Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Anadolu Üniversitesi'nde verilen Örgüt Kuramı dersinin ikinci ünitesini içeren bir eğitim dersidir. Eğitmen, koşul bağımlılık kuramını detaylı bir şekilde anlatmakta ve öğrencilere sorular sorarak interaktif bir ders anlatımı sunmaktadır.
- Video, koşul bağımlılık kuramının temel prensiplerini, temel varsayımlarını ve temel kavramlarını açıklamaktadır. Kuramın çevre, teknoloji, büyüklük ve strateji gibi dört ana etmeni üzerinde durulmakta, mekanik ve organik örgüt yapıları, çeviri odaklı çalışmalar, teknoloji odaklı çalışmalar, organizasyon büyüklüğüne göre örgütlenme ve strateji odaklı çalışmalar örneklerle anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca çok bölümlü yapı, işlevsel temelli matris örgüt yapısı, savunma, arayış ve analizci stratejiler ile bunların örgüt yapısıyla uyumu, koşul bağımlılığı ve eksik uyum durumları da ele alınmaktadır. 36 sayfalık bir üniteyi 27 dakikada kapsayan bu ders, kitap soruları ve cevapları da içermektedir.
- 00:01Koşul Bağımlılık Kuramı'nın Tanıtımı
- İkinci ünite koşul bağımlılık kuramı ünitesi olacak ve bu kuram, klasik yaklaşımların tek ve geçerli yol olarak sundukları önermelere eleştirel bir bakış açısı olarak ortaya çıkmıştır.
- Koşul bağımlılık kuramı, örgüt tasarımlarındaki farklılıkları açıklayabilmek için geliştirilmiş ve örgütlerin yapı ve sistem olarak hepsine uyan tek bir beden anlayışının tersine, örgütün içinde bulunduğu çevre ile olan ilişkisinin, teknolojisine, büyüklüğüne ve örgüt stratejisi ile olan ilişkilerin örgüt yapısını belirlediğini ifade etmektedir.
- Bu kuram, örgüt tarım ile ilgili başat yaklaşım ve örgüt çalışmalarında en fazla yararlanılan kuramsal yaklaşımlardan biri olup, çevre, teknoloji, büyüklük ve strateji üzerinde durmaktadır.
- 02:05Koşul Bağımlılık Kuramının Temel Varsayımları
- Örgütlenmenin bir tane en iyi yolu yoktur ve her türlü örgütlenme aynı ölçüde etkili değildir; örgütlenmenin en iyi yolu, örgütün ilişkili olduğu koşul bağımlılık etmenlerine bağlıdır.
- Koşul bağımlılık kuramının temel varsayımı, koşul bağımlılık etmenlerinin örgütsel yapıyı ve etmenleri ile yapı uyumu örgütsel performansı etkilemesidir.
- 03:22Temel Kavramlar
- Örgütsel yapı, örgütteki kişilerarası ilişkilerin düzenlenmiş taraflarıdır ve koşul bağımlılık kuramının dayanak noktalarını oluşturan önermelerden biridir.
- Örgütsel yapının üzerinde en fazla durulan boyutlar: bürokratikleşme, biçimselleşme, standartlaşma, hiyerarşi, merkezileşme ve uzmanlaşma/bölümlendirmedir.
- Teknoloji, örgütlerin girdilerini çıktılara dönüştüren takımlar, makineler ve araçlar gibi donanım unsurlarını, çalışanların bilgi ve becerilerini ve örgütteki üretim yöntemlerini kapsayan bir kavramdır.
- Çevre, örgütün girdileri tedarik ettiği, çıktıları sunduğu ve içerisinde çıktıların sunduğu kitleler-örgütler ilişkileri sürdürdüğü ortamdır.
- Strateji, temel ve uzun dönemli hedefleri belirleme, hedeflere ulaştıracak hareket şekillerini benimseme ve gerekli kaynakları tahsis etmedir.
- 06:03Uyum ve Performans
- Örgütlenmenin ve çevresel ve diğer etkenler arasındaki ilişkiyi düzenleyen uygunluk ve örtüş kurumsal performansı belirler.
- Uyum, yüksek örgütsel performansa yol açan koşul bağımlılık etmenin düzeyiyle örgütsel yapı düzeyinin birleşimidir.
- Örgütsel yapı koşul bağımlılık etmene uyarsa yüksek performans elde edilir, etmene uymazsa düşük performans elde edilir.
- Uyumsuzluk durumundaki örgüt yalnızca performans düştüğünde yeni bir örgütsel yapıyı benimser ve uyuma doğru hareket eder.
