Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan araştırma yöntemleri teknikleri dersinin bir bölümüdür.
- Video, ölçme ve ölçekleme kavramlarının tanımıyla başlayıp, dört temel ölçek türünü (nominal, ordinal, aralıklı ve oransal) detaylı şekilde açıklamaktadır. Ardından karşılaştırmalı ve karşılaştırmalı olmayan ölçekler, ikili karşılaştırma ölçeği, sıralama ölçeği, sabit toplam ölçeği, grafik ölçekler, Likert ölçeği, semantik farklar ölçeği ve Stapel ölçeği gibi sosyal bilimlerde kullanılan farklı ölçek türleri ele alınmaktadır.
- Video, her bir ölçek türünün özellikleri, avantajları, dezavantajları ve kullanım alanları örneklerle anlatılmakta, öğrencilerin kendi araştırmalarında bu ölçekleri nasıl kullanabilecekleri hakkında pratik bilgiler sunmaktadır. Anket soru tasarlama ve veri toplama süreçlerinde doğru ölçek türünün seçilmesinin önemi vurgulanmaktadır.
- 00:07Ölçme ve Ölçekleme Kavramları
- Ölçme, önceden tespit edilmiş kurallar dahilinde sayıların veya sembollerin nesnelerin özelliklerine atanmasıdır.
- Ölçme, araştırma sürecinin önemli basamaklarından biridir ve araştırmacının hassasiyetle düşünmesi gereken bir konudur.
- Ölçme, bir nesnenin sahip olduğu nitelikleri yansıtan sayının veya sembollerin dönüştürülerek nesnelere atandığı süreçtir.
- 02:15Ölçme ve Ölçekleme İşlevleri
- Ölçme, belirli kurallar çerçevesinde gözlemlere veya cevaplara sayısal değerlerin verilmesidir.
- Ölçmenin iki yararı bulunmaktadır: sonuçlar daha verimli bir şekilde özetlenebilir ve sayısal değer alan veriler istatistiksel tekniklerle değiştirilebilir.
- Duygular, fikirler, inançlar gibi değerlendirmeleri sayısallaştırmak zordur.
- 04:04Ölçek Türleri ve Değişkenler
- Ölçme işleminde kullanılan yapılara ölçek adı verilir.
- Nitel değişken, bir niteliği belirtirken elde edilen veriye nitel veri denir, nicel değişken ise bir niceliği belirtirken elde edilen veriye nicel veri adı verilir.
- Ölçek sınıflandırması parametrik (nicel verilerle çalışılan) ve parametrik olmayan (nitel verilerle çalışılan) olarak yapılır.
- 06:22Ölçek Türleri
- Dört tür ölçek vardır: nominal, ordinal, aralıklı ve oransal ölçek.
- Nominal ölçekte kullanılan rakamlar sadece temsil ettikleri olguların karşılığıdır ve verilerin modu alınabilir.
- Ordinal ölçek, bir konu hakkındaki düşüncelerin öncelik sırasına koymayı hizmet etmek için kullanılır ve nominal ölçekten daha güçlüdür.
- 10:45Aralıklı Ölçek
- Aralıklı ölçek, ölçüm düzeyleri arasında matematiksel anlamın ortaya çıktığı ölçme düzeyidir.
- Aralıklı ölçekle ordinal ölçek arasındaki tek fark, aralıklı ölçeğin sıralamalardaki mukayeseli farklılığını göstermesidir.
- Aralıklı ölçekte ölçek üzerindeki noktalar arasındaki uzaklıklar eşittir ve sayısal bir veri toplanmıştır.
- 11:46Aralıklı Ölçek ve Özellikleri
- Aralıklı ölçek, duygusal ifadeleri ve tutumları sayısallaştırmak için kullanılır.
- Aralıklı ölçekte, farklı seçenekleri işaretleyen kişilerin fikirlere katılma oranları karşılaştırılabilir ancak oranların ne kadar olduğunu belirtmek mümkün değildir.
- Aralıklı ölçekte kesin bir sıfır noktası yoktur, bu nedenle sıcaklık gibi ölçümlerde 10 derecenin 5 dereceden iki kat sıcak olduğu söylenemez.
