Buradasın

Osmanlı Devleti, Kültür ve Medeniyet Dersi

youtube.com/watch?v=l9KMjWvjQVQ

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan Osmanlı Devleti, Kültür ve Medeniyet konulu kapsamlı bir ders formatındadır. Eğitimci, tahtaya yazarak ve öğrencilere sorular yönelterek dersi anlatmaktadır.
Video, Osmanlı Devleti'nin hukuk sistemi, askeri yapısı, toprak yönetimi ve eğitim sistemi gibi temel konularını ele almaktadır. İlk bölümde hukuk sistemi ve kadılık sistemi anlatılırken, devamında vakıf sistemi, Osmanlı ordusunun yapısı, devşirme sistemi ve askeri birlikler detaylandırılmaktadır. Son bölümde ise toprak sistemi ve eğitim kurumları (sıbyan mektepleri, saray eğitimi, şehzade mektebi ve medreseler) incelenmektedir.
Video, TYT ve AYT sınavlarına hazırlanan öğrenciler için önemli bilgiler içermekte ve her konuyu sınavlarda çıkabilecek soru tiplerine göre açıklamaktadır. Ayrıca, bir sonraki videoda bilim insanları, ekonomi, sanat ve spor konularının işleneceği belirtilmektedir.

00:07Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet Dersi Tanıtımı: Osmanlı Devleti, Kültür ve Medeniyet dersinin ikinci videosu yayınlanıyor.
Derslerin sonunda AYT soru bankasından 33 soru çözülecek.
Bugün hukuk, toprak yönetimi, ordu ve eğitimin ilk giriş kısmı işlenecek.
01:49Osmanlı Devleti'nin Hukuk Sistemi: Osmanlı Devleti hukuk sistemini oluştururken şeriat hükümleri, fethedilen bölgelerdeki uygulamalar ve Türk anane gelenek ve görenekleri (orfi hukuk kuralları) esas aldı.
Tanzimat öncesi klasik dönem 16. yüzyılın sonuna kadar sürdü.
Tanzimat öncesi üç mahkeme vardı: Şeri Cemaat, Konsolosluk ve Nizamiye/Ticaret mahkemeleri.
02:36Tanzimat Öncesi Mahkeme Sistemi: Şeri Cemaat mahkemeleri nafaka, miras, boşanma, evlilik, nikah, mihir, ceza, adam öldürme ve hırsızlık gibi davaları bakardı.
Cemaat kelimesi Osmanlı'da gayrimüslimleri ifade eden bir kelimeydi.
Konsolosluk mahkemeleri 1535 tane olup, Fransız tüccarlarla Türk tüccarlar arasındaki uyuşmazlıkları bakardı.
03:44Tanzimat Öncesi ve Sonrası Hukuk Sistemi: Tanzimat'la hukuk ikiliği ortaya çıktı ve bu durum 1926'da Türkiye Cumhuriyeti'nde kabul edilen Medeni Kanunla kaldırıldı.
Osmanlı Devleti teşkilatı oluştururken fethedilen bölgelerde adaletin sağlanabilmesi amacıyla kadı ataması yapardı.
Osmanlı Devleti'nin ilk kadısı Karacahisar'a atanan Şerifiddin Davud'u Kayseri'di.
06:28Kadıların Görevleri ve Özellikleri: Kadıların görevleri arasında kazalarda hem yöneticilik hem kadılık yapmak, köylere naif adı verilen kadı yardımcıları göndermek ve denetleme işleri yapmak vardı.
Kadıların idari, siyasi, adliye ve belediye yetkileri vardı.
Kadıların doğuştan Müslüman olmak, medrese çıkışlı olmak ve önemli medreseleri bitirmek zorunda olduğu belirtiliyor.
07:35Kadıların Atama Süreci: Kadıların iki yılda bir görev verildiği, bu sayede halkla kaynaşmasını engellemek amacıyla olduğu belirtiliyor.
Kadıların İstanbul'a geri çağrılıp bir yıl veya bazen iki yıl bekledikten sonra tekrar ataması yapıldığı, böylece otuz yıllık bir kadı otuz yıl boyunca on yıllık bir kadılık yapabildiği açıklanıyor.
Başlangıçta maaşlı olan kadılar, verilen maaşın yetmediği için davalı ve davacıdan her iki türlü akçe alınmaya başlandı.
09:30Osmanlı'da Kadılar ve Tereke Defterleri: Kadılar, noter ve belediye işleri gibi iki yılda bir mülazemet bekleme süresi olan kadın görevlilerdir.
Kadılar nikah işlemlerini yapar ve tereke adı verilen bir defter tutarlar.
Tereke defterlerinde bir kişinin ölümünden sonra borcu, geliri, gideri ve diğer mali bilgileri takip edilir.
10:12Tereke Defterlerinin Önemi: Günümüzde "tereke" kelimesi "terek" olarak nitelendirilir ve bir kişinin ölümünden sonra borcunun olup olmadığı tespit edilir.
Osmanlı döneminde insanlar arasında borç verme alışkanlığı çok fazla olduğu için, ölen kişinin borcu varsa yakınları tarafından helal edilirdi.
Tereke defterlerinde kişinin fiziksel özellikleri yazılmaz çünkü ölüm sebepleri (yangın, sel, deprem, savaş) nedeniyle fiziksel özellikler tamamen ortadan kalkabilir.
12:54Osmanlı'da Millet Sistemi: Osmanlı'da yetmiş iki millette bir arada yaşamanın şartları vardır ve her millet kendi dinine ve inancına göre yargılanır.
Osmanlı Devleti, farklı mezheplerin (ortodoks, katolik, protestan, anglikanist, kalist) birbirlerinden nefret etmesini sürekli olarak ateşlemiştir.
Osmanlı'da her bireyin din ve mezhepsel olarak örgütlenmesine "millet sistemi" denir.
15:10Osmanlı'da Vakıflar: Osmanlı'da vakıf, insanların özel mülklerini dini ve sosyal hayır kurumlarına vermesidir.
Vakıf, soyu kesilen ailelerin ömür boyu dua alabilmeleri için önemlidir.
Vakıflara verilen mülkler (dükkanlar, medreseler) sürekli olarak hayır işlerine hizmet eder ve bağışçılar için ömür boyu dua edilir.
19:08Vakıf Türleri ve Önemi: Osmanlı'da normal vakıflar ve avarız vakıfları vardır.
Avarız vakıfları, yangın, sel, deprem, savaş gibi olağanüstü durumlarda yıkılan vakıfların yeniden inşası için kullanılır.
Vakıfların başında mütevelli heyetleri vardır ve vakıfların kontrolü kadılar tarafından yapılır.
20:17Vakıflar ve Özellikleri: Vakıflar denetlenir ve vakıf toprakları alınamaz, satılamaz, miras bırakılamaz.
Vakıf arazilerinde gene vakıf yapılabilir, bu nedenle şehirlerde ilginç yerlerde hastaneler, sağlık ocakları, dispansar ve poliklinikler vakıf topraklarından oluşur.
Vakıflar vakviyesi ve mütevelli heyeti ile yönetilir ve birçok sosyal kurum oluşturur.
21:35Dar Kelimesinin Anlamı ve Örnekleri: "Dar" kelimesi sona gelirse "çığ" anlamına gelir, başa gelirse "kurum" veya "ev" anlamına gelir.
Darül Aceze, aciz insanlar (yoksullar ve yaşlılar) için barınma merkezleridir.
Darüşşafak, ortaokula hizmet eden eğitim kurumlarıdır.
23:56Osmanlı'da Yetimler ve Darüleyta: Darüleyta, yetimlerin barındığı yerdir ve Osmanlı'nın son dönemlerinde savaş nedeniyle artan yetim sayısını karşılamak için kurulmuştur.
Osmanlı'da yeniçerilerin evlenmeleri yasaktı çünkü savaşa gitmek zor olduğu için ailelerini bırakıp savaşa gitmek istemezlerdi.
Birinci Dünya Savaşı, Çanakkale Savaşı, Galiçya, Romanya, Makedonya, Hicaz, Yemen, Suriye ve Kafkasya'daki savaşlar Osmanlı'ya çok yetim vermiştir.
25:56Osmanlı'da Sanat ve Eğitim Kurumları: Darülbedayi, ortaoyun tiyatrosunun adıdır ve daha sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'na dönüştürülmüştür.
Darülelhan, müzik evi veya sanat evi anlamına gelir ve günümüzdeki konservatuarıdır.
Darülfünun, fen bilimleri eğitim merkezidir ve 1933'te üniversite reformuyla İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmüştür.
27:16Osmanlı'da Sağlık ve Donanma Kurumları: Hamidiye Etfal, II. Abdülhamid döneminde kurulan ilk çocuk hastanesidir ve günümüzde Şişli Etfal Hastanesi olarak devam etmektedir.
Donanma Cemiyeti, Osmanlı'nın donanmasını güçlendirmek için piyango bileti satarak İngilizlere iki savaş gemisi sipariş etmiştir.
Hilal-i Ahmer (Kızılay), Osmanlı'da yaralılara bakma cemiyeti olarak başlamış, sonra Hilal-i Alame ve sonunda Kızılay olmuştur.
Himaye-i Etfal, günümüzdeki çocuk esirgeme kurumudur.
31:03Osmanlı Devleti'ndeki Kurumlar ve Hukuk Sistemi: Osmanlı Devleti'nde önemli kurum ve kuruluşlar arasında Hilaltar ve son dönemde kurulan Yeşilay bulunmaktadır.
Osmanlı Devleti'nde hukuk sistemi İslam'ın getirdiği esaslar (şeriat), fethedilen bölgelerdeki uygulamalar ve Orta Asya Türk gelenekleri (örfi kurallar) üzerine kurulmuştur.
Osmanlı Devleti'nde ilk kadı Dursun Fakihtir'dir ve kadılar nikah kıyar, noterlik yapar, iki yıl görev yapar, narhı uygular, vakıfları, esnafı ve loncaları denetler.
33:17Kadıların Görevleri ve Şuhudül Hal: Osmanlı'da İstanbul, Bursa ve Edirne'de şehitlik yapan kadılar vardır ve kadılar tereke defteri tutarlar.
Kadıların görev yerine gittiği zaman, o ana şahitlik eden "şuhudül hal" adı verilen kişiler mahkemelerde bulunur ve kadıyı uyarır.
Kadıların görevleri arasında boşanma, veraset, siyasi, adli ve belediye görevleri bulunmaktadır.
35:19Osmanlı'da Millet Sistemi ve Sosyal Hayat: Osmanlı Devleti'nde toplumu din ve mezhepsel şekilde örgütleyerek yönetilmesine "millet sistemi" denir ve bu ayrım sadece dine göre yapılır.
Düğünler, şenlikler ve ziyafetlerin konu edinen eserlere "surname" adı verilir.
Osmanlı'da hacca gidenler bölgeden bölgeye alarak İstanbul'dan başlayıp, Kocaeli, Sakarya, Bolu, Ankara, Konya, Kayseri, Malatya, Urfa, Halep, Şam, Kudüs, Mekke ve Medine'ye giderler.