- Sınırlı rasyonellik varsayımına göre yöneticiler eksik bilgi ve yetersiz zihinsel işlem kapasitesi nedeniyle örgütsel performansın en üst seviyede olmasından çok yeterince tatminkar olmasına çalışırlar.
- 07:50Koşul Bağımlılık Kuramının Temel Çalışmaları
- Çevre odaklı çalışmalar, Burns ve Stalker'in tekstil-elektronik sanayi kollarındaki işletmeler üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmada mekanik ve organik olarak adlandırdıkları iki farklı örgüt yapısı ile karşılaşmasıyla başlamıştır.
- Mekanik örgüt yapısı, klasik anlayışın hakim olduğu örgüt tipidir; görevler ve iş tanımları net olarak tanımlanmıştır, yoğun bir biçimsellenme görülür ve yüksek seviyede merkezileşme söz konusudur.
- Organik örgüt yapısı, neo-klasik ve modern anlayışın hakim olduğu örgüt tipidir; esneklik söz konusudur, kısıtlı bir biçimselleşme görülür ve çalışanların karar alma yetkileri nispeten fazladır.
- İstikrarlı çevrede mekanik örgüt yapısı, değişken çevrede ise organik örgüt yapısı daha etkilidir.
- Koşul bağımlı kuramı ifadesini ilk defa Lawrence ve Doğuş'un plastik gereçler, paketlenmiş gıda ve konteyner üreten işletmeler üzerinde gerçekleştirdikleri araştırmada kullanmışlardır.
- 11:26Koşul Bağımlılık Kuramı ve Farklılaşma
- Koşul bağımlılık kuramında çeviri odaklı temel çalışmalardan Lawrence ve Lors çalışması, Aston grubu ve çevre odaklı çalışması bulunmaktadır.
- Farklılaşma, örgütsel alt birimlerin hedef, zaman yönetimi ve yapıların biçimselliği temelindeki farklılıklara karşı gelir ve arttıkça örgüt içi anlaşmazlık ve çatışmaların doğma olasılığı da artar.
- Bütünleşme, bir örgütteki alt birimleri arasındaki işbirliğine ulaşmaya karşılık gelir ve bütünleştiriciler hiyerarşik güçlerini kullanmak yerine sorunlarla yüzleşerek onları çözen işlerdir.
- 12:35Teknoloji Odaklı Çalışmalar
- Woodword'ün farklı üretim teknolojilerinin örgütsel yapıya etkilerini araştırdığı çalışması, teknolojiyi bilim teknolojisi, kitlesel üretim teknolojisi ve süreç teknolojisi olmak üzere üçe ayırır.
- Süreç teknolojisi, en ileri düzey teknolojidir ve malzemelerin robotlarla sınırlı insan müdahalesiyle iş istasyonlarından diğerine hareket etmesiyle gerçekleşir.
- Woodword, kitlesel üretim teknolojisi kullanan fabrikaların bilim teknolojisine sahip olanlardan daha fazla bürokratikleştiğini, üretim işlerin daha fazla standartlaştığını ve daha az beceri gereksinim duyduğunu söylerken, süreç teknoloji kullanan fabrikaların daha organik bir yapıya sahip olma eğiliminde olduğunu belirtir.
- 14:35Thompson ve Fordward'ın Sınıflandırması
- Thompson ve Fordward'ın üretim teknolojileri sınıflandırması yalnızca imalatla uğraşan örgütler için kullanılabileceğinden hareket ediyor ve daha genel bir örgütsel yapı sınıflandırması gerekiyor.
- Aracı teknolojileri, faaliyet olarak aracılık yaptıkları ve birden fazla ilgi grubunu bir araya getirerek oluşturdukları kurumlardır.
- Finansal kuruluşlar (banka, sigorta şirketi) aracı teknolojileri kullanır ve alt birimlerden gelen destekler örgütün bütünüyle alakalı olabilir.
- 15:55Mekanik ve Organik Örgüt Yapısı
- Mekanik örgüt yapısı, bağlı teknoloji ve işlemin ancak y işlemi tamamlandıktan sonra gerçekleşebilmesi ve y işlemini de ve işlemine bağlı olması gibi sıralı karşı bağımlılık gerektirir.
- Organik örgüt yapısı, yoğun teknoloji olan yerlerde daha çok görülür ve uzmanlıkları havuza konularak birleştirildiği ve ekip olarak çalışılan kurumlardır.
- Organik örgütlerde çıktı olarak çok özgün bir ürün ya da hizmet ortaya çıkmaktadır ve AR-GE ofisleri, proje ofisleri gibi yerlerde görülür.
- 18:06Organizasyon Büyüklüğüne Göre Örgütlenme
- Aston grubu, örgüt teknolojisinin değil, büyüklüğünün en önemli koşul bağımlılık etmeni olduğunu söylüyor.
- Daha büyük örgütlerin daha az merkezileştikleri, uzmanlaşma, biçimselleşme ve standartlaşma anlamında daha fazla bürokratik yapılanmaya eğilimli oldukları belirlenmiştir.
- Örgütler büyüdükçe, yaşlandıkça mekanik örgüt yapısına yöneliyor ve karar alma süreçleri merkezi iyileşmiyor.
- 20:00Blue ve Kro'nun Çalışmaları
- Blue ve Kro, örgütsel yapının belirleyicilerini kamu kuruluşları ve bu kuruluşlara bağlı örgütler üzerinde inceliyor ve yapısal farklılaşmanın örgüt yoğunluğun büyüklüğü tarafından belirlendiği sonucuna ulaşmıştır.
- Yapısal farklılaşma, örgütün herhangi bir temelden parçalara ayırmaktır ve idari yoğunluk, örgütteki yöneticileri ve personel gibi destek faaliyetlerinde çalışanlar sayısının diğer çalışanların sayısına oranıdır.
- Blue, büyüklük arttıkça yapısal farklılaşmanın azalan orantılı olarak arttığını ve büyüklüğün artmasıyla idari yoğunluğun azalan orantılı olarak düştüğünü gözlemliyor ve bu bulguyu idari ölçek ekonomileri kavramıyla açıklıyor.
- 21:41Örgüt Yapısı ve Strateji İlişkisi
- Çok önemli yapı, işlerin merkezi bir yönetim birimine bağlı olan ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak bölümlere, bölümlerin işlevsel olarak farklılaşmış kısımlara ve coğrafi bölge temelli iş birimlerine bölünmesidir.
- Çok önemli yapıda bölümsel özerklik ile merkezi olarak denetlenen performans değerlendirilmesi ve kaynak dağıtımı bir aradadır.
- Yapı ile strateji arasında uyum söz konusu olduğunda yüksek örgütsel performans ortaya çıkar.
- 22:49Strateji Türleri ve Örgüt Yapısı
- Savunmacı strateji, var olan ürün müşteri grubunu koruma ve verimlilik merkezidir; bu strateji benimseyen örgütler pazarın bir bölümünün denetim altına alınmasına odaklanır.
- Arayışı strateji, pazarda hareketli ve yenilikçi olma merkezidir; bu stratejiyi benimseyen örgütler yeni ürün ve pazar fırsatları tespit etmeye ve kullanmaya odaklanır.
- Analizci strateji, var olan müşteri grubunu koruyarak pazarda istikrarlı olma ve verimlilikten taviz vermeden yenilikçi olma merkezidir.
- 23:32Strateji ve Örgüt Yapısı Uyumları
- Savunmacı stratejik ile mekanik arayışı strateji ile organik örgüt yapısının uyum durumuna ulaşarak yüksek performans sağlar.
- Başarılı savunmacı örgütlerde yoğun işbölümü, yüksek düzeyde merkezi ve net hiyerarşi vardır.
- Başarılı arayışı örgütlerde düşük derecede biçimselleşme, yüksek düzeyde merkezden uzaklaşma ve basit hiyerarşi söz konusudur.
- Analizci strateji, işlevsel temelli matris örgüt yapısı ile uyum durumuna gelerek yüksek performans sağlar.
- 25:24Koşul Bağımlılık ve Örgüt Yapısı
- Koşul bağımlılık etmenlerin birbirine eklenmesi ya da birbirine çıkartılması sonucuna ulaşılır.
- Daha büyük örgütler daha yüksek derecede bürokrasi gerektirir.
- İstikrarlı bir çevrede bulunan büyük bir örgütün yalnızca büyük olduğu ya da yalnızca istikrarlı çevrede bulunduğu durumdan daha fazla bürokratikleşmesi veya mekanik yapıya yaklaşması gerekiyor.
- 26:04Çeşitlendirme ve Örgüt Yapısı
- Çeşitlendirme, örgütün pazara sunduğu ürün ya da hizmet çeşitlerinin arttırılmasıdır.
- Çok bölüm yapı, işlerin merkezi bir yönetim birimine bağlı olan ürün ya da coğrafi bölge temelli olarak bölümlere, bölümden işlevsel olarak farklılaşmış kısımlara ve coğrafi bölge temelli iş birimlerine bölünmesidir.
- Daha çok gözlemlenen örgütlerin uyuma doğru yönelmeleri, ancak yalnızca eksik uyum durumuna ulaştıklarıdır; eksik uyum, örgütün uyuma yaklaştığı ancak tam olarak ulaşamadığı durumdur.