- 13:48Oransal Ölçek ve Özellikleri
- Oransal ölçekin en önemli nitelikleri başlangıç noktasının ve ölçü biriminin değişmez olmasıdır.
- Oransal ölçek fizik birimlerinde (kilogram, metre) bulunmaktadır ve ölçülmüş objeler birbirinin katı olarak ifade edilebilir.
- Oransal ölçek üzerine ölçülmüş verilere tüm aritmetik işlemler ve pozitif oransal dönüşümler uygulanabilir.
- 14:35Araştırma Sürecinde Ölçek Tercihi
- Araştırma sürecinde sadece bir ölçek tercih edilmez, araştırmacı araştırma problemine göre uygun ölçek türü ve istatistiksel analiz belirleyebilmektedir.
- Araştırma sürecinin ilk adımından itibaren bilimsel ilkelere riayet edilerek tasarlanması önemlidir.
- Araştırma probleminin alt problemlerine bakılarak, cevaplanması gereken sorular belirlenir ve bu soruları cevaplamak için hangi ölçek kullanılacağı kararlaştırılır.
- 15:38Sosyal Bilimlerde Ölçekler
- Sosyal bilimlerde anketler temelinde değişkenler tutumlar, davranışlar ve inançlar olmak üzere üç ana sınıfa ayrılır.
- Nitelikler ve davranışlar kolayca ölçümlenebilirken, inançlar ve tutumların ölçülmesi daha zordur.
- Tercihler, tutumlar, fikirler ve psikolojik nitelikleri geçerli ve güvenilir bir biçimde toplamak için özel ölçekler kullanılır.
- 17:10Tutumların Ölçülmesinde Kullanılan Ölçekler
- Tutumların ölçülmesinde karşılaştırılmalı ve karşılaştırılmalı olmayan ölçekler kullanılır.
- Karşılaştırılmalı ölçeklerde cevaplayıcılar belirli bir özelliği önceden belirlenmiş kriterler uyarınca spesifik bir standarda göre karşılaştırırlar.
- Karşılaştırılmalı ölçekler sadece ordinal veya sıralama özellikli ölçekler içerir ve anlaşılması ve uygulanması kolaydır.
- 18:36Karşılaştırılmalı Olmayan Ölçekler
- Karşılaştırılmalı olmayan ölçeklerde önceden belirlenmiş herhangi bir standart yoktur, cevaplayıcılardan her unsuru diğerinden bağımsız olarak değerlendirilmesi istenir.
- Örneğin, bir ürünün kalitesi beş aşamalı bir ölçek üzerinde değerlendirilebilir.
- Karşılaştırılmalı ve karşılaştırılmalı olmayan ölçeklerde karşılaştırma ikili veya birden fazla öğe arasında yapılabilir.
- 19:50İkili Karşılaştırma Ölçeği
- İkili karşılaştırma ölçeği (çift karşılaştırmalı dereceleme) sıralı bir dereceleme ve karşılaştırma türüdür.
- Bu ölçmede önceden belirlenmiş ölçütlere göre iki nesnenin karşılaştırılmasını isteyen sorular kullanılır.
- İkili karşılaştırma ölçeği genelde fiziksel ürünlerin karşılaştırılmasında kullanılır, ancak hizmetlerin karşılaştırılmasında da kullanılabilir.
- 20:37İkili Karşılaştırma Ölçeğine Örnek
- Bir meyve suyu üreten firmanın tüketicilerin hangi ambalaj materyalini tercih ettiğini öğrenmek için bir anket düzenleyebileceği örneği verilmiştir.
- Cevaplayıcılar cam, plastik, teneke ve karton arasında ikili karşılaştırmalar yaparak tercihlerini belirtirler.
- Sütun bazında toplanan puanlarla en az tercih edilen materyal (plastik) ve en çok tercih edilen materyal (teneke) belirlenebilir.
- 22:14Sıralama Ölçeği
- Sıralama ölçeğinde dört farklı araba tercih edilerek, insanlar hangi arabadan hangi sıraya tercih ettiklerini belirtiyor.