37:44Osmanlı Padişahlarının Hacca Gidişi: Osmanlı padişahları hacca gidemezlerdi çünkü gittiği an koltuk tehlikede olurdu, küçük oğulları tahta iddia edebilirdi.
Padişahlar hac mevsiminden önce altı ay önceden çıkacaklarını belirtirlerdi ve bu bir yıl sürebilirdi.
Padişahlar hacca gidemeyince vekil gönderirlerdi ve İstanbul'dan "sure alayı" (kese para kesesi) toplanırdı.
39:16Sure Alayları ve Hac Yolculuğu: Sure alaylarında Mekke'de şerifler, seyitler ve peygamber soyundan gelen önemli kimselere hediyeler götürülürdü.
Hac yolculuğu yılın altı aylık öncesinden başlardı ve hacca gitmeden önce borçlar ödenir, ailelere para bırakılır ve akrabalar emanet edilirdi.
Hac yolculuğu çok zor bir ibadettir, kırk derece sıcaklıkta Arafat'a çıkılır, Müzdelife'ye çıkılır, kurban kesilir, tavaf yapılır ve şeytanı taşlanır.
42:14Osmanlı Devleti'nde Surre Alayları: Hacca gidenleri İstanbul'dan uğurlamak amacıyla surre alayları düzenlenirdi.
Surre kelimesi "kese" anlamına gelir ve para kesesi anlamına gelir.
Padişahlar hacca vekilini gönderirdi.
43:17Osmanlı'da Vakıflar: Vakıf, taşınır veya taşınmazların toplum yararına kullanılmasıdır.
Uygurlar Türk tarihinin ilk vakfını oluşturmuştur.
Osmanlı'da ilk vakıf teşkilatını Orhan Bey oluşturmuştur ve Bursa'da Nilüfer Hatun İmarethanesi açmıştır.
Vakıf yöneticilerine "mütevelli heyeti" denir.
44:48Osmanlı Devleti'nde Yönetim ve Yönetilen: Osmanlı'da yöneten kısma "beraya", yönetilene "reaya" denir.
Osmanlı Devleti'nde yöneten kısım kendi içinde üç kısma ayrılır: seyfi, ilmiye ve kalemiye.
Seyfi, kılıç ehli anlamına gelir ve padişah, vezir-i azam, yeniçeri ağası, levent, kaptan-ı derya, tımarlı sipahi, beylerbeyi, sancakbeyi ve subaşı gibi asker ve yöneticileri kapsar.
Kazasker seyfi grubuna girmez çünkü kılıcı yoktur, ilmiye grubuna girer.
49:06Kalemiye ve İlmiye Sınıfları: Kalemiye, Osmanlı Devleti'nin bürokrasi kısmını oluşturur ve nişancı, defterdar, reisi kitap, katipler gibi yazışma işlerini yapan kişileri kapsar.
İlmiye sınıfının başkanı şeyhülislam'dır (müftü).
İlmiye sınıfına kazasker, kadı, muhit, müderris, padişah hocası (hace-i sultani) ve naki bir eşraf (Peygamberin soyundan gelenlerin kaydını tutanlar) girer.
53:37Ordu Kısmı: Ordu, Osmanlı kültür ve medeni devlet yönetiminden sonra en fazla soru sorulan konudur.
Ordu, donanma ve kara kuvvetleri gibi kısımlarla işlenir.
54:09Osmanlı Devleti'nin İlk Orduları: Osman Bey'in 1299 tarihinde kurduğu Osmanlı Devleti'nde düzenli bir ordusu yoktu, sadece "alp" (yiğit, bahadır) adı verilen kişiler vardı.
Alpler, Osmanlı'nın ilk fetihlerine katılan değerli kişilerdi ve bu terim dini bir motif olarak "alp eren" ile birleştirilerek Türk-Islam motifi yaratılmıştır.
Ordu kurulması Orhan Bey zamanında gerçekleşti, çünkü fetih hareketleri ilerliyordu ve yeni yerler almak veya Balkanlar'da ilerlemek için bir ordu kurulması gerekiyordu.
56:03Kapıkulu Ocağı'nın Kuruluşu: Murat zamanında Karamanlı bilgin Mevlana Molla Rüstem ve Çandarlı Kara Ali Paşa, yaya ve müsellem ordusunu geri hizmet alarak yepyeni bir ordu kurmayı önerdiler.
Bu yeni orduya "kapıkulu ocağı" adı verildi ve Orhan Bey döneminde hem deniz kuvvetleri hem kara kuvvetleri kuruldu.
Kapıkulu ocağı, birinci Murat zamanında kuruldu ve iki ana ocaktan oluşuyordu: Acemi olanlar ocağı (Gelibolu'da) ve Yeniçeri ocağı (Edirne'de).
57:22Kapıkulu Ocağı'nın Özellikleri: Kapıkulu ocağı, Hacı Bektaş-ı Veli'ye bağlı olan insanlar olarak kabul edilir ve sefere çıkmadan önce "gülbank" adında bir dua okurlardı.
Kapıkulu askerleri sarayı ve padişahı koruduğundan dolayı üç ayda bir "lüfe" adı verilen maaş alır, her taht değişikliğinde ise "culus bahşiş" alırlardı.
Kapıkulu ocağına bağlı askerlerin evlenmeleri ve ticaretle uğraşmaları yasaktı, ancak zamanla bu kurallar bozuldu.
59:53Yeniçeri Ocağı ve Asker Alma Sistemleri: Kapıkulu ocakları içindeki en aktif olan ocak Yeniçeri Ocağı'dı ve başlangıçta "pençik" adı verilen bir sistemle asker alırdı.
Pençik sistemi, esir elde edilen kişilerden alınan ganimetten (beşte biri devlete ait) sağlam olanları alıp yetiştirmeyi içeriyordu.
Pençik sisteminin devamı için sürekli esir elde etmek gerekiyordu, bu nedenle Yıldırım Beyazıt zamanında ve daha sonra Devşirme Kanunu'na geçildi.
1:01:50Devşirme Kanunu: Devşirme Kanunu, padişah fermanıyla Hristiyan mahallelerde oturan çocukları isteyen aileler tarafından alınıp yetiştirip devlet memuru ve asker yapmayı içeriyordu.
Bu sistemin gerçek adı "kul sistemi"ydi ve Orhan Bey döneminden beri var olan bir uygulama olarak Devşirme Kanunu'nun askeri alma metodu olarak kullanılırdı.
Devşirme uygulamasında Yahudi çocukları, köseler, üzerinde yara, bere, iz, yanık olan, boyu kısa veya çok uzun olan çocuklar alınmayacaktı.
1:03:44Devşirme Sisteminin Çalışma Prensibi: Osmanlı'yla yapılan bir savaşta ölen bir kişinin eşinin beş çocuğu var, üçü erkek iki kızı.
Aile, kocasının ölümünden sonra iki çocuğu (sekiz ve on iki yaşındaki) Osmanlı'ya vermek istiyor.
Devşirme sisteminde çocuklar, gelişimi, fiziksel özellikleri ve zekası değerlendirilerek seçiliyor.
1:05:04Devşirme Sisteminin Gerçekleri: Seçilen çocuğa para verilerek annesi onu uğurluyor, zorla bir şey yok, herkes çocuğunu verebilmek için en güzel kıyafetleri giydiriyor.
Devşirme sistemi bir sistem olarak çalışıyor ve rahiplerle gönüllülük esasına göre gerçekleştiriliyor.
Seçilen çocuklar "sürü" olarak adlandırılıyor ve yüz kişi bir sürü oluşturuyor.
1:06:06Devşirme Sisteminin Eğitim Süreci: Seçilen çocuklar önce Müslüman yapılıyor, Türk adetleri, Osmanlı adetleri ve örfi hukuk öğretiliyor.
Çocuklar Sivas, Tokat, Malatya, Kayseri, Mersin ve Adana gibi bölgelerdeki belirlenmiş ailelere gönderiliyor.
Çocuklar üç yıl ile sekiz yıl arasında ailelerle birlikte yaşıyor ve İslam ibadetlerini öğreniyorlar.
1:07:15Devşirme Sisteminin Sonuçları: Devşirme sisteminde seçilen çocuklar zamanla Müslüman oluyor ve "ben sizden biriyim artık" diyerek kendilerini Osmanlı'ya bağlıyorlar.
İlk başlarda zeki olan çocuklar askere alınıyor.
Osmanlı Devleti önce pençik sistemi ile daha sonra devşirme sistemi ile asker ihtiyacını karşılayacaktır.
1:07:50Acemi Oğlanlar Ocağı ve Eğitim: Acemi oğlanlar ocağına giden çocuklar sağını solunu bilmiyor, tuvalet eğitimi ve duş hayatında almayı bilmiyorlar.
Acemi oğlanlar ocağında sabah erken kalkma, gece erken yatma, mevcut işleri yapma, içtima yapma ve spor yapma gibi askeri nizam öğretiliyor.
Acemi oğlanlar ocağında çocukların yetenekleri ölçülüyor ve uygun ocağa yönlendiriliyorlar.
1:08:54Acemi Oğlanlar Ocağında Yetenek Ölçümü: Acemi oğlanlar ocağında ok atma, top yapma, lağımcılık gibi yetenekler test ediliyor.
Yeteneklerine göre çocuklar topçu, top arabacı, lağımcı, bostancı gibi farklı ocağa yönlendiriliyor.
Acemi oğlanlar ocağında her şey belli oluyor ve çocuklar yeteneklerine göre farklı görevlere atanıyor.
1:14:32Osmanlı Askeri Sistemi: Acemi birliklerinden usta birliklere geçiş "cerre çıkma" veya "kapıya çıkma" olarak adlandırılıyor.
Topçu ocağı, lağımcı gibi özel görevlere yetenekli çocuklar "kapıya çıkarılıyor" ve komutanlar tarafından alınıyor.
Osmanlı'da altı bölük halkı, sağfeciler, sol ulufeciler, sağ garipler, sol garipler gibi farklı gruplar ve görevleri vardı.
1:16:22Savaş Adabı ve Osmanlı Askeri Sistemi: Eskiden savaşlarda adabı vardı, halk zarar görmezdi ve savaşlar ovada yapılırdı.
Sağ garipler ve sol garipler hazine taşıyordu, ulufeciler sancakları taşıyordu.
Osmanlı'da süvari kısımları daha fazla para alıyordu, yeniçeri ocağındakiler de lüfe alırken bunlar üfe alıyordu.
1:18:12Osmanlı Ordusunun Yapısı: Osmanlı Devleti'ne yardımcı kuvvetler olarak diğer Müslüman devletler (Germiyanoğulları, Karamanoğlu, Hamitoğulları, Candaroğulları) asker gönderirlerdi.
Osmanlı ordusunun en önde savaşan birlikleri "azep" adı verilen bekar erkeklerdi, şehit olmak isteyen ve şehitlik mertebesini kolaylaştırmak isteyen kişilerdi.
