Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan makro iktisat dersinin ilk ünitesini içeren eğitim materyalidir. Eğitimci, makroekonomi kitabının ilk bölümünü detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, makroekonominin temel kavramlarını, iktisat tarihini ve ekonomik modelleri kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte makroekonominin 1930'larda Keynes tarafından ortaya çıkışı, temel varsayımlar, GSYİH kavramı ve ölçüm yöntemleri, ekonomik büyüme, enflasyon, fiyat endeksleri, işsizlik oranı, döviz kuru ve faiz oranı gibi temel kavramlar açıklanmaktadır.
- Videoda her kavram için formüller ve hesaplama yöntemleri detaylı olarak gösterilmekte, sınavlarda çıkabilecek soru tipleri de ele alınmaktadır. İlk ünitenin sonunda ve ikinci üniteye geçiş öncesinde yapılmış olan bu ders, makroekonomi dersinin temel bir oluşturma dersi olduğunu belirterek, son haftada soru çözümü yapılacağını ifade etmektedir.
- 00:22Makro İktisat Giriş Ünitesi
- İlk ders makro iktisat kitabının giriş ünitesini ele alacak ve makroekonomide ele alınan temel konuları tanıtacak.
- Giriş ünitesi niteliğinde olduğu için ders ağır olmayacak ve herkesin anlayabileceği şekilde sunulacak.
- 00:49Makroekonominin Tanımı ve Çalışma Alanları
- Makroekonomi, ekonomiyi bir bütün halinde ele alarak cereyan eden olayları açıklamaya çalışan iktisadın bir dalıdır.
- Makroekonomi temel olarak gelir ve istihdam düzeyi, fiyat düzeyinin istikrarı, ekonomik büyüme, bütçe açıkları ve kamu borçları, dış açıklar gibi başlıklara odaklanır.
- 01:16Gelir ve İstihdam İlişkisi
- Makroekonomi, bir ülkenin toplam gelir düzeyini (gayri safi yurtiçi hasıla) ve bunu etkileyen faktörleri ele alır.
- İstihdam düzeyi, ekonomideki tüm üretim faktörlerinin (emek, sermaye, doğal kaynaklar ve girişimcilik) aynı anda çalıştırılmasını ifade eder.
- İşsizlik sayısının azalması, çalışan insan sayısının artması ve üretimin artması, ülkenin gelir düzeyini artırır.
- 02:42Fiyat Düzeyi İstikrarı ve Ekonomik Büyüme
- Fiyat düzeyinin istikrarı, enflasyonun (fiyatların genel düzeyindeki sürekli artışlar) kontrol edilmesi anlamına gelir.
- Ekonomik büyüme, bir ülkenin sürekli büyümesi ve vatandaşların refah düzeyinin artmasıdır.
- Ekonomik büyüme, kişi başına gayri safi yurtiçi hasıladaki yüzde değişimi olarak ölçülür.
- 03:39Bütçe Açıkları ve Kamu Borçları
- Makroekonomi, devletlerin gelir kaynakları (vergiler) ve harcamaları arasındaki ilişkiyi ele alır.
- Devletler genellikle harcamalarından daha fazla gelir elde eder ve bu durumda bütçe açığı oluşur.
- Bütçe açığı, devletin borçlanarak giderdiği bir durumdur ve finansman sorunu ortaya çıkarır.
- 04:58Dış Açıklar
- Dış açıklar, devletlerin dış dünya ile ticari ilişkiler içerisinde olduğu durumdur.
- Ödemeler bilançosu, cari işlemler hesabı, sermaye hesabı ve net hata noksan hesabı olmak üzere üç temel hesap bağlamında değerlendirilir.
- Cari işlemler hesabı, bir ülkenin ihracatı ithalatından fazla olup olmadığını gösterir ve dış açık oluşursa ekstra para ödenmesi gerekir.
- 06:29Makroekonominin Gelişimi
- Makroekonomi kavramı 1930'lu yıllarda Keynes tarafından ortaya atılmıştır.
