Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitmen tarafından sunulan teknik bir eğitim içeriğidir. Eğitmen, atölyede bulunan emisyon kontrol cihazlarını kullanarak pratik bilgiler vermektedir.
- Video, motorlu araçların emisyon kontrol sistemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik üç ana bölümden oluşmaktadır: benzinli ve dizel motor emisyonları, emisyonu düşürmek için kullanılan sistemler ve emisyon kontrol cihazlarının çalışma prensipleri. Eğitmen, hidrokarbon bileşikleri, partikül filtresi, EGR sistemi, beyaz, mavi ve siyah dumanların anlamları gibi konuları detaylı olarak açıklamaktadır.
- Videoda ayrıca motor emisyonuna etki eden faktörler (sıkıştırma oranı, hava-yakıt oranı, ateşleme avansı, yakıt kalitesi, motor sürtünmesi), yanma odası tasarımı, taşıt tasarımı ve aerodinamik yapının emisyon üzerindeki etkisi de anlatılmaktadır. Eğitmen, sınavlarda sorulabilecek konulara odaklanarak, emisyon değerlerinin yorumlanması ve ölçüm yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında da bilgi vermektedir.
- 00:02Egzoz Kontrolü ve Hidrokarbon Bileşikleri
- Egzoz kontrolü, hidrokarbon bileşiğinin yakıtın tam yanmaması ve egzozdan yanmamış yakıt çıkması durumunu ifade eder.
- Benzin ve mazot gibi hidrokarbon bileşikleri, egzoz gazında yanmamış hidrokarbonlar ve diğer gazlar içerir.
- 00:43Emisyon Kontrol Cihazları
- Eskiden benzinli ve dizel motor emisyon kontrol cihazları ayrı iken, artık tek cihazla hem benzinli hem dizel emisyonu ölçülebilmektedir.
- Emisyon cihazları, egzoz gazı test cihazı ve nötr gaz ile dolu analiz odası ile ölçüm karşılaştırma odasından oluşur.
- Kızılötesi ışınlar analiz odasının içerisinden zararlı maddeleri kısmen egzoz gazının içine emilirken, nötr gaza engel olmadan etki eder.
- 02:30Egzoz Emisyon Ölçümü
- Egzoz emisyon cihazı, egzoz sondası ve akü artı eksi kutup başları ile egzoz gazını ölçer.
- Ölçüm işlemi için aracın marka, model, kilometre, yakıt türü ve Euro standardı bilgileri girilir.
- Cihaz, dört defa tam gaz vererek değerleri ölçer ve ortalamasını alır.
- 04:49Ölçüm Sonuçları ve Yorumlanması
- Ölçüm ekranında karbonmonoksit değeri, hidrokarbon değeri, lambda değeri, karbondioksit değeri, oksijen ve azot oksit değeri görüntülenir.
- Lambda değeri 1'e yakın olduğunda ideal karışım, 1'den büyük olduğunda fakir, 1'den küçük olduğunda zengin karışım demektir.
- Ölçüm değerleri, aracın marka modeli ve Euro standardına göre belirlenen değer aralıklarını aşarsa kırmızı olarak gösterilir.
- 06:00Egzoz Emisyonuna Etki Eden Faktörler
- Egzoz emisyonu geçmiyorsa, sistemlerde veya motorda sıkıntı olabilir.
- Periyodik bakım yapılmadığında, hava filtresi tıkalı, yağ filtresi kötü ve motor zorlu çalışabilir.
- EGR, katalitik konvertör, dizel partikül filtresi gibi bileşenlerde veya bujilerde, enjektörlerde sıkıntı olduğunda egzozdan zararlı gaz çıkabilir.
- 07:25Ölçüm Yaparken Dikkat Edilecek Hususlar
- Araç motoru çalışma sıcaklığında olmalı ve egzoz sisteminde kaçak ya da sızıntı olmamalıdır.
- Ölçüm yapacağımız araç motor ayarları normal standardında olmalı ve cihaz ilk açıldığında kaçak testi yapılmalıdır.
- Devir sensörü, yaz sıcaklık sensörü ve egzoz gazı emme sonrası araca takılı olmalıdır.
- 07:59Dizel Motorların Egzoz Emisyonu
- Dizel motor emisyonlarında özellikle kurum partiküller ve duman ölçer önemlidir.
- Dizel yakıt (C17H34) oksijenle tepkimeye girerek karbondioksit, su, azot, karbonmonoksit, hidrokarbon, azot oksit ve partiküller oluşur.
- Azot oksitler insan sağlığına zararlı olup, havaya verildiğinde asit yağmurlarına sebep olur.
- 09:23EGR Sistemi
- Dizel motorlarda bujio sıkıştırılmış havanın üzerine yakıt püskürtüldüğü için yanma sıcaklığı çok yüksek olur.
- EGR sistemi, yanma sıcaklığını düşürmek için egzoz gazından alınan %5-10 kadarını tekrar silindir içerisinde emme manifoldu silindirin içerisine verir.
- EGR sistemi motorun verimini düşürür ancak azot oksit miktarını düşürerek emisyon sisteminin bir parçasıdır.
- 11:15Dizel Partikül Filtresi ve Emisyonlar
- Dizel partikül filtresi tıkandığında araç arıza verir çünkü filtrenin önünde ve arkasında basınç sensörleri bulunur ve tıkanma durumunda basınç farkı artar.
