Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ezgi Pasin'in moderatörlüğünde Murat Bayazıt (istatistik firması kurucusu), Prof. Dr. Rauf Arıkan, Fırat Yılmaz ve Sinan Bey (Ege Üniversitesi yüksek lisans çıkışlı) gibi konuşmacıların katıldığı bir eğitim semineridir.
- Seminer, pandemi döneminde yaygınlaşan online veri toplama yöntemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte online anket formu hazırlama, veri toplama platformları (Google Forms, Survey Monkey, Microsoft Forms, İstar Servi), anket ve ölçek geliştirme süreçleri, örneklem hesaplama, veri analizi teknikleri ve güvenilirlik değerlendirmeleri gibi konular detaylı olarak işlenmektedir.
- Seminerde ayrıca yüz yüze veri toplama ile online veri toplama yöntemleri karşılaştırılmakta, her birinin avantaj ve dezavantajları açıklanmaktadır. Katılımcıların sorularına cevap vermek için özel bir mail adresi verilmekte ve TÜBİTAK gibi ajanslara proje yazarak ücretsiz eğitim alma fırsatları paylaşılmaktadır. Nitel veri analizi için MaxQDA programı hakkında da bilgiler sunulmaktadır.
- 00:21Giriş ve Sunum
- Ezgi Pasin, firma kurucu ortak Murat Bayazıt ile birlikte online veri toplama ve veri hazırlama yöntemleri hakkında seminer düzenliyor.
- Salgın nedeniyle online veri toplama son zamanlarda yaygın olarak tercih edilmektedir.
- Seminerde online anket formu hazırlarken ve sunarken dikkat edilmesi gereken hususlar ve karşılaşılan sorunlara çözüm bulunacak.
- 01:27Firma Hakkında Bilgiler
- Murat Bayazıt, Yaşar Üniversitesi İstatistik mezunu olup 2014 yılında KOSGEB desteğiyle firmasını kurmuştur.
- Firması İzmir ve Kahramanmaraş'ta ofisleri bulunmakta olup, istatistik eğitimleri, anket hizmeti, online eğitimler ve istatistiksel analiz hizmetleri sunmaktadır.
- Firmada 12 kişilik bir ekibin varlığından bahsedilmekte ve hepsinin istatistik aşığı olduğu belirtilmektedir.
- 03:37Online Eğitim ve Veri Toplama
- Pandemi nedeniyle her şey dijitalize olmuş ve yüz yüze eğitim yerine online eğitimler tercih edilmektedir.
- Firması 3 yıl önce online eğitimlere başlamış ve pandemi sürecini hızlandırmıştır.
- Araştırmacılar yüz yüze veri toplayamadıkları için online veri toplama yöntemleri konusunda sorular sormaktadır.
- 05:30Online Veri Toplama Yöntemleri
- Online veriler ağırlıklı olarak sosyal medya kanallarından ve Google Form üzerinden toplanmaktadır.
- Microsoft'un da benzer bir platformu bulunmaktadır ve firması Teknokent'te geliştirdiği "İstar Servi" adlı platformun yapım aşamasında olduğu belirtilmektedir.
- Nitel verilerin toplanmasında derinlemesine görüşmeler ve odak grup görüşmeleri WhatsApp üzerinden görüntülü veya telefonda ses kaydı şeklinde yapılabilmektedir.
- 08:07Çalışma Türlerine Göre Veri Toplama
- Tanımlayıcı çalışmalar online olarak toplanabilirken, deneysel çalışmaların özellikle ön test-son test yapımında aynı örneklemi farklı zamanlarda toplamak zorunludur.
- Deneysel çalışmalarda kamera üzerinden veya belli başlı kişilere tekrar ulaşılabilmesi durumunda online veri toplama yapılabilir.
- Literatürde en iyi veri toplama yöntemi olarak yüz yüze (face to face) yöntemi belirtilmekte, bu yöntemde dönüş oranı en yüksek ve güvenilirdir.
- 10:32Veri Toplama Yöntemleri
- Araştırmacılar anketi bırakıp sonra almak yerine, pandemiden önce yüz yüze yapılan veri toplamalarını birebir uygulamaları gerekir.
- Telefon görüşmeleri, genelde kısa olması gereken ve kaydedilen görüşmelerdir.
- Posta yöntemi düşük geri dönüş oranına sahiptir, örneğin 7000 firmanın sadece 25-30 tanesi dönüş yapabilir.
- 13:22Anket ve Ölçek Farkı
- Anket, demografik bilgileri de kapsayan, bilgiler ve tutumları ölçen bir araçtır.