- Anket katılımcılarına hangi arabayı ilk, ikinci, üçüncü ve dördüncü sırada tercih ettiklerini sorularak veriler toplanıyor.
- Toplam cevap veren kişi sayısı, sütunları veya satırları topladığınızda aynı sayıya ulaşıyor ve bu sayı size kaç kişiye sorduğunuzu gösteriyor.
- 24:23Sıralama Ölçeğinin Sonuçları
- Toplanan veriler incelendiğinde, en çok birinci sırada tercih edilen arabanın Mercedes olduğu görülüyor.
- İkinci sırada tercih edilenler arasında Honda'nın en fazla tercih edildiği, Rover'ın ise son sıralarda en fazla tercih edildiği belirleniyor.
- 25:21Sabit Toplam Ölçeği
- Sabit toplam ölçeğinde cevaplayıcıdan kendine gösteren sabit miktardaki üniteleri belirlenmiş ölçütlere göre nesnelere dağıtması istenir.
- Bu üniteler puan, para birimi veya çentik olabilir ve tek bir ölçüt kullanılabildiği gibi birden fazla ölçüt de kullanılabilir.
- Dağıtılan üniteler on ve onun katları olursa daha kolay dağıtılabilir, ancak nesnelerin sayısı fazla ise ölçütlerin sayısı çok olmamalıdır.
- 26:01Telefon Örnekleri ve Ölçekler
- İki telefon (32 senelik eski telefon ve yeni telefonlar) fiyat, performans ve tasarım kriterlerine göre değerlendirilmiş.
- İlk telefon düşük fiyata sahip olmasına rağmen performans ve tasarım puanları düşük, iPhone 12 Pro Max ise yüksek fiyatına rağmen performans ve tasarım puanları daha yüksek.
- Samsung telefonu da fiyat puanı düşük, performans puanı orta seviyede, tasarım puanı yüksek olarak değerlendirilmiş.
- 27:39Karşılaştırmalı Olmayan Ölçekler
- Karşılaştırmalı olmayan ölçeklerde cevaplar yatay veya dikey bir ölçek üzerinde işaretlenir.
- Bu ölçekler düz bir hat üzerinde numaralarla veya farklı alternatiflerle kullanılabilir.
- Grafik ölçekler uygulaması kolay olsa da güvenilir olmadığı için sık kullanılmaz.
- 28:41Likert Ölçeği
- Likert ölçeği, 1932 yılında Rensis Likert tarafından geliştirilmiş ve günümüzde en yaygın kullanılan ölçeklerden biridir.
- Bu ölçek, tüketicilerin bir nesne veya davranış konusunda kendisine sunulan ifadelere katılma veya katılmama derecesini ölçer.
- Likert ölçeğinde "kesinlikle katılıyorum" ile "kesinlikle katılmıyorum" arasında beş nokta bulunur ve cevaplar 5-1 aralığında puanlanır.
- 30:10Semantik Farklar Ölçeği
- Semantik farklar ölçeği (boyutsal ayırma ölçeği olarak da bilinir) cevaplayıcının ilgili konudaki tutumunun hem yoğunluğunu hem de içeriğini saptama olanağı sağlar.
- Her nitelik için yedi noktalı bir ölçek oluşturulur, bir ucunda en olumlu, diğer ucunda en olumsuz değer yer alır.
- Bu ölçek bir markanın, bir imajın veya bir ürünün özelliklerini ortaya çıkartmak için kullanılabilir.
- 33:07Stapel Ölçeği
- Stapel ölçeği, araştırılan konuya ilişkin tutumun aynı anda hem yönünü hem de şiddetini ölçer.
- Bu ölçeğin semantik farklılıklar ölçeğine benzerliği vardır, ancak iki zıt sıfat yerine sadece bir tane sıfat kullanılır.
- Ölçek artı beş'ten eksi beşe kadar değişen ve genellikle dikey olarak yerleştirilmiş bir ölçekte sıfatlar içerir, cevaplayıcı ne kadar yüksek bir sayıyı işaretlemişse o kadar fazla o sıfatla tanımlandığı varsayılır.