Savaş sırasında okçu birlikleri düşmanları öldürürken, en son aşamada yeniçeri ocağı ve topçu ocakları savaşa katılırdı.
1:19:51Kale Fethi Stratejileri: Surlu kaleleri fethetmek için önce toplar surları vurulur, sonra surların dibine kuleler getirilirdi.
Kale savunucuları kızgın yağlar, zift ve kaynar su gibi malzemeler kullanarak surdan aşağı dökerlerdi.
Tünel kazma gibi farklı stratejiler de kullanılırdı, ancak yanlış hesaplamalarla surlar kendi üzerlerine yıkılabilirdi.
1:21:17Osmanlı Ordusunun Diğer Birlikleri: Osmanlı ordusunda sadece acemi oğlanlar ocağı, yeniçeri ocağı ve topçu ocakları değil, geri birlikler de vardı.
Devşirme sisteminin gerçek adı "kul sistemidir" ve Orhan Bey döneminden beri vardı.
Tımarlı sipahi, Osmanlı'da dirlik adı verilen toprak sisteminde yetişen, ata binen süvarilerdi ve ordunun esas teşkilini yaparlardı.
1:23:47Tımarlı Sipahi Sisteminin Değişimi: Tımar toprakları iltizam topraklarına değiştirilirse veya askerlik mesleği ile alakadar olmayan kişilere verilirse tımarlı sipahi sayısı azalırdı.
Tımarlı sipahi sayısı azalırken kapıkulu askerlerin sayısı artmaya başladı ve bu durum devletin ekonomisine zarar verdi.
Kapıkulu askerler zamanla devlet yönetiminde karar alıcı bir mekanizmaya dönüştü ve padişahlara kafa tutabildiler.
1:25:29Tımar Sisteminin Sonu: İkinci Mahmud zamanında tımar sistemi kaldırıldı ve eyaletlerde güvenlik sağlamak için önce ücretli askerler (sekman veya saruca) alındı.
Tımar sistemi tamamen kaldırıldıktan sonra bölgeye "redif birlikleri" (günümüzün jandarması) kuruldu.
Tımarlı sipahi, ordunun en kalabalık kısmı, tımar toprağında yetişen, barış zamanı köylüye yardım eden ve geçimlerini topraktan sağlayan askerlerdi.
1:26:58Osmanlı Askeri Sistemi ve Beşliler: Beşlilerin görevi kaleleri korumaktır ve savaş meydanında askere ihtiyaç duyulduğunda bölgenin içine girilerek beş evden bir asker alınır.
Osmanlı'nın askeri sisteminde üçlü, beşli, yedili, onlu rakamsal sistemler, ihtiyaç duyulduğunda belirli sayıda haneden bir çocuk alınması anlamına gelir.
Beşliler için mantık, acil savaşa ihtiyaç duyulduğunda beş haneye girilip çocuk bulunamadığında babanın alınmasıdır.
1:28:39Deliler Birliği: Deliler çok iri ve cüsselidir, farklı tüyler veya yabani deriler giyerler ve korkunç tipte kıyafetler giyerler.
Deliler arasında cavlakiler vardır; bu kişiler kaşları, kirpikleri ve saçları olmayan, derilerinin içine kartal tüyü saplanmış kişilerdir.
Deliler savaşın en önde giden birlikleridir, şehitlik makamını farklı görürler ve zırh giymeden erkekçe savaşırlar.
1:31:24Delilerin Savaş Tarzı: Deliler at deviren kişilerdir ve geri döndüklerinde atları devirmeye çalışırlar.
Şehit olma arzusuyla en önde gittikleri için genelde hafif silahlar taşırlar ve klasik bir kılıç kullanırlar.
Delilerin sancağında "kaderde ne varsa o gelir başa" yazısı vardır çünkü şehitlik makamsal olarak yazılması herkese nasip olmayan bir şeydir.
1:32:38Yörükler ve Akıncılar: Yörükler dağlarda, geçitlerde çalışırlar, köprü yaparlar ve inşaat işlerine katılırlar.
Osmanlı Devleti bir akıncı devlettir ve sınır bölgesinde kurulduğu için Bizans'a sürekli akın akıncılar gönderirler.
Akıncılar sınırlı olur, sınırda keşif yapar, bilgi toplar, istihbarat yapar ve sınırdan ilk hareketi yaparlar.
1:34:02Diğer Osmanlı Birlikleri: Akıncıların Hıristiyan versiyonu olan martoloslar vardır.
Sakalar ordunun su ihtiyacını karşılar ve Tatar postacı olarak görev yaparlar.
Derbentçiler köprü yapar, köprülerin her iki tarafında kapı yaparlar ve vergilerden muaftırlar.
1:35:17Hristiyan Birlikler: Köprücüler köprülerin tamiri ve bakımı yaparlar.
Voynuklar genellikle Hıristiyan çiftçi ailelerdir, atların bakımından ve savaş zamanında iyi çadır çayır bulmaktan sorumludurlar.
Cerrahlar çadırların taşınmasında ve inşaat işlerinde kullanılan Hristiyan birliktir.
1:36:14Osmanlı Devleti'nin Denizcilik Faaliyetleri: Osmanlı Devleti'nin ilk denizcilik faaliyetleri Orhan Bey döneminde başlamış, Karesioğullarının alınmasıyla önemli denizciler gelmiştir.
Osmanlı'nın ilk tersanesi Gelibolu'da kurulmuş, daha sonra Edincik, İzmit gibi yerlere kaymıştır.
Osmanlı Devleti ilk başlarda kadırga adı verilen gemiler yaparken, daha sonra kalyona geçmiştir.
