Osmanlı milleti oluşturmayı hedefleyen bir antlaşmadır.
- 12:29Tanzimat Devri ve İslahat Fermanı
- Tanzimat devrinin en önemli unsurlarından biri, tebaa'nın kanun önünde eşitliğine dayanan Osmanlı birliği siyasetidir ve bu siyaset İslahat Fermanı'nda da devam etmiştir.
- 1856 tarihinde ilan edilen İslahat Fermanı, 1876 Kanuni Esasi'nde "Osmanlı Devleti tabiiyetindeki herkes hangi din ve mezhepten olursa olsun istisnasız Osmanlı tabir olunur" ifadesiyle meşrutiyet dönemine yansımıştır.
- Tanzimat Fermanı, İslahat Fermanı ve Kanuni Esasi, Osmanlı siyasetinin meşrutiyet dönemine kadar yansımaları olmuş ve sonrasında da dolaylı olarak etkileri görülmüştür.
- 13:36Tanzimat'ın Dış Dünyada Yankıları
- Tanzimat Fermanı dış kamuoyunda farklı tepkilerle karşılanmıştır; İngiliz ve Fransız kamuoyunda olumlu karşılanırken, Avusturya ve Rusya tarafından olumsuz karşılanmıştır.
- Avusturya Başbakanı Prens Veterini, padişahın ve üst düzey yöneticilerin yetkilerinin sınırlandırıldığını gören, ülkesinde de benzer taleplerle karşılaşılabileceği endişesiyle reformları eleştirmiştir.
- Rusya ise iç ve dış siyasette devlete güç katacağı ve İngiltere ile Fransa'nın Osmanlı Devleti üzerindeki etkilerini artıracağı kaygısıyla yeni kararlara karşı olumsuz bir tavır takındı.
- 14:35İslahat Fermanı'nın Hazırlanışı
- Osmanlı Devleti 3 Kasım 1839'da ilan ettiği Gülhane Hatt-ı Hümayunu ile (Tanzimat Fermanı) bütün Osmanlı tebaasının kanun önünde eşit sayıldığını ve herkesin devletin güvencesi altında olduğunu açıklamıştır.
- Avrupalı devletler bu fermanı yeterli bulmamış ve Osmanlı Devleti'nde Müslümanlarla gayrimüslimler arasında bazı siyasi, hukuki farklılıklar olduğunu ileri sürmüşlerdir.
- Avrupalı devletlerin daha köklü reformlar yapılması talepleri sonucunda Osmanlı tarihinde önemli bir yere sahip olan İslahat Fermanı hazırlanmıştır.
- 15:23İslahat Fermanı'nın İçeriği
- İslahat Fermanı'nda gayrimüslimlere vatandaşlık hukuku açısından Müslümanlarla tam eşitlik sağlayan önemli haklar verilmiştir.
- Bu fermanın Paris Antlaşması maddeleri arasında yer alması, bu fermanın siyasi nitelikli olduğunu göstermektedir.
- İslahat Fermanı, Paris Kongresi'nin başlamasından sonra İstanbul'da 18 Şubat 1856 tarihinde yabancı devlet temsilcilerinin de katıldığı bir törenle ilan edilmiştir.
- 18:12İslahat Fermanı'nın Getirdiği Önemli Hususlar
- Tanzimat Fermanı kararları bu fermanla yenilenecek ve uygulanması için gerekli önlemler alınacak.
- Müslümanlar ile gayrimüslimler kanun önünde eşit olacak, patrikhanelerde yeni meclisler kurulacak ve verecekleri kararlar Babıali tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girecek.
- Gayrimüslimler, hükümetten izin almak şartıyla şehir ve kasabalarda bulunan kilise, manastır, mezarlık, okul, hastane gibi kurumlarını tamir ettirebilecek veya yeniden yaptırabilecek.
- İrk, din, dil farkı gözetilmeden hiçbir mezhep diğerine üstün sayılmayacak, hiç kimse din değiştirmeye zorlanmayacak.
- Devlet hizmetlerine, askerliğe ve okullara ayrım gözetmeksizin tüm tebaa kabul edilecek, bütün milletler okul açabilecek.
- Cizye vergisi kaldırılacak, gayrimüslimler askerlik yapacak ve askerlik bedelini nakit olarak ödeyecek.
- Tebanın eşit ve serbest şekilde ticari ve ekonomik girişimlerde bulunabilmesi sağlanacak, mahkemeler herkese açık olacak, keyfi cezalar verilmeyecek.
- Müslümanlar ile gayrimüslimler arasındaki davaları görmek için karma mahkemeler kurulacak, gayrimüslimlerin şahitlikleri kabul edilecek ve herkes kendi inancına göre yemin edebilecek.
- Yazışmalarda veya halkın ve memurların söyleminde gayrimüslimleri aşağılayan tabirler kullanılmayacak, yabancılar da Osmanlı Devleti sınırları içerisinde mülk sahibi olabilecek.
- İltizam usulü kaldırılacak, bütün Osmanlı tebaası din ve mezhebi ne olursa olsun aynı vergiyi ödeyecek.