Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir makine mühendisliği eğitmeni tarafından sunulan teknik bir eğitim içeriğidir. Eğitmen, makine parçalarında kullanılan geçme toleransları ve tasarım süreçleri hakkında detaylı bilgi vermektedir.
- Video, üç ana bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde genel ve özel toleranslar arasındaki farklar, boşluklu, ara ve sıkı geçme türleri anlatılmaktadır. İkinci bölümde ISO geçme tablolarının kullanımı, gövde-burç geçişleri üzerinden doğru geçme kararı verme ve standart parçaların seçimi gösterilmektedir. Son bölümde ise mil-delik geçişleri üzerinden tolerans hesaplamaları, en az ve en fazla boşluk değerlerinin belirlenmesi ve en kötü durum analizi yapılmaktadır.
- Eğitim, makine tasarımı ve montajı konusunda teknik bilgi edinmek isteyenler için faydalı olup, toleransların maliyet ve kaliteyi etkilediği bilgisiyle sonlanmaktadır. Ayrıca, tasarımcıların doğru geçme kararı vermesi, deneyler yapması ve ISO tablolarından uygun toleransