Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim içeriği olup, konuşmacı iktidar kavramını tarihsel bir perspektiften ele alıyor. Videoda Tom Cruise'un mahkeme salonundan ayrılışını gösteren bir sahne de yer alıyor.
- Video, iktidarın tanımı ve tarihsel gelişiminden başlayarak, klasik kuramlardan Michel Foucault'un iktidar teorisine kadar uzanan bir yapıya sahip. İlk bölümde Makyavelli, Hobbes, Locke gibi düşünürlerin iktidar anlayışları incelenirken, ikinci bölümde Foucault'un bilginin, hakikat ve iktidar arasındaki ilişkiler ağı teorisi üzerinden toplumsal mekanların nasıl şekillendirildiği açıklanıyor.
- Videoda ayrıca Foucault'un panoptikon modeli, sinema ve boş zaman kuramı üzerinden iktidarın kitle iletişim araçları aracılığıyla nasıl işlediği ele alınıyor. Foucault'un yaklaşımının siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi alanlarındaki etkisi de vurgulanarak, iktidarın amacının yolun kendisi olduğu belirtilerek video sona eriyor.
- 00:18İktidar Kavramının Tarihsel Gelişimi
- Her insan içinde bulunduğu toplumdan ve yaşadığı çağdan etkilenir, toplumun yaşamı düşünceleri ve hayata bakışını etkiler.
- Klasik kuramlarda iktidar, otorite ve güçün birleştiği, bireylerin özgürlüklerinden vazgeçerek üst otoriteye teslim olduğu bir yapı olarak görülür.
- Eşzamanlılık formülünde Grams ve Locke, klasik kuramlardaki teslimiyetçiliği eleştirerek, iktidarın bireylerden rıza ve onay alınmasıyla sağlandığını savunurlar.
- 03:45Foucault'un İktidar Anlayışı
- Soy Kütüksel, iktidar tanımını sabit donmuş sözcükleri reddeder ve tek bir iktidar değil, iktidarlar ve iktidar ilişkileri olduğunu belirtir.
- Michel Foucault, daha önceki iktidar çözümlemelerini adli ve hukuki bir söylemle sınırlandığı gerekçesiyle eleştirir.
- Foucault'a göre asıl problem iktidarın kimin elinde olduğundan ziyade, iktidarın nasıl işletildiğidir.
- 05:07İktidarın Gündelik Hayatta İşleyişi
- İktidar, gündelik hayatın her sektöründe ve her boyutta karşımıza çıkan bir ilişkiler ağıyla işleyen, söylem tarafından anlamın üretilmesi ve dolaşıma sokulması çerçevesinde işleyen bir ilişki biçimidir.
- Foucault, iktidarın cinsellik, eğitim, beden politikaları ve çalışma algılarıyla yakın ilişkisi olduğunu belirtir.
- İktidar öznesiz anonim olarak işler, kendini sürekli söylem içerisinde yeniler ve söylemle beraber dolaşıma sokar.
- 07:40Panoptikon Modeli
- Foucault'un iktidar çözümlemelerinde kullandığı merkezi açıklama modellerinden biri panoptikon'dur.
- Panoptikon, Jeremy Bentham tarafından geliştirilmiş bir hapishane projesidir; dairesel hücrelerden oluşan bir bina ve merkezinde camlı bir kuleden oluşur.
- Modern toplumlarda iktidar, panoptikon projesi gibi kendisini gizleyerek değil, zaman zaman açığa vurarak ve kışkırtarak işleyen bir süreçtir.
- 09:04Eğitim ve Çalışma Kurumlarının Rolü
- Panoptikon biçiminde bir iktidar işleyişinin garantörü eğitim ve çalışma kurumlarıdır.
- 17-18. yüzyılda kapitalist üretim biçimleri ve sanayi devrimi sonrası hızlanan seri üretim biçimleriyle insanlar fabrikalarda, okullarda ve kışlalarda normalleştirme sürecine tabi tutulmuşlardır.
- Bu normalleştirme sürecinin sonucunda insanlar hem birer özne, hem de uyruğa dönüşmüşlerdir.
- 10:31Boş Zaman Kuramı ve Sinema
- Boş zaman kuramı, insanların kendilerini geliştirebilecekleri ilgi alanlarını (okuma, yazma, müzik dinleme, film izleme) iş dışında olduğu için hakimiyet altına almanın önemini vurgular.
- Boş zaman kuramı, insanların boş zamanlarını hakimiyet altına alırsanız, insanlar sizin istediğiniz gibi düşünmeye başlayacağını savunur.
- Sinema, yığınların en büyük eğlence aracı olarak önemli bir kitle iletişim aracı olarak karşımıza çıkar.
- 14:09Toplumsal Düzen ve İktidar
- Tom Cruise mahkeme salonunun boşaldığını görünce hem kazanmanın gururunu hem de iyi bir yerde yaşadığını ifade eder.
- Toplumsal düzende iyiler iyi, kötüler cezalı olarak değerlendirilir ve toplumsal olaylar yukarıdan ve içeriden bakıldığında farklı görünür.
- Sinema salonları, alışveriş merkezleri, tatil köyleri, spor salonları ve yarışma programları büyük kapatılmanın araçsal mekanları olarak görülür.
- 15:16İktidar ve Mekanlar
- Foucault'a göre bilgi, hakikat ve iktidar arasında bir ilişkiler ağı vardır ve iktidarlar mekanı kendi güçlerinin göstergesi olarak kullanmayı amaçlamışlardır.
- Ortaçağ kentlerinde saray ve dini yapılar merkezde iken, gridal kent planları daha demokratik toplumların düzenini ifade etmektedir.
- Rönesans kentlerinde saray hala merkezdeyken, 1850 Houseman planı geniş diagonal bulvarlar açarak iktidarın otoritesini vurgulamıştır.
- 16:15Kentlerin İktidarla İlişkisi
- 20. yüzyıl kentleri, özellikle başkentleri daha önceki liman kentlerinin aksine denizlerden uzak ve kendi yapılarını ifade edecek şekilde kurgulanmıştır.
- Ankara, bir önceki iktidara ait izlerin yok sayılması ve yeni iktidarın kendi otoritesini göstermesi amacıyla bir kültür odağı olarak kurulmuştur.
- Günümüz kapitalist kentlerinde sosyalist toplumların meydanları yerine kapitalist toplumun gücünü gösteren gökdelenler yer almaktadır.
- 17:02İktidar ve Yaşam Pratikleri
- İktidar ilişkileri ağı, mimariden sinemaya, özel yaşamdan kamusal alana, sağlıktan cinselliğe kadar pek çok yaşam pratiklerini örmeye devam etmektedir.
- Aile içinde erkeğin aile reisi konumunda olması, ailede çocuklar ve kadın üzerinde eril bir tahakküm oluşturduğunu ve erkek iktidarını temsil ettiğini gösterir.
- Sinema, kültürel hazinenin kendisine sahip olan egemen sınıfın söylemlerini yansıtır ve Hollywood sineması kültür endüstrisinin fabrikalarından geçen bir üretim tesisinden çıkmıştır.
- 18:22İktidar ve Siyaset
- Foucault'un iktidarla ilgili yaklaşımı ve post-yapısalcı yaklaşımıyla siyaset bilimi ve siyaset sosyolojisi alanlarında iktidar merkezi bir konum edinmiştir.
- Siyaset daha çok yapısalcı yaklaşımlar çerçevesinde çatışma veya uzlaşma alanı olarak sunulsa da, Foucault'un çözümlemeleri çerçevesinde iktidar oyunu olarak daha ön plana gelmiştir.
- İktidarın amacına odaklanan bir yöntem yoldan çıkarırken, amaç aslında yolun kendisidir; toplum yıkılıp yeniden inşa edilirken.