- Makroekonominin gelişmesinde üç önemli faktör vardır: ekonomi istatistikçilerinin verileri toplayıp sistematik hale getirmesi, ekonomik dalgalanmaların tekrarlanan olgular biçiminde ortaya çıkması ve 1929 Büyük Ekonomik Buhran.
- Keynes, 1930'lu yıllarda Büyük Buhrana çözüm üreten iktisatçıdır ve makroekonomi tarihinde Keynes ve Keynezyen ekonomi ilk başlıktır.
- 09:04Ekonomik Teorilerin Tarihsel Gelişimi
- Keynesyen devrimin işleyişini kaybettiği dönemde monitöristler (parasalcılar) yeni bir teori ortaya atmış, ardından yeni klasik iktisatçılar, Reagan yönetimindeki arz yönlü ekonomi yaklaşımı ve real ekonomik dalgalanmalar teorisi gelmiştir.
- Makro ekonominin ortaya çıkışında 1929 Büyük Buhran'ı temel olgu olarak kabul ederiz.
- Büyük Buhran, gelişmiş ülkelerden başlayarak gelişmekte olan ülkelere yayılan global bir ekonomik krizdir.
- 10:06Büyük Buhran'ın Nedenleri
- Keynes, krizin sebebinin yatırımcıların güvenindeki istikrarsızlık olduğunu ve bu durumun toplam talep içindeki yatırımlarda ciddi bir düşüşe neden olduğunu savunmuştur.
- Monitöristler (Friedman ve Schwartz), krizin ABD'de uygulanan daraltıcı para politikaları nedeniyle derinleştiğini ve hükümetin genişletici para politikaları uygulaması gerektiğini belirtmiştir.
- Kindle Berger, krizin sebebinin dünya ölçeğinde bir ekonomik liderin olmaması olduğunu, İngiltere'nin liderliğini ABD'nin ele alamaması nedeniyle krizin yönetilemediğini savunmuştur.
- Temindir Peter, Büyük Buhran'ın Birinci Dünya Savaşı'nın ertelenmiş sonucu olduğunu ve savaşın bitiminden sonra uygulanan kontrolsüz politikaların sonucunda ortaya çıktığını belirtmiştir.
- 12:53Makroekonomik Modellerde Varsayımlar
- Makroekonomik modellerde piyasaların temizlenme hızı ve fiyat esneklikleri konusunda klasik iktisatçılar piyasaların hızla temizlendiğini ve fiyatların esnek olduğunu, Keynesyen iktisatçılar ise piyasaların temizlenmediğini ve fiyatların katı olduğunu savunurlar.
- Klasik iktisatçılar ekonomide dengenin tek olduğunu, ekonominin sürekli tam istihdamda olduğunu ve şoklar kısa sürede ekonomiyi toparlayacağını savunurken, Keynesyen iktisatçılar ekonominin tam istihdam altında olduğunu ve dengenin tek olmadığını savunurlar.
- Beklentilerin oluşum biçimi konusunda monitöristler adaptif beklentileri (uyumlu beklentileri) savunurken, klasik ekol rasyonel beklentileri savunur; adaptif beklentilerde insanlar yanlış karar verip sonradan uyum sağlarken, rasyonel beklentilerde insanlar elindeki tüm bilgiyi kullanarak doğru karar verirler.
- Keynesyen iktisatçılar genellikle kısa döneme önem verirken, klasik iktisatçılar uzun döneme daha çok önem verirler.
- 16:33Makro İktisatta Kullanılan Temel Kavramlar
- Gayri safi yurtiçi hasıla, belirli bir dönemde (genellikle üç aylık veya yıllık) bir ülke sınırları içerisinde üretilmiş bütün nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile hesaplanmış toplam değeridir.
- Nominal gayri safi yurtiçi hasıla, bir dönemin üretim değerini aynı dönemin fiyatları ile ölçerek hesaplanır.
- 17:56Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
- Reel gayri safi yurtiçi hasıla, bir dönemin üretiminin değerini baz alınan bir yılın fiyatları ile çarpılmasıyla elde edilir ve fiyatları değiştirmeden üretimdeki artışı gösterir.
- Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla, bir ülkenin bir dönemde hesaplanmış gayri safi yurtiçi hasıla değerini o ülkenin nüfusuna bölerek kişi başına düşen değeri gösterir.
- Kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasıla, her bir bireyin o kadar gelir elde ettiğini göstermez, ülkenin üretiminde kişi başına düşen değeri gösterir.
- 19:48Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Ölçülme Yöntemleri
- Harcama yöntemi, ülkenin mal ve hizmetler üzerine yapılan harcamalarının toplamından gayri safi yurtiçi hasıla değerini elde etmeyi sağlar.
- Gelir yöntemi, üretilen hasılanın değerine üretim faktörlerine yapılan ödemeleri (ücret, faiz, kar, rant) ve dolaylı vergileri ekleyerek gayri safi yurtiçi hasıla değerini ölçer.
- Üretim yöntemi, firmaların ürettikleri tüm mal ve hizmetlerin miktarları ile fiyatlarının çarpımlarının toplamından gayri safi yurtiçi hasıla değerini hesaplar.
- 23:54Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve Diğer Hasıla Kavramları
- Gayri safi yurtiçi hasıla, yurt içinde üretilmiş nihai mal ve hizmetlerin değeridir, gayri safi milli hasıla ise bir ülke vatandaşlarının ürettiği bütün ekonomik değerleri içerir.
- Gayri safi yurtiçi hasıla ile gayri safi milli hasıla arasındaki temel fark, ölçüldüğü coğrafi alan bakımından farklılık göstermesidir.
- Safi milli hasıla, gayri safi milli hasıladan amortismanların çıkartılmasıyla elde edilir, milli gelir ise safi milli hasıladan dolaylı vergileri çıkarıp sübvansiyonları ekleyerek veya faktörlere yapılan ödemeleri toplayarak elde edilir.
- 27:13Gelir Kavramları
- Kişisel gelir, milli gelirden sigorta primlerini, kurumlar vergisini, dağıtılmayan karları çıkartıp transferleri ekleyerek elde edilir.
- Harcanabilir gelir, kişisel gelirden dolaysız vergileri çıkartarak elde edilir.
- 27:51Ekonomik Büyüme Hesaplama
- Bir değişkenin büyümesini hesaplamak için iki dönem arasındaki değerinin yüzde büyümesine bakılır: (x2 - x1) / x1 × 100 formülüyle hesaplanır.
- Ekonomik büyüme, nominal değerlerdeki değişmeden ziyade reel değerlerdeki değişmelere odaklanır çünkü reel olan daha gerçek bilgi sağlar.
- Ekonomik büyüme, reel gayri safi yurtiçi hasıla düzeyinde toplam değerde veya kişi başına değerde artış olarak tanımlanır.
- 29:17Nominal ve Reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
- Nominal gayri safi yurtiçi hasıla, o yılın üretimi ile o yılın fiyatları çarpılarak hesaplanır ve hem üretim miktarı hem de fiyatlar değişmesinden dolayı değişir.
- Reel gayri safi yurtiçi hasıla, farklı dönemlerde üretilen mal ve hizmetlerin aynı fiyatlarla değerlendirilmesini sağlayarak dönemler arasında fiziki üretimdeki artışı ölçer.
- Reel gayri safi yurtiçi hasıla hesaplanırken, farklı yılların fiyatları sabit tutularak o yılın üretimi o yılın fiyatlarıyla çarpılır.
- 30:42Ekonomik Büyümenin Kaynakları
- Ekonomik büyümenin iki kaynağı vardır: üretimde kullanılan üretim faktörleri (emek ve sermaye miktarı) artması ve üretim faktörünün etkinliğinin (verimliliğinin) artması.
- Büyüme oranı, reel gayri safi yurtiçi hasıla'nın bir zamandaki değerinin diğer zamandaki değerine bölünmesi ve 100 ile çarpılmasıyla hesaplanır.
- Enflasyon, ekonomideki genel fiyatlar düzeyindeki süreklilik arz eden devamlı bir fiyat artışıdır.
- 32:54Fiyat Endeksleri
- Gayri safi yurtiçi hasılat deflatörü, nominal gayri safi yurtiçi hasıla'yı reel gayri safi yurtiçi hasıla değerine bölüp 100 ile çarpılarak hesaplanır.
- Tüketici fiyatları endeksi (TÜFE), tüketicilerin mallar ödediği fiyatların yıldan yıla artışını ölçer.
- Üretici fiyat endeksi (ÜFE), üreticilerin mallar ürettiği fiyatların yıldan yıla artışını ölçer.
- 34:13TÜFE ve Deflatör Arasındaki Farklar
- Deflatör, gayri safi yurtiçi hasıla sepetinde bulunan tüm malların fiyatlarını ölçerken, TÜFE daha dar kapsamlı bir mal grubunun fiyatlarını ölçer.
- TÜFE ithal malları da içerirken, deflatör sadece yurt içinde üretilen mal ve hizmetleri ölçer.
- TÜFE'nin ölçtüğü mal sepeti yıldan yıla değişmezken, deflatörde ülkenin ürettiği mal bileşimi değişebilir.
- 36:00İşsizlik Oranı ve Makroekonomik Performans
- İşsizlik oranı, bir ekonomide çalışmak istediği halde iş bulamayan işgücünün toplam çalışabilir işgücüne oranıdır.
- İşsizlik oranı, işsiz sayısının sivil işgücüne bölünmesi ve 100 ile çarpılmasıyla hesaplanır.
- Bir ekonominin bir dönemdeki başarısının ölçülmesinde enflasyon oranı, büyüme hızı ve işsizlik oranı üç kıstas kullanılır.
- 37:20Hoşnutsuzluk Endeksi
- Hoşnutsuzluk endeksi, halkın ekonominin gidişatı hakkında memnuniyetini gösteren bir endeksdir.
- Hoşnutsuzluk endeksi, işsizlik oranı ile enflasyonun toplamıdır.
- Sınavlarda hoşnutsuzluk endeksi sorulduğunda, işsizlik ve enflasyon değişkenlerini işaretlemek beklenir.
- 38:12Döviz Kuru Kavramı
- Döviz kuru, bir ülkenin para biriminin diğer bir ülke parası cinsinden değeridir.
- Nominal döviz kuru, bir ülke ulusal parasını yabancı paraya böldüğünüzde elde edilen değerdir.
- Reel döviz kuru, nominal döviz kurunun yabancı ülke fiyatlar genel düzeyi bölü yurtiçi fiyatlar ile deflate edilmiş halidir.
- 40:01Faiz Oranı ve Etkileri
- Mali piyasaların ana göstergesi faiz oranıdır.
- Faiz oranlarının yükselmesi borçlanmanın maliyetini arttırır ve iş adamlarının yatırım kararlarını etkiler.
- Faizler yükseldiğinde, iş yeri kurmak yerine para bankaya yatırılıp faiz geliri elde edilmesi tercih edilebilir.
- 41:24Faiz Oranı Türleri
- Faiz oranı, ertelenen bir liralık nakdiye ödemenin bedeli ve gelecekte yapılacak ödemenin şimdiki ödeme arasındaki oransal farkıdır.
- Basit faiz oranı, belli bir anapara üzerinden faiz hesaplanıp vade sonra tekrar aynı anapara üzerinden faiz işletilmesidir.
- Bileşik faizde, ilk dönem sonunda tahakkuk ettirilen faiz anaparaya eklenir ve gelecek dönem içinde toplam tutar üzerinden faiz hesaplanır.
- 42:48Reel Faiz Oranı ve Tahvil Fiyatları
- Reel faiz oranı, nominal faizden enflasyon oranını çıkartarak elde edilir.
- Fisher denklemi, reel faizin nominal faiz eksi enflasyon olduğunu gösterir.
- Tahvil fiyatlarıyla getirisi arasında negatif bir ilişki vardır; tahvil fiyatları artıyorsa getirisi düşer, getirisi artıyorsa fiyatı düşer.