1:37:12Önemli Denizciler: Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman zamanlarında Piri Reis, Seydi Ali Reis, Barbaros Hayreddin Paşa, Süleyman Paşa, İlyas Beyler, Oruç Beyler, Baltaoğlu Süleyman Paşa, Çalıbey, Karamürsel Alp ve Saruca Paşa gibi ünlü denizciler yetişmiştir.
Çaka Bey, Osmanlı Devleti'nde yetişen bir denizci değildir çünkü 1081'de öldüğü için Osmanlı'nın kuruluşundan 200 yıl sonra yaşamıştır.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'na Kaptan-ı Derya denir ve ilk Kaptan-ı Derya Karamürsel Alp'tir.
1:39:36Deniz Kuvvetleri Hakkında Bilgiler: Gemilerde çalışan askerlere levent adı verilir ve denizciler beyaz giyinirler çünkü denizde öldükten sonra gömülebilecek kara yeri olmadığı için beyaz kefen olarak görülür.
Deniz Kuvvetleri'nde önemli denizciler arasında Ece Halil, Evrenos Gazi, Barbaros Hayreddin Paşa, Piri Reis ve Seydi Ali Reis bulunmaktadır.
Piri Reis'in kitabı "Kitab-ı Bahriye"dir ve ilk dünya haritası da bu kitapta yer almaktadır.
Seydi Ali Reis'in kitabı "Mirat'ül Memalik" (Memleketlerin Aynası) adlı bir eserdir.
1:47:45Osmanlı Denizcileri: Osmanlı'da önemli denizciler arasında Mirat'ül Memalik, Turgut Reis, Kemal Reis, Baltaoğlu Süleyman ve Çalıbey bulunmaktadır.
Çaka Bey Osmanlı ile ilgisi yoktur, farklı devletlerde veya zamanlarda yaşamışlardır.
1:48:45Osmanlı Ordusu: Osmanlı ordusunda azepler (bekar erkekler), turnalar (haberci), deliler (savaşçı), yörükler, akıncılar, sevmeler, yaya ve müsellem sakalar, tatarlar, derbentçiler, köprücüler, voynuk cerrahı, mart buyruklar, cerrahlar, martoloslar (Hıristiyan akıncılar) gibi farklı gruplar bulunmaktadır.
Acemi, yeniçeri, cebeci, topçu, topar, humbara, el bombası, kumbaracı ve bostancı gibi ocaklar da Osmanlı ordusunda yer almaktadır.
1:50:29Osmanlı Toprak Sistemi: Osmanlı Devleti fethettiği bölgelerde gelirleri azaltmış, vergileri affetmiş veya azaltmıştır, böylece o bölgede hınç duyulmasını engellemek istemiştir.
Osmanlı toprak sistemi miri topraklar, mülk topraklar ve vakıf topraklar olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Miri topraklar devlete aittir, mülk topraklar şahsa aittir ve vakıf topraklar geliri dini ve sosyal kurumların giderlerinde kullanılan, alınıp satılamayan ve miras bırakılamayan topraklardır.
1:51:36Mülk Toprakları: Mülk arazileri öşr (Müslümanlara) ve haracı (Hıristiyanlara) olarak ikiye ayrılır.
Mülk toprakları alınıp satılabilir, devreden miras bırakılabilir.
1:53:34Miri Toprakların Özellikleri: Miri toprakların gelirlerinden bir kısmı padişahın eş ve akrabalarına ayrılan taşmaklık topraklardır.
Mukatta topraklar, iltizam sistemiyle alınan vergilerin doğrudan devlet hazinesine aktarıldığı topraklardır.
Yurtluk sınır boylarında, ocaklık kale muhafızlarına, arpalık devlete büyük yararlılık gösterenlere ömür boyu verilen topraklardır.
Mevvat topraklar çorak ve metruk olarak nitelendirilir, malikane ise devlete yararlık gösterenlere ömür boyu verilen topraklardır.
1:55:51Dirlik Toprakları: Dirlik toprakları has, zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılır.
Tımar, geliri 3 bin akçeden 20 bin akçeye kadar olan topraklardır ve geliri devlet memurları ve askerlerine ayrılır.
Zeamet, geliri 20 bin ile 99 bin akçe arasında olan topraklardır ve orta dereceli devlet memurlarına verilir.
100 bin akçenin üstünde olan topraklar padişah, vezir-i azam, vezirler, divan üyelerine, beylerbeyi ve sancakbeyi'ne verilir.
1:56:48Osmanlı Tımar Sistemi: Osmanlı Devleti fethedilen bölgelerde nişancı arası aracılığıyla tapu ve kadastrosunu çıkarır.
Bölgede yetişen ürünlerin büyüklük ve küçüklüğüne göre ayırır, en verimli yerlerden padişah hasları (padişaha ait topraklar) çıkarılır.
Ürünün kalitesi, verimliliği ve getirisi tahrirde belli olur, bu bilgiler üzerine padişah orta dereceli devlet memurlarına (zaim) tımar verir.
1:58:47Tımar Sistemindeki Toprak Türleri: Tımar, üçbin akçe ile yirmi bin lira arası geliri olan topraklardır, has ise yirmi bin lira ile yüz bin lira arası geliri olan topraklardır.
Zeamet, orta dereceli devlet memurları (müderris, kadı, tabip) için ayrılan topraklardır.
Has ve zeamette her beşbin akçeyle bir asker yetiştirmek zorundadır, tımar sisteminde ise her üçbin akçeyle bir asker beslenir.