- Dizel partikül filtresi tıkanmaması için aracın sıcak ve uzun süre çalıştırılması gerekir, aksi takdirde şehir içinde düşük devirle kullanıldığında tıkanır.
- Dizel partikül filtresi yüksek sıcaklıklarda görevini tam yapar ve belli bir süre sonra rejenerasyon yaparak kurumları kendi kendine yüksek sıcaklıkta yakar.
- 13:12Duman Türleri ve Azot Oksit Azaltma Yöntemleri
- Beyaz duman soğuk havalarda görülen su buharıdır ve kirletici değildir, mavi duman tam yanmamış yakıt ve aşınmış motorlarda zerreciklerdir, siyah duman ise is karbon parçacıklarının oluşturduğu dumandır.
- Azot oksit emisyonunu azaltmak için alternatif yakıt (LPG, doğalgaz), yakıt katkıları, EGR sistemi ve katalitik konvertör kullanılabilir.
- Tüm yöntemler kullanılarak azot oksit emisyonu normal standart ayarla yüzde yüz'den yüzde beş'e kadar düşürülebilir.
- 15:16Egzoz Emisyonuna Etki Eden Faktörler
- Sıkıştırma oranı çok önemlidir, normal motorlarda bire sekiz veya bir onaltı şeklindedir ve ne kadar iyi sıkıştırma oranı elde edilirse verim o kadar iyi olur.
- Hava-yakıt oranı ideal olarak bir'e ondörtvirgülyetmiş olmalıdır, bu durumda oksijen lamda değeri bir civarında olur.
- Ateşleme avansı, pistonun üst ölü noktaya gelmeden bir miktar önce ateşleme yapmaktır ve bu avansı iyi vermek gerekir.
- 17:04Yakıt Kalitesi ve Motor Performansı
- Benzinli motorlarda oktan, dizel motorlarda setan sayısı önemlidir ve bu değerler mevsim ve bölge olarak farklılık gösterir.
- Motorlarda alev hızının yüksek olması motor performansı açısından önemlidir ve bunun için çift kıvılcımlı buji kullanılır.
- Motor sürtünmesi özellikle soğuk havalarda daha fazla olur, motor çalıştıkça ve ısındıkça azalır ve motor sürtünmesi arttıkça emisyon artar.
- 18:38Motor Yardımcı Sistemleri ve Yanma Odası Tasarımı
- Motorun verimi tek başına olsa daha yüksek çıkar ancak su pompası, havalandırma, soğutma suyu kompresörü, alternatör gibi yardımcı sistemler motordan güç alır ve motorun gücünü yavaşlatır.
- Yanma odası tasarımı değişik şekillerde olabilir ve amacımız iyi bir türbülans oluşturmak, böylece hava-yakıt karışımı homojen bir şekilde karışır ve yanma daha iyi olur.
- Taşıt tasarımı biçimsel tasarım, ağırlık kontrolü, moment kontrolü ve ağırlık merkezi gibi kavramları içerir ve bu tasarımın iyi olması aracın daha yere iyi oturması ve yakıtı az yakması anlamına gelir.
- 20:25Aerodinamik ve Motor Bakımı
- Taşıt aerodinamiği, dış yapıdır ve yüksek hızlarda giderken rüzgarın oluşturduğu direnci yarıp arka tarafa atmak için önemlidir.
- Önü dümdüz olan, yüksek olan bir araçla sivri, yere yatık olan aracın rüzgar direnci farklıdır ve aerodinamik yapıda bu bakımdan önemlidir.
- Motor bakımının iyi yapılması emisyona etki eder, düzenli rutin bakımı yaptırılması gerekir ve bakım yapılmazsa araç daha zorlu çalışır.
- 22:18Motorlu Araçların Emisyon Etkileri
- Motorlu araçların farklı çalışma şartlarında emisyon etkileri değişir, örneğin aynı araç, aynı depo ve aynı kişi sayısı olsa bile farklı kullanım şekilleri yakıt tüketimini etkiler.
- Kırmızı ışıkta gaza basma şekli, rampa ve yokuş gibi faktörler emisyon etkilerini belirler.
- Yüksek atmosfer basıncı nedeniyle içeriye giren hava miktarı düşer ve bu da yakıt tüketimini artırır.
- 23:27Emisyonu Düşürmek İçin Kullanılan Sistemler
- Emisyonu düşürmek için kapalı çevrim yakıt sistemi, egzoz gazı EGR sistemi, ikinci hava püskürtme sistemi, yakıt buharlaşması kontrol sistemi, karter havalandırma sistemi ve yavaşlama ve yakıt kesme sistemi gibi sistemler kullanılır.
- Dizel partikülkütesi ve katalitik konvertör gibi sistemler de egzoz emisyonu için kullanılır.
- Dizel motor emisyon kontrol cihazı, egzoz emisyon cihazı ile aynı yapıda olup, duman ölçer olarak çalışır ve Euro standardını belirler.
- 24:34Emisyon Testi ve Bakımı
- Emisyon testinde araç dört kere tam gaz yaparak duman ölçer tarafından ölçülür ve emisyondan geçip kaldığı belirlenir.
- Periyodik bakımda filtreler ve oksijen sensörü değiştirilir.