Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Emel Fikir Kültür Konferansları kapsamında düzenlenen, Dr. Metin Ömer tarafından sunulan Mecidiye Müslüman Semineri'nin tarihçesi hakkında bir konferanstır. Konferans, Bülent Bey'in açılış konuşmasıyla başlamakta ve 23 Şubat'ta anılacak olan Numan Çelebi Cihan'ın şehadet yıldönümü ve Prof. Dr. Kemal Karpat'ın vefatının ikinci yıldönümü çerçevesinde düzenlenmektedir.
- Video, 1889'da Romanya'da kurulan Mecidiye Müslüman Semineri'nin kuruluşundan 1967 yılına kadar olan tarihini kronolojik olarak anlatmaktadır. Sunum, seminerin idari yapısı, önemli öğretmenleri, mezunları ve Kırım Tatar Milli Hareketi'ndeki rolü hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Konferansın son bölümünde soru-cevap oturumu yapılmakta ve seminerin mezun sayısı, sosyalist dönemlerdeki durumu ve günümüzdeki durumu hakkında sorular yanıtlanmaktadır.
- Videoda ayrıca seminerin 1929'dan sonra kapanması, 1995'te Kemal Atatürk Ulusal Koleji olarak tekrar açılması, Gazi Ali Paşa Vakfı'nın mülklerinin Romanya devletine devredilmesi ve seminerin önemli bir müze olabileceği önerisi gibi konular da ele alınmaktadır. Dobruca'daki Kırım Tatar nüfusu ve Romen Devleti ile Müslüman toplumu arasındaki anlaşma hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:11Konferansın Açılışı
- Emel Fikir Kültür Konferansları'nın bu haftaki programına hoş geldiniz deniliyor.
- 23 Şubat'ta Numan Çelebi Cihan'ın şehit edilme yıldönümü anılacak.
- Geçen hafta Profesör Dr. Kemal Karpat'ın vefatının ikinci yıldönümü andılmış ve konuşmacı Dr. Metin Ömer'in dedesi de vefat etmiştir.
- 01:15Vakfın Yönetim Kurulu Üyesi Bülent Bey'in Açılış Konuşması
- Çelebi Cihan'ın 23 Şubat'ta 120. ölüm yıldönümü anılacak ve onun nasıl öldürüldüğüne dair ciddi bilgiye sahip değiliz.
- Çelebi Cihan'ın en önemli mirası, halkın bilinçlenmesi ve akılla çalışmak için çalışmaktır.
- Kırım Tatar aydınlanmasında ve Zirveye Kurultay hükümetine götüren süreçte en önemli rolü İsmail Gaspıralı, Asan Nuri Bekir Emektar ve benzeri öğretmenler ve öğrenciler oynamıştır.
- 04:37Konuşmacı Dr. Metin Ömer Hakkında Bilgiler
- Dr. Metin Ömer 1987'de Romanya Mecidiye'de dünyaya gelmiş, köstence O. Videosu Üniversitesi'nde lisansını tamamlamıştır.
- Yüksek lisansını 2011'de, doktorasını 2018'de Hacettepe Üniversitesi'nde tamamlamıştır.
- Yayınladığı kitaplar arasında "Mecidiye Müslüman Semineri, Belgeler ve Hatıralar" ve "İki Dünya Savaşı Arası Dönemde Romanya'dan Türkiye'ye Göçler" bulunmaktadır.
- 06:20Mecidiye Müslüman Semineri'nin Önemi
- Mecidiye Müslüman Semineri, Numan Çelebi Cihan ve Necip Hacı Fazır gibi şehit olan kişilere ve Kemal Karpat gibi dünyaca ünlü tarihçilere mezun olan bir eğitim kurumudur.
- Seminer, sadece Kırım Tatar toplumu tarafından değil, Romanya'daki yazarlar ve toplum tarafından da bilinen bir eğitim kurumudur.
- Seminer, Romanya'daki din hocaları ve Türkçe öğretmenlerini hazırlayan tek okuldu ve devlet tarafından tanınan bir kurumdur.
- 11:58Mecidiye Müslüman Semineri'nin Kuruluşu
- Mecidiye Müslüman Semineri 1880 yılında Dobruca Düzenleme Kanunu'nda öngörülmüş, ancak 1889'da kurulmuştur.
- 1878'de Dobruca Romanya sınırlarına girdiğinde, Romen devleti tarihinde ilk kez bir Müslüman azınlıkla karşı karşıya kalmıştır.