- Ölçek, önceden güvenlik ve geçerliliği test edilmiş, hazır olarak kullanılabilen bir ölçme aracıdır.
- Ölçekler Türkiye Ölçme Araştırma Dizini (TOAD) gibi kaynaklarda bulunabilir veya ölçek geliştirme süreciyle oluşturulabilir.
- 16:26Anket Formu Oluşturma
- Anket soruları çok uzun olmamalı, yalın, sade ve anlaşılır olmalıdır.
- Bağlaçlar (ve, veya) çok fazla kullanılmamalı ve mutlak çerçevede kuramla ilgili sorular hazırlanmalıdır.
- İyi bir anket için literatür taraması yapılması ve pilot uygulama yapılması gerekir.
- 18:42Anket Uygulama Süreci
- Anket uygulamasında iyi bir şekilde ikna kabiliyeti olması gerekir.
- Anketler en fazla 3 sayfa geçmemeli ve 10 dakikayı aşmamalıdır.
- Online veri toplama sürecinde çok fazla soru olmak bir dezavantajdır.
- 19:15Online Anket Uygulamasının Avantajları
- Yüz yüze anket uygulamasında boş veriler veya kayıp veriler oluşabilirken, online anket uygulamasında böyle bir sorun yaşanmaz.
- Online anketlerde kişiler belirli bir noktadan sonra sıkılıp sallamaz, istediği zaman doldurabilirler.
- Anket soruları kısa olmalı ve hedef kitleye uygun şekilde seçilmelidir, aksi takdirde ölçme hatası oluşabilir.
- 21:18Ölçek Seçimi ve Geliştirme
- Ölçeklerde madde sayısının ve boyut sayısının fazla olması olumsuz etki yaratabilir, genellikle beşlilik ölçek tercih edilir.
- Hazır ölçek seçiminde güvenlik ve geçerlilik sonuçlarına bakılmalıdır, örneğin minnet iş tatmini ölçeği ve tükenmişlik ölçeği gibi yaygın kullanılan ölçekler güvenilir sonuçlar verir.
- Ölçeğin faktör yükleri 0,70 üzeri, uyum indeksleri 0,50 ve üzerinde ise güvenilir bir ölçekte bulunulmuştur.
- 24:01Ölçek Geliştirme Kriterleri
- Ölçeğin her faktöründe en az üç madde olması gerekir, bazı literatür kaynakları iki madde de kabul edebilir.
- Doğrulayıcı faktör analizi yapabilmek için en az üç madde olması önemlidir.
- Araştırmacılar için istatistik eğitimi almak önemlidir, bu konuda kurumsal firmalardan eğitim alınabilir.
- 25:00Online Veri Toplamanın Avantajları ve Dezavantajları
- Online veri toplamanın en büyük avantajı hızlı ve maliyetli olmamasıdır, ayrıca veri girişi işini kolaylaştırır.
- Online platformlar verileri otomatik olarak aktarır ve kodlama yapma ihtiyacı olmaz.
- Online veri toplamanın dezavantajı güvenliğin düşük olması olabilir, bu nedenle çapraz soru sorulmalı veya aynı soru tekrarlanmalıdır.
- 27:53Online Veri Toplamanın Ek Avantajları
- Pandemi döneminde sağlık açısından online veri toplama daha güvenlidir.
- Online anketler randevu alma sürecini kolaylaştırır, özellikle kurumsal araştırmalarda avantaj sağlar.
- Dergiler artık online veri toplama yöntemine sıcak bakmaktadır ve 2021 yılındaki çalışmalar online olarak yapılabilmektedir.
- 29:22Online Veri Toplama ve Hedef Kitleye Ulaşma
- Online veri toplarken araştırmacıların en büyük tedirginliği doğru kitleye ulaşabilmektir.
- Hedef kitleye ulaşmak için sosyal medya üzerinden grup atmak yerine, kendi bağlantılarını kullanmak daha etkilidir.
- Basit tesadüfi yöntem veya tabakalı dağılım gibi yöntemler kullanılarak hedef kitlenin önüne geçilebilir.
- 31:44Online Veri Toplamadaki Zorluklar
- Online veri toplama bazı durumlarda yanlığa sebep olabilir, özellikle yaş ve eğitim seviyesi gibi faktörler nedeniyle.
- 65 yaş üstü kitleye online ulaşım sağlamak zordur, bu durumda bir network veya bağlantı kullanmak gerekir.
- Telefon üzerinden veri toplarken, yönlendirme yapmamak önemlidir, aksi takdirde veriler yanlıştan olabilir.
- 33:26Etik İzin ve Veri Toplama Sorunları
- Online anketlerde etik izin yazısı istenir ve bu süreçte araştırmacılarla ilgili kurumlar arasında kaşı imza yapılması gerekir.
- İnternet bağlantısı sorunları nedeniyle anketlerin birden fazla kez gönderilmesi durumunda sistemsel olarak çift data oluşabilir.
- Bu sorunun önüne geçmek mümkün değildir, çünkü internet bağlantısı kesildiğinde sistem veriyi birden fazla kez kaydedebilir.
- 36:01Örneklem Sayısı ve Veri Toplama
- Örneklem sayısı popülasyon büyüklüğüne ve çalışmanın spesifikliği seviyesine bağlı olarak değişir.
- Sağlık alanında etik kurulda özellikle güç analizi istenir ve örneklem sayısı belirtilmelidir.
- Çalışmanın başında hipotezler belirlenirken, anket soruları ve istatistiksel yöntemler de belirlenmelidir.
- 39:29Katılımcı Sorularına Cevap
- Konuşmacı, katılımcıların WhatsApp gruplarına atıp doldurulmama sorununu ele alıyor.
- Katılımcılar için özel mail adresi paylaşılacak ve sosyal medya hesaplarında cevaplar verilecek.
- Grupları doldurmak için bir sözün geçmesi gerektiğini, konuşmacının 16-18 bin portföyü olduğunu belirtiyor.
- 40:42Eğitim Deneyimi ve Öneriler
- Konuşmacı 2014-2017 yılları arasında çok eğitim verdiğini, sonra kenara çekildiğini belirtiyor.
- Murat Bey'in TÜBİTAK, Kızılay ve Bilim Sanayi Bakanlığı'na eğitim verdiği söyleniyor.
- Hedef kitlenin sınırlı olması durumunda grup atılmaması, anket formunda detaylı belirtilmesi ve eleme yapılması öneriliyor.
- 42:06Öğrenci İlişkileri ve Grup Yönetimi
- Öğrenciler arasında bir network oluşturulması ve herkesin birbirinin anketine katılabilmesi öneriliyor.
- WhatsApp'ta grup katılımcı sınırı 100 kişi olduğu, verimli olması adına ortalama 25-30 kişinin olması gerektiği belirtiliyor.
- Telegram'da katılımcı sınırı olmadığı, ancak WhatsApp'ta olduğu ifade ediliyor.
- 43:05Ölçek Kullanımı ve Geliştirme
- Ölçek kullanımında izin alınması gerektiği, ölçeğin tamamının alınması gerektiği vurgulanıyor.
- Artık ölçek geliştirme en popüler çalışma alanlarından biri olduğu belirtiliyor.
- Karma araştırmaların (nicel-nitel karışımı) daha nitelikli çalışmalar olduğu ve ilerleyen eğitimlerde bu konuların ele alınacağı söyleniyor.
- 45:45Proje Yazımı ve Eğitim Önerileri
- TÜBİTAK projesi yazıp eğitimler alınması tavsiye ediliyor.
- Kalkınma Ajansı'na proje yazılmasının, eğitimlerin ücretsiz olarak karşılanacağı belirtiliyor.
- Kalkınma Ajansı projesinde doktor öğretim üyesi şartı olduğu, ancak asistanlara de yazılabileceği ifade ediliyor.
- 46:51Online Anket Güvenilirliği
- Online anketlerde güvenilirlik sağlama sorununun, normal anketlerde olduğu gibi zor olduğu belirtiliyor.
- Online anketlerde güvenilirlik sorununun daha fazla tedirginlik yaratabileceği vurgulanıyor.
- Online anketlerde güvenilirliği en iyi şekilde nasıl sağlayabileceğimiz konusu ele alınıyor.
- 47:20Araştırma Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Araştırmacılar profesyonel destek almak istiyorsa kurumsal bir araştırma şirketi ile çalışmalıdır.
- Kurumsal araştırma şirketleri doğru hedef kitleyi birebir bulabilir, sosyal medya paylaşımı yapmaz ve deneyler için hazır deneklerine sahiptir.
- Twentify gibi büyük şirketlerde bir soru atıldığında en az 1500-7000 kişi anında cevap verebilir.
- 48:52Ölçek Güvenliği ve Veri Toplama
- Ölçeklerde ölçeğin güvenliği 0,60'nın altındaysa analize geçilmemelidir, aksi takdirde eleştiri alınır.
- Ölçeğin güvenliğini artırmak için ters maddeleri transform etmek veya uç değerleri ayıklamak gibi yöntemler kullanılabilir.
- Veri toplama sayısını artırarak güvenliği artırmak mümkündür, hedef kitle sağlandığında 420 veri yeterli olabilir.
- 50:44Veri Kalitesi ve Online Anketler
- Tüm maddelere aynı değer veren (örneğin hepsine 5 veren) katılımcılar güvenilirliği bozan ve veri setinden çıkarılmalıdır.
- Ölçek güvenliği 0,95 ve üzeri de istenmeyen bir durumdur çünkü bu sonuçları yanıltabilir.
- Online anket toplayabileceğimiz platformlar hakkında bilgi verilecektir.
- 52:11Aykırı Değer Tespiti
- Tek ölçekli anketlerde aykırı uç değerler "kulak" isimli grafik üzerinden yıldız veya yuvarlakla gösterilir ve bu değerler ölçekten çıkarılabilir veya standardize edilmiş değerleri hesaplanabilir.
- Tek ölçekli anketlerde değerlerin -3 ile +3 arasında olması beklenir, bu aralık dışındaki değerler aykırı uç değer olarak kabul edilir.
- Birden fazla ölçek kullanıldığında, ölçeklerin birbirlerine olan uzaklıkları "mahalle" isimli uzaklık yöntemi ile hesaplanmalı ve aykırı uç değer tespiti yapılmalıdır.
- 53:56Online Veri Toplama Platformları
- Google Forms, Survey Monkey ve Microsoft Forms gibi platformlar online veri toplama için kullanılır.
- Google Forms ve Microsoft Forms ücretsizdir, Survey Monkey ise ücretlidir.
- Her platformun artıları ve eksileri vardır.
- 54:45Örneklem Hesaplama
- Ölçek geliştirmek veya uyarlamak için, ölçeğin maddesi sayısının ortalama 2-4 katı kadar veri toplanabilir.
- Pilot uygulama için en az ölçeğin maddesi sayısının 5-20 katı kadar veri toplanmalıdır.
- İstatistiksel sonuçların iyiliği, örnekleme sayısının fazla olmasıyla artar.
- 56:11Nitel Araştırma ve Örneklem
- Nitel araştırmalarda doyum noktasına ulaşıldığında cevaplar tekrarlamaya başlar ve orada örneklem kesilir.
- Nitel araştırmalarda çok küçük örneklemler (100-200) kullanılır.
- Odak grup görüşmelerinde genellikle 12-15 kişi ile görüşülebilir.
- 57:28Normal Dağılım ve Çalışma Uygulaması
- Örneklem sayısı büyük olsa bile normal dağılımın kontrolü için normallik testleri yapılmalıdır.
- Çalışma ana uygulamaya dahil edilmesi mümkünse tercih edilmemelidir, ancak veri sayısı ile ilgili sıkıntı yaşanıyorsa dahil edilebilir.
- Pandemi nedeniyle veri toplama genellikle online olarak yapılmaktadır.
- 1:00:22Telegram Grubu ve Çalışma Ortaklığı
- Ocak ayından itibaren Sinan Bey ile çalışma başlamıştır.
- Sinan Bey, Ege Üniversitesi yüksek lisans çıkışlı iletişim bölümünden ve inanılmaz işler çıkarıyor.
- Sinan Bey, Telegram grubunu kurmuş ve katılımcılar tekrar dahil olabilirler.
- 1:01:10Veri Analizi Yaklaşımı
- Elde edilen veriler her zaman sağlıklı olmayabilir, ancak önemli olan verileri analiz etmektir.
- Sağlıksız veri elde edildiğinde, güvenilirlik düşükse ölçek bütünlüğü yerine gerçeğin bütün olarak analiz edilmesi önerilir.
- Önemli olan güvenilir veri üzerinde güvenilir analiz yapmaktır.
- 1:02:09Parametrik ve Parametrik Olmayan Testler
- İleri analizler için (regresyon gibi) verilerin normal dağılıma sahip olması önemlidir.
- Standart düzeyde analizlerde parametrik ve parametrik olmayan testler birbirleriyle eş değerdir.
- Verilerin normal dağılıma sahip olmaması kötü bir veri topladığınız anlamına gelmez, parametrik olmayan testler üzerinden ilerlenebilir.
- 1:03:29Ek Kaynaklar ve Hizmetler
- YouTube kanalı "İster Araştırma" bulunmakta ve Sinan Bey tarafından canlandırılacaktır.
- Nitel veri analizi yapan araştırmacılar için MAXQDA programı Türkiye'deki sertifikalı partner olarak sunulmaktadır.
- Şirketin eğitimleri seminere katılan araştırmacılara %15 indirimli olarak sunulmaktadır.