1:01:54Tımar Sisteminin Önemi: Tımar sistemi Osmanlı Devleti'nin toprağın boş kalmasını engeller.
Düzenli bir ordu kurulmasını sağlar ve vergilerin düzenli bir şekilde ödenmesini sağlar.
Bölgede yaşayanların güvenliği sağlanır.
1:02:10Diğer Toprak Türleri: Başbalık, geliri padişah eşlerine ve hızlarına ayrılan topraklardır.
Mukata, salyaneli eyaletlerdeki topraklardır ve elde edilen gelirler direkt devlet hazinesine girer.
Malikane, yararlılık gösterenlere ayrılan topraklardır.
Yurtluk, sınır boylarında oturanlara verilir.
Ocakların geliri kale muhafızlarına verilir.
Metruk arazi, çorak ve kullanılmayan arazi anlamına gelir.
Arpalık, devlet memurlarına emekli ikramiyesi olarak verilir.
2:03:26Toprak Türlerinin Ayrımı: Topraklar has, zeamet ve tımar olmak üzere üç kısma ayrılır.
Has, padişah ve divan üyelerine, sancakbeyi ve beylerbeyi'ye ayrılır.
Zeamet, orta dereceli devlet memurları (müderris, kadı, tabip) için ayrılan topraklardır.
Tımar, asker ve devlet memurlarına bırakılır.
2:04:17Osmanlı'da Tımar Sistemi: Osmanlı'da köylülere devlet tarafından toprak verilirdi, ancak toprak miktarı evdeki kişi sayısı ve öküz sayısına göre belirlenirdi.
Bir çift öküzün işleyebileceği kadar arazi verilirdi, örneğin iki kadın ve iki erkek olan bir aileye on dönüm arsa verilirdi.
Köylüler bu araziyi devletten kiralayarak ekini ekmek zorundaydılar ve vergilerini öşür olarak öderlerdi.
2:05:51Öşür ve Tımarlı Sipahiler: Öşür, üretilen ürünün onda biri, onda iki, onda dört veya onda altı gibi oranlarda ödenen bir vergiydi.
Tımarlı sipahiler, köylülerden alınan öşürü pazarda satarak para kazanırdı ve bu pazarlar sadece tımarlı sipahilere izin verilirdi.
Köylüler, öşür olarak ürettikleri ürünü tımarlı sipahilere verirdi, bazen de devlet doğrudan para isterdi.
2:08:13Tımar Sisteminin Kuralları: Köylüler, tımarlı sipahilere öşür olarak ürettikleri ürünü verirdi, örneğin zeytin, muz, turunçgil, mandalina gibi.
Köylüler, toprağı nedensiz terk edemezlerdi, iki sene üst üste terk ederlerse çift bozan vergisi verilirdi.
Üçüncü senede ekmezlerse toprak alınıp başka birine verilirdi, ancak köylüler başka bir köyden toprak alabilirdi.
2:09:55Tımar Sisteminin Sonu ve Köy-Şehir Bağlantısı: Tımar sistemi yüzyıllarca devam etti, sonra iltizama devrildi ve Celali İsyanı gibi olaylar sonucu bozuldu.
Vergiler yükseldi, halk ödeyemedi ve çift bozanlar büyük sıkıntılar yaşadı.
Günümüzde Türkiye'de köyde şehirlinin bağlantısının kesilmesinin temel noktası bir toprağın olmamasıdır.
2:12:27Çift Hane Sistemi: Çift hane sistemi, bir köylüye bir çift öküzün işleyebileceği kadar arazi verilmesiydi.
Bu arazi mülk arazi değildi, devletin arazisiydi ve köylüler ekmeğim biçmeyeyim gibi bir şansları yoktu.
Köylüler, tarlalarını ekebilmek için erkek çocuğa ihtiyaç duymuşlardı çünkü öküz yetmezdi.
2:14:28Osmanlı Eğitim Sistemi: Osmanlı eğitim sistemi askeri, meslek ve örgün olmak üzere üç kısma ayrılmıştır.
Askeri eğitim acemi ocağında, donanmada ve yeniçeri ocağında verilirken, örgün eğitim sıbyan mekteplerinde, sarayda ve medreselerde gerçekleştirilirdi.
Sıbyan mektepleri günümüzdeki ilkokul seviyesine denk gelir ve dört-altı yaşındaki çocukların eğitimi için kullanılırdı.
2:15:42Sıbyan Mekteplerinin Özellikleri: Sıbyan mektepleri genellikle camilerin yanlarında bulunurdu ve ilk başlangıçta cami imamı tarafından yönetilirdi.
Eğitimin temel amacı elif-bayı öğretmek ve çocukları ilkokul seviyesine hazırlamaktı.
Sıbyan mekteplerinde eğitim sırasında dayak uygulaması yaygındı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün mahalle mektebinden ayrılmasının temel sebeplerinden biri de dayaktı.
2:16:47Eğitim Sisteminin Önemi: İlk eğitim basamağında düzgün eğitim verilirse, temel iyi kurulursa, ileriki zamanlarda farklı öğretmenler tarafından duvarlar ve çatılar inşa edilebilir.
Eğitim kıymetli bir şeydir ve bir neslin yetişmesine çok etkilidir.
Farklı eğitim sistemleri farklı değer yargılarına sahip toplumlar meydana getirir ve ortak değer yargılarımızın yıpranması sorun yaratır.
2:21:19Eğitim Sisteminin Değişimi: Türkiye'de eğitim sistemi artık tamamen ters dayak şeklinde değil, ancak bazı öğrenciler azıtan, sapıtan veya öğretmene terbiyesizlik yapanlar hala var.
Konuşmacı, fakir bir ailede büyüdüğünü ve yedi kardeşin en büyüğü olduğunu belirtiyor.
Siyah önlükten mavi önlüğe geçiş, kitap bulma zorluğu ve beden eğitimi kitaplarının paylaşımı gibi eski eğitim günleri anlatılıyor.
2:23:20İlk Okul Deneyimi: Konuşmacı ilk okula başladığı günü çok iyi hatırlıyor ve o dönemde okullara genellikle anneler götürüyordu.
Beslenme çantası geleneği vardı ve öğretmenler çantalardan bir şey alarak annelere övgüde bulunurlardı.
Yumurta günleri gibi özel günler vardı ve sınıflarda sıralar küçük olduğu için çocuklar arasında gıcıklık yaşanırdı.
2:25:34Osmanlı Eğitim Sistemi: Osmanlı'da ilkokula başlayacak çocuklar eşeğe veya ata bindirilerek mahallenin etrafını dolaşır, herkes heybelere şeker, mendil, yiyecek veya para atardı.
Öğretmen atın üstünde bekler, çocuklar atlardan iner ve öğretmen okula başlama duası eder, bu törene "amin alayı" denirdi.
Saray eğitimi de vardı; Enderun'da devşirme çocuklar yetiştirilir, Harem'de kız çocukları eğitilirdi.
2:27:40Şehzade Mektebi: Şehzadeler de "amin alayı" veya "bedi besmele" adı verilen törenle ilk derslerini başlatırlardı.
Şehzadelerin hocaları Akşemseddin, Molla Gürani, Ali Kuşçu gibi dönemin önemli alimlerinden olurdu.
Konuşmacı, hangi Osmanlı hükümdarının şehzade mektebinde daha fazla hocası olduğunu izleyicilere soruyor.
2:31:17Osmanlı Devleti'nin Hukuk Sistemi: Osmanlı Devleti'nin hukuk sistemini oluşturmasındaki üç etken, Tanzimat mahkemelerine eklenenler ve konsolosluk mahkemeleri hakkında bilgi verilecek.
Konsolosluk mahkemeleri, Kanuni Sultan Süleyman zamanında Fransa'ya verilen kapitülasyonlar sonucu uygulanan yeni mahkemelerdir.
Kadıların tuttuğu miras defterinin adı tereke olup, kadınların doğru karar vermesini engelleyen jüri vardır.
2:32:17Osmanlı Sosyal Hayatı: Millet sistemi, din ve mezhebin ayrımını içerir ve surname genel bir isimdir.
Vakıf teşkilatı, vakıfların özelliklerini içerir ve ilk vakıf teşkilatı sosyal kurumlar arasındadır.
Osmanlı'da elham, bedai, ey tam gibi terimler ve Hilal-i Ahmer, seyfiye, ilmiye, kalemiye gibi sınıflar vardır.
2:33:19Osmanlı Sınıfları ve Ordu: Seyfiye sınıfı kılıç anlamına gelir ve kazasker seyfiye grubuna girmez, ilmiye sınıfına girer.
Nakib, eşraf, seyyid ve şerif, Hz. Peygamber'in soyundan gelenlerin tutulduğu defterlerdir.
İlk ordu Orhan Bey zamanında kurulmuş olup adı yaya müsellem, Birinci Murat kapıkulu ocağı'nı kurmuştur.
2:34:47Osmanlı Ordusu ve Deniz Kuvvetleri: Kapıkulu ocağındaki askerlerin üç ayda bir aldıkları maaşa lüfe, her tahta çıkışlarında verdikleri vahşi askere culus baş denir.
Devşirme sistemi önceleri pençik sistemi, daha sonra kul sistemi olarak bilinir ve Hacı Bektaş Veli'ye bağlıdır.
Deniz kuvvetleri komutanına kaptan-ı derya denir ve Osmanlı Devleti'nin ilk denizciliğe son verdiği birlik Karesi'dir.
2:36:51Osmanlı Ordusu Birlikleri: Azepler veya azaplar bekar erkeklerdir, akıncılar sınır boylarında oturanlardır ve Hristiyan olanlarına martolos denir.
Voynuk at bakıcılarıdır ve özellikle padişahın veya önemli devlet görevlilerinin atlarının tımarı veya çayırını bulmakla uğraşır.
Acemi oğlanlar ocağında yeteneğine göre usta birliklerine giderler ve yeniçerinin temel görevi padişahı ve merkez orduyu korumaktır.
2:38:27Osmanlı Toprak Yönetimi: Mülk topraklar ikiye ayrılır: Müslüman olup olmamayla öşri (vergi) ve haracı (vergi) olarak adlandırılır.
Mülk topraklar alınır satılır, devredir ve miras bırakılırken, vakıf topraklar geliri dini ve sosyal kurumlara ayrılan topraklardır.
Taşmaklık, kadınlara, eşlerine, padişah işlerine, padişahın hala kızları, dayı kızları ve teyze kızlarına ayrılan geçimleri için topraklardır.
2:39:52Osmanlı Toprak Sistemi: Dirlik birliği üç bölümden oluşur: en büyüğü has zeamet, en ufak bölümü tımar olup, tımarlı sipahi sayısı beşbin'e üçbin oluşumdadır.
Tımarlı sipahiler Osmanlı Devleti'nin en büyük askeri gücüdür.
Köylüye bir çift öküzün işleyebileceği kadar arazi verilir ve sıbyan mektepleri ilkokul olarak adlandırılır.

Osmanlı Devleti, Kültür ve Medeniyet Dersi

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir