Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk tiyatrosu dersi formatında hazırlanmış bir eğitim içeriğidir. Konuşmacı, Meşrutiyet dönemi tiyatrosunu detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, Meşrutiyet dönemi tiyatrosunun başlangıcını, dönemin siyasi ve toplumsal ortamını, tiyatro ortamını, Avrupa tiyatrosundaki hareketlerin etkilerini, dönemin oyun yazarlarını ve tiyatro eleştirisini ele almaktadır. İçerikte Meşrutiyet'in ilan tarihi olan 23 Temmuz 1908'den başlayarak, dönemin önemli oyunları ve yazarları (Hüseyin Kamil, Ahmet Bahri, Hüseyin Suat, Cenap Şahabettin, Ahmet Cevat, Saffet Ziya, Mehmet Sadullah, Salah Jim Jose, Celal Esad, Ziya Gökalp, Alp Arslan, Tunalı Hilmi, Servet-i Fünun yazarları, Edebiyat-ı Cedide yazarları, Fecriati yazarları, Milli Edebiyat Çığırı yazarları, Reşat Nuri) hakkında bilgiler verilmektedir. Ayrıca dönemin tiyatro eleştirisi ve tiyatro kültürü de incelenmektedir.
- 00:10Meşrutiyet Dönemi Tiyatrosunun Başlangıcı
- Meşrutiyet dönemi tiyatrosu, 23 Temmuz 1908'de meşrutiyetin ilanıyla başlamıştır.
- Meşrutiyet'in ilanıyla Abdülhamit ve istibdat yönetimi sona ermiş, yeni padişah Mehmet Reşat'ın emriyle meclis açılmış ve genel seçimlere gidileceği kabul edilmiştir.
- Meşrutiyet'in ilanıyla her yeri büyük bir coşkunluk kaplamış, herkes kara günlerin son bulduğunu ve özgürlüğün geleceğini ifade etmiştir.
- 01:29Meşrutiyet Dönemi Tiyatrosunun Özellikleri
- Meşrutiyet'in ilanıyla eli kalem tutan herkes tiyatro oyunu yazmaya başlamış, bu baskıdan sonra ortaya çıkan bir patlamadır.
- Bu oyunlarda istibdatın kötülüğü vurgulanmış, halkın hafiyelerin curnalı ile nasıl haksızlıklara uğradığı, ocakların nasıl söndürüldüğü ve zindanlarda halka nasıl işkence edildiği gösterilmiştir.
- Bu dönemin en önemli olaylarından biri tiyatro tarihimizde ilk kez bir tiyatro okulunun kurulmasıdır.
- 01:59Darülbedayi'nin Kuruluşu
- I. Dünya Savaşı'nın arifesinde 1914 yılında İstanbul Belediye Başkanı Cemil Paşa bir tiyatro okulu kurulması için kolları sıvamıştır.
- Ali Ekrem Bey'in önerisiyle Darülbedayi adı verilen bu okula o sırada dünya çapında üne kavuşmuş olan Fransız tiyatro adımı Andre Antoin'i davet etmiştir.
- 7 Temmuz 1914 tarihinde gazetelere verilen ilanla öğrenci kaydına başlanmıştır.
- 02:26Darülbedayi'nin Gelişimi
- I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı İmparatorluğu Fransa karşısında yer alınca Anton çaresiz kalır ve çalışmalarını sonuçlandıramadan İstanbul'dan ayrılmak zorunda kalır.
- Bir ara kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalan kurum, o sırada belediye başkanı olan İsmet Bey'in bir yönetmelik hazırlanmasını istemesiyle yeniden canlanır.
- İlk gösteri 13 Ocak 1915 gecesi düzenlenir ve Darülbedayi'nin bu ilk temsilinden Cumhuriyet'in ilanına kadar olan dönemi karışıklıklar ve sıkıntılar içinde geçer.
- 03:03Meşrutiyet Dönemi Tiyatrosunun Etkileri
- Avusturyalı Sigmund Freud'un psikanaliz ve bilinçaltı üzerine geliştirdiği düşünceler, Avrupa'daki oyun yazarları kadar bazı Türk oyun yazarlarını da etkilemiştir.
- Simgecilik meşrutiyetteki birçok yazarın eğilimlerini ortaya çıkarmıştır, bunlardan biri Halit Fahri'nin manzum olarak yazdığı Baykuştur.
- Meşrutiyet döneminde Avrupa tiyatrosu'nun etkisi daha çok Fransız tiyatrosu'ndan gelmiştir ve bu etki sanki bir tekel biçimini almıştır.
- 04:03Meşrutiyet Dönemi Oyun Yazarları
- Hüseyin Kamil'in "Sabah-ı Hürriyet" oyunu, yapısı acemice olan Jön Türkleri ve İttihat ve Terakkicileri ele almıştır.
- Ahmet Bahri'nin "Gasp ve Nedamet" ve "Nedamet Yine İhanet" adlı oyunu 35 tabloya bölünmüş, sarayda çevrilen entrikalar ve yöneticilerin korkuları dile getirilmiştir.
- Hüseyin Suad'ın ilk oyunu olan "Şeyhbal Yahut İstibdatın Son Perdesi" Abdülhamid'in ünlü hafiyesi Fehim Paşa'nın kötülüklerini ele almıştır.
- 05:03Diğer Önemli Oyun Yazarları
- Cenap Şahabettin'in "Yalan" oyunu, bu konularda yazılan oyunların en çok temsil edilenidir ve dönemin seyircisi tarafından tutulmuştur.
- Ahmet Cevat'ın "Yıldızın Sonu" adlı oyununda 31 Mart olayı incelenmiş, yazar gerçek olaylara ve kişilere yer vermiştir.
- Kentlerdeki sömürü düzenini tema alan Saffet Ziya'nın "Haralambos Cankiyadis" ve köylerdeki sömürü düzenini Mehmet Sadullah'ın "Köylü Mürşidi" adlı oyunları dönemin başlıca töre oyunlarından biridir.
- 06:03Türkçülük Eğilimi ve Diğer Yazarlar
- O dönemde sayısız oyun yazılmasına neden olan eğilimlerden biri Türkçülüktür ve bu eğilimin tiyatro alanındaki ilk ürünleri 1913 ile 1920 yılları arasında yazılmıştır.
- Ziya Gökalp Alp Arslan, "Malazgirt Muharebesi" adını verdiği iki bölümlük kısa bir oyun yazmıştır.
- Servet-i Fünun yazarları arasında tiyatroya en çok yapıt vermiş olan Hüseyin Suat'tır ve Cenap Şahabettin'in önemli oyunları "Yalan" ve "Körebe"dir.
- 06:54Diğer Önemli Yazarlar ve Eleştiriler
- Edebiyat-ı Cedide yazarları arasında daha çok romanlarıyla ünlenmiş Mehmet Rauf, "Pençe", "Cidal" ve "Sansar" adlı oyunlarıyla anılır.
- Fecriati çığırı içindeki yazarlardan çok genç yaşta ölen Şahabettin Süleyman ile Tahsin Nahit ilgi çekici oyunlar yazmışlardır.
- Meşrutiyet döneminde çeşitli dergilerde tiyatro üzerine eleştiriler ve yazılar çıkmıştır, ancak seyircide tam bir tiyatro kültürü oluşmamıştır.