Buradasın
Osmanlı'da Matbaa ve Okuma Geleneği Üzerine Tarihçi Röportajı
youtube.com/watch?v=aqRE_4rf8tMYapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir tarihçi ile yapılan röportaj formatında olup, konuşmacı kendi kitabından bahsederek Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaanın geç gelmesi ve okuma geleneği hakkında bilgiler paylaşıyor.
- Video, matbaanın Osmanlı'ya 1494'te Yahudiler tarafından getirilmesi ve Müslümanlar tarafından geç kullanılması üzerine odaklanıyor. Ayrıca Fransa, Avrupa, İngiltere ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki okuma yazma oranları karşılaştırılıyor. Konuşmacı, Weber'in protestanlık ve kapitalizm arasındaki ilişkiyi, Osmanlı'da "ağalık şuuru" ve parayla ilişkideki sorunları ele alıyor.
- Videoda ayrıca matbaanın gelmesiyle birlikte okuma geleneğinin nasıl değiştiği, "entansif okuma"dan "eksensif okuma"ya geçiş süreci ve Osmanlı'da okuma oranlarının düşük olduğu konuları tartışılıyor. 1790'larda Fransa'da erkeklerde %47, kadınlarda %27; 1690'larda Avrupa'da %27, İngiltere'de %40'larda; Osmanlı'da ise %60-70 civarında okuma yazma bilenlerin olduğu belirtiliyor.
- Matbaa ve Kapitalizm İlişkisi
- Matbaanın Osmanlı'ya 1494'te gelmesi ve Müslümanlar tarafından geç kullanılması, kapitalizmin çıkışında önemli bir rol oynamıştır.
- Weber'e göre, çalışmayı kutsal sayan bir din anlayışından (Protestanlık) kapitalizmin çıkışında önemli bir rol oynamıştır.
- Türkiye'de de Halil Alıcı ve Sabri Ülgener bu görüşü geliştirmiştir; Türkiye'de "ağalık şuuru" vardır ve parayla ilişkimiz sorunlu olmuştur.
- 02:09Matbaanın Geç Gelmesi ve Okuma Oranları
- Osmanlı İmparatorluğu'nda matbaanın geç gelmesi, matbaanın gelmediği değil, kimse okumadığı için olmuştur.
- Matbaanın geç gelmesi, Amerika'nın bulunuşu ve ateşli silahların Avrupa'da gelişmesi gibi örneklerle açıklanabilir.
- Matbaanın geç gelmesi, İtalya'nın sanayileşmesi ve İngiltere'de pamuk devrimi gibi gelişmelerle de ilişkilidir.
- 03:34Matbaanın Geç Gelmesinin Yanlış Anlaşılan Nedenleri
- Matbaanın geç gelmesinin yanlış anlaşılan nedenleri arasında müstensihlerin (el yazmalarını çoğaltan insanlar) ve din adamlarının muhalefet etmesi bulunmaktadır.
- Osmanlı'da matbaaya karşı fetva yoktur ve okuma talebi düşük olduğu için matbaaya gerek görülmemiştir.
- Türkiye'de kitap satış oranları düşük olup, kitap okuma ihtiyacı sıraları 285. sırada yer almaktadır.
- 06:18Okuma Mantalitesi ve Matbaa
- 19. yüzyıldaki medrese öğrencilerinin tenekelerinde sadece 162 farklı kitap bulunmuştur.
- Ortaçağ'da "intensive reading" (entansif okuma) vardı; kitap sayısı az olduğu için insanlar kitapları ezberliyordu.
- Matbaayla beraber "extensive reading" (eksensif okuma) ortaya çıktı; bu sayede insanlar daha fazla kitap okuyabildi ve tüm kitapları okumak için daha az zaman harcadı.
- 07:50Okuma Yazma Oranları ve Tarih Devamlılığı
- Fransa'da 1790'da erkeklerde %47, kadınlarda %27 okuma yazma bilenlerin oranı vardı.
- 1690'da Avrupa'da %27, İngiltere'de %40'larda okuma yazma oranları bulunuyordu.
- 1620'lerde din savaşları yaşanmış ve Birinci Dünya Savaşı'na kadar okuma yazma oranları tekrar yükselememişti.
- 08:11Osmanlı ve Diğer Ülkelerdeki Okuma Yazma Oranları
- Osmanlı'da okuma yazma oranı %60-70 civarında olduğu belirtiliyor.
- Osmanlı, İran, Hindistan, Çin ve Japonya'da okuma yazma oranları yüksek seviyede bulunuyordu.
- Tarih devamlılık gösterir, Mark Blohol'un "tarih insanın değişimini gösterir" sözüyle ifade edildiği gibi tarih değişimin ilmidir.
- 08:44Tarihsel Devamlılık ve İşçi Ücretleri
- Tarihsel süreçte kırılmalar olsa da genel bir devamlılık vardır.
- 16. yüzyılda işçi ücretleri düşüktü ve bugün de düşük seviyede bulunmaktadır.
- Okuma yazma oranları konusunda bazı argümanlar safsata olarak nitelendirilmektedir.