- 1880 kanunun 21. maddesine göre Babadağ şehrinde hocaların ve Türkçe öğretmenlerinin yetiştirilmesi için devlet tarafından bütçesi sağlanan bir okul kurulması öngörülmüştür.
- 14:46Seminerin Tarihi
- Seminer 1889'da Babadağ'da kurulmuş, ancak 1901 senesinde Mecidiye'ye taşınmıştır.
- Babadağ'da 1610-1612 yıllarında kurulan Gazi Ali Paşa Medresesi 1880 senesine kadar faaliyetlerine devam etmiştir.
- Günümüzde medresenin binası Babadağ Şeriat Müzesi olarak faaliyete devam etmektedir.
- 16:17Romanya'dan Türkiye'ye Göçler ve Baba Dağı Medresesi
- 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Romanya'dan Türkiye'ye göçler başlamıştır.
- 1890 yılında yaşanan açlık sebebiyle Baba Dağı civarında önemli bir nüfus azalması yaşanmıştır.
- Baba Dağı'daki medresenin öğrenci sayısı düştüğü için, 1901'de Mecidiye şehrine taşınması kararlaştırılmıştır.
- 17:59Mecidiye'nin Kuruluşu ve Özellikleri
- Mecidiye, 1860'lardan başlayarak Kırım Savaşı sonrası Kırım'dan gelen göçlerle kurulan bir şehirdir.
- Sultan Abdülmecid'in fermanıyla kurulan şehir, Kırım Tatarları için özel bir idareye sahipti.
- Mecidiye, Köstece-Boğazköy-Çernoda demiryolu üzerinde bulunması sayesinde ticaret yollarını kesiştiği önemli bir şehirdi.
- 20:09Mecidiye Müslüman Seminerinin Kuruluşu
- 1901'de medresenin Mecidiye'ye taşınması, şehrin ekonomik durumu ve Kırım Tatar cemaatinin kurduğu okulun varlığı sebebiyle gerçekleşmiştir.
- Seminerin binası, Kırım Tatar toplumunun önde gelenleri Hacı Fe İslam ile Hacı Ebu Zahid'in desteğiyle kurulan okulun binası olmuştur.
- Bina tipik bir medrese yapısıyla cami, yatakhaneler, sınıf odaları ve iç bahçe bulunuyordu.
- 21:41Seminerin Finansal Sorunları
- 1902 senesinde seminerin boş arazisinde müslüman toplumun ve hocaların maddi durumunu desteklemek için han ve kahvehane kurmak istedikleri ancak seminer müdürü Alexandra Lehu'nun karşı çıkmasıyla bir bahçe kurulmuştur.
- Osmanlı'da medreseler vakıf sistemiyle destekleniyordu, Baba Dağı'daki medrese Gazi Ali Paşa'nın vakfiyesine aitti.
- 1878'de Romen devleti ile yapılan anlaşma ile vakfa ait topraklar devlete bırakılmış, karşılığında devlet medresenin bakımını ve hocaların maaşlarını üstlenmiştir.
- 25:17Birinci Dünya Savaşı Dönemi
- 1916'da Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla seminer faaliyetlerine ara vermiştir.
- Savaş sırasında seminer binasında Kızılhaç'ın bir hastanesi faaliyet göstermiştir.
- Savaş sonrası seminer tekrar faaliyetlerine devam etmeye başlamış ancak birçok eşya kaybolmasıyla sorunlar yaşanmıştır.
- 27:52Seminerin İdari Yapısı ve Önemli Şahsiyetler
- Romanya Kraliyet ailesinin Müslüman topluma gösterdiği sempati, seminerin sorunlarını gidermeye yardımcı olmuştur.
- 1904 senesine kadar seminerde sadece bir müdür ve bir hoca bulunurken, 1904'ten sonra kanunla müdür bir Romen, müdür yardımcısı ise Müslüman hocalar arasından seçiliyordu.
- Seminerde ders veren hocalar arasında en önemlisi ve en çok tanınan Şair Mehmet Niyazi'dir.
- 31:40Kırım Tatar Milli Hareketi ve Diğer Önemli Şahsiyetler
- Kırım Tatarı olmayan ancak Roma'daki Müslüman toplumu üzerinde etkili olan Arnavut asıllı İbrahim Temo, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucularından biridir.
- İbrahim Temo, 1898 yılında Osmanlı'dan kaçarak Romanya'ya sığınmıştır.
- Romanya'daki Müslüman toplumunun Romen Senatosundaki ilk temsilcisidir ve Mecidiye Belediye Başkanlığı da yapmıştır.
- 33:47Mehmet Niyazi'nin Hayatı ve Kariyeri
- Mehmet Niyazi, İstanbul'da okuduğu, Romanya'ya döndüğü ve 1914 senesine kadar Köstence'deki Türk Lisesi'nde Türkçe hocası olduğu bilinmektedir.
- 1916 savaş başlamadan önce Mecidiye Müslüman Semineri'ne tayin edilmiş ve savaş bittikten sonra görevine devam etmek istemiş, ancak diplomaması bulunmaması nedeniyle kabul edilmemiştir.
- Mehmet Niyazi'nin önemini gösteren bir dilekçe, Doburca'daki tüm Müslüman toplulukların ve önde gelen şahsiyetlerin seminerdeki görevine devam etmesini istemesiyle ortaya çıkmıştır.
- 37:56Seminerin Öğrenci Sayısı ve Kırım Tatar Milli Hareketi
- Seminerlerin en büyük sorunlarından biri öğrenci sayısı olmuştur; 1920'lerin başında 100'den fazla öğrenci olmasına rağmen, 1935-36 yıllarında bu sayı çok düşmüştür.
- Mezun sayısı 1940'larda sadece 4-5 kişiyi bulmuştur ve bu sayının düşüşü toplumun maddi durumuyla ilgilidir.
- Seminer mezunlarının çoğu Kırım Tatar Milli Hareketi'ne katılmıştır; Mustecip Hacı Fazıl, Müstecep Kusar gibi isimler seminerin derslerine katılmış, Ethem Kurt Mola ve Necip Hacı Fazıl gibi isimler mezun olmuştur.
- 41:02Ethem Kurt Mola ve Müftülük Yetkisi
- Ethem Kurt Mola, Romanya'da Tuğçe Müftüsü ve 1937-1940 yılları arasında Romanya'nın tek ve son başmüftüsü olmuştur.
- İkinci Dünya Savaşı başladığında, Romanya'nın Nazi Almanya ile ittifak halinde olduğu dönemde, Ethem Kurt Mola müftülük yetkisinin Transdinyester bölgesine de uzatılmasını talep etmiştir.
- Müftülük yetkisinin uzatılmasında olumsuz bir cevap alınmasına rağmen, onlarca Kırım Tatarı Kırım'a gönderilmiştir.
- 43:32Seminer Mezunları Derneği ve Tiyatro Faaliyetleri
- Seminer mezunları 1929 senesinde "Mecidiye Müslüman Semineri Mezunları Derneği"ni kurmuşlardır.
- Kurucular arasında Selim Abdurrakim, Necip Hacı Fazıl, Ethem Kurt Mola ve Mustafa Ahmet gibi isimler yer almıştır.
- Kırım Tatar Milli Hareketi, halka hitap edebilecek faaliyetler arasında Dobruca'daki çeşitli köylerde tiyatro piyesleri sunarak Kırım'ın tarihini tanıtmaya çalışmıştır.
- 47:44Seminerin Tarihçesi ve Dönüşümü
- Mecidiye Müslüman Semineri'nden 1941-42 senelerinde mezun olan Kemal Karpat, İstanbul'dan sonra Amerika'da eğitimine devam etmiştir.
- Seminerin tarihinde Atatürk'ün reformlarının Romanya'daki topluma etkisi, özellikle üniformadan görülebilir şekilde değişikliklerle ortaya çıkmıştır.
- Seminerin ilk yönergesi 1904'te yapılmış, son yönergesi ise 1935 senesinde Hamdullah Suphi Tanrıöver'in etkisiyle hazırlanmıştır.
- 49:57Komünist Dönemdeki Değişimler ve Kapanışı
- İkinci Dünya Savaşı'nın başlamasıyla seminer faaliyetlerine devam etmiş, ancak 1947'den sonra komünist iktidarın Romanya'ya yerleşmesiyle önemi azalmaya başlamıştır.
- Komünist döneminde seminer eğitimi sekiz seneden üç seneye düşmüş ve mezunların üniversiteye kayıt olma hakkı kalmamıştır.
- 1967 senesinde resmi söyleme göre toplumun isteği üzerine seminer kapanmıştır; komünist döneminde imamların itibarı ve maaşı çok düşmüştür.
- Kapandıktan sonra seminer binası elektrik santral ve kimyasal yıkama yeri olarak kullanılmış, bugün sadece birkaç duvarı ayakta kalmıştır.
- 52:46Mecidiye Müslüman Seminerinin Tarihi
- 1989 devriminden sonra seminerin tekrar açılması için girişimlerde bulunulmuş, 1995 yılında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in katılımıyla Kemal Atatürk Ulusal Koleji açılmıştır.
- Bu kolej Romanya-Türkiye devletleri arasında imzalanan bir protokol çerçevesinde faaliyet gösteriyor.
- Türkiye devleti İslam dini ve Türkçe hocaları, öğretmenleri gönderiyor ve müdür yardımcısını atıyor.
- 54:01Gelecek Programlar
- 23 Şubat 2021 Salı günü akşamı Çelebi Camii ve Kırım Tatar Şehitlerini Anma Akşamı düzenleniyor ve bu akşam Dünya Kırım Tatar Kongresi'nin Facebook sayfasından canlı yayınlanacak.
- 27 Şubat Cumartesi günü Kırım Tatar Milli Meclisi'nin Kırım'ın işgalini protesto programı ve Türkiye'de Kırım Tatar Teşkilatları Platformu'nun da işgale karşı protesto programı planlanıyor.
- Önümüzdeki hafta Emel Fikir Kültür Konferanslarında Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı ve Dünya Kırım Tatar Kongresi Başkanı Refat Çubarov ile birlikte olunacak.
- 55:21Mecidiye'deki Kırım Tatar Nüfusu
- Mecidiye'de 2011 senesinde yapılan son resmi nüfus sayımına göre Kırım Tatar nüfusu 6-7 bin civarındadır.
- Osmanlı'dan göç ederek oraya yerleşmiş Türk nüfusu ise çok daha az, birkaç yüz kişidir.
- 56:38Seminer-i Müslimân Binasının Durumu
- Konuşmacı, 1990 yılında Seminer-i Müslimân binasında halk oyunları çalışması yapılıp kırım halk oyunlarından örnekler sergilediğini ve kasetler bıraktığını anlatıyor.
- 2010 yılında tekrar gitmiş ancak Seminer-i Müslimân binasının olduğu bina değil, Atatürk Koleji'ne gitmiş ve binanın sadece birkaç yıkık duvar olduğunu görmüş.
- Seminer-i Müslimân binası için "tapu" olarak nitelendirilir ve Kırım Tatarlarının muhaceretteki önemli bir kalesi olan Dobruca'da milli kimliğin uyanmasında büyük rol oynamıştır.
- 59:56Seminer-i Müslimân Binasının Restorasyonu
- Seminer-i Müslimân binasının restorasyonu konusu arada bir gündeme geliyor ancak sürekli erteleniyor.
- Restorasyonun ertelenmesinde iki ana sorun var: Birincisi seminerin tarihi bina olduğu için orijinaline uygun restore edilmesi gerekiyor, ikincisi ise binanın restore edildikten sonra ne yapılacağı sorusu.
- Konuşmacı, seminerin krokisini arşivde tespit ederek ilk sorunun aşılabilineceğini belirtiyor.
- 1:05:07Kitap ve Kişisel Bağlantılar
- Konuşmacının "Göçlerle İlgili Kitap" Türkçe'si hazır ve basımevi ile görüşmelerde olduğu belirtiliyor.
- Özgür Karahan, sunumu duygusal bir bağla paylaşıp dedesinin Said Osman'ın 1929 mezunu olduğunu ve babasının dayısının Nuri Resul'in Romanya müftülüğü yapmış olduğunu, hem din adamı hem öğretmen olarak milli hareket içerisinde yer aldıklarını anlatıyor.
- Özgür Karahan, Metin'in kitabı "Seminer" ile ilgili hem İngilizce hem de Romence içinde olduğunu ve değerli bir kitap olduğunu belirtiyor.
- 1:07:33Mecidiye Müslüman Semineri Hakkında Sorular
- Konuşmacı, Mecidiye Müslüman Semineri'nden mezun olanların sayısı 1895-1950 yılları arasında 334 olduğunu belirtiyor.
- Seminer 1967 yılına kadar faaliyet göstermiş ve mezunlar listesi kitapta bulunabiliyor.
- Türk Has Birliği ile doğrudan bağlantı olmasa da, Türk Has Birliği'nin kurucuları arasında Mecidiye Müslüman Semineri mezunları da bulunmaktadır.
- 1:09:39Sosyalist Dönemde Göçler
- Sosyalist döneminde göçler yaşanmış ancak Dünya Savaşları arası veya 1878 sonrası gibi yoğun göçler olmamıştır.
- 1918-1940 yılları arasında yaklaşık 115 bin kişi göç etmişken, sosyalist dönemde çok daha az sayıda göç gerçekleşmiştir.
- 1:13:39Mecidiye ve Vakıf Arazileri
- 1878'den sonra Gazi Ali Paşa Vakfı'nın mülkleri (Babadağ gölü ve civardaki köyler) Roma'daki Müslüman toplumun önderleri ile Romen devleti arasında yapılan bir anlaşma çerçevesinde Romen devletine bırakılmıştır.
- Romen devleti, bu mülkler karşılığında seminerin bakımını ve öğretmenlerin maaşını sağlayacağına taahhüt etmiştir.
- Diğer vakıfların durumu hakkında bilgilerde, Müslüman cemaatlerin bazı mülklerini kötü yöneterek satmaları veya kötü kullanmaları sorunları ortaya çıkmıştır.
- Vakıflar özellikle güney Dobruca'da (Silistre, Pazarcık gibi şehirlerde) bulunuyordu çünkü orada Müslüman nüfus çok daha yoğundu.
- Günümüzde vakıf topraklarının bir kısmı hala müftülüğe ait olmasına rağmen değerleri çok daha düşük ve az sayıda bulunuyor, bir kısmı satılmış, diğerlerinin akıbeti belli değildir.
- 1:18:15Mecidiye Müslüman Semineri'nin Önemi
- Mecidiye Müslüman Semineri'nin ikliminde yetişmiş olanların ektiği tohumlar, 1930-1940 yılları arasında milli hareketimizdeki yetişen kadrolar ve bu kadroların bugünlere yansıması Metin Ömer'in şahsında görülmektedir.
- Mecidiye Müslüman Semineri'nin bir müze olması gerektiği vurgulanmaktadır.
- Numan Çelebi Cihan'ın şehit edilmesi vesilesiyle Antep Kemen Milli Marşı'nın bestecisinin kim olduğu konusunda bilgi eksikliği olduğu belirtilmektedir.
- 1:21:46Sebat Hüseyin ve Milli Marş
- Konuşmacı, Zahir Bey'in sorusuyla başlayarak Sebat Hüseyin'in milli marşın ilk bestecisi olup olmadığı konusunda bilgiye ulaşamadığını belirtiyor.
- Sebat Hüseyin'in seminerdeki öğrencilik yılları, derslere ve sınavlara katılması ile ilgili belgeleri görebildiğini, ayrıca imamlık dönemindeki bilgileri de bildiğini söylüyor.
- Sebat Hüseyin'in Adak, Kale ve Krayova'da imamlık yaptığı, ancak Müslüman toplumunun onun daha çok müzikle uğraştığı için şikayetlerde bulunduğu bilgisine ulaştığını belirtiyor.
- 1:23:12Müslüman Toplumu ve Romen Devleti Arasındaki Anlaşma
- Müslüman toplumu ile Romen devleti arasındaki anlaşmanın yazılı mı yoksa sözlü mü olduğu konusunda belirsizlik olduğunu, kendisinin anlaşmanın metnini görmediğini ancak bazılarının gördüklerini iddia ettiğini belirtiyor.
- Komünist döneminde anlaşmanın yerine getirildiği, ancak binanın durumu ve hocaların maaşı ile ilgili şikayetler olduğu söyleniyor.
- Romen toplum genelinde de benzer şikayetler yapıldığı, imamların her zaman maaşlarından şikayet ettikleri, ancak Romen devleti Ortodoks Kilisesi rahiplerine bile maaş vermediği, sadece şehirdeki bazı camilerdeki imamların maaşını devletin sağladığı belirtiliyor.
- 1:25:15Dobruca'daki Kırım Tatar Nüfusu
- Konuşmacıya Dobruca'daki (hem güney hem kuzey) Kırım Tatar nüfusunun 1856'dan sonra en yüksek ulaştığı sayı ve şu anki nüfusu hakkında bilgi verilmesi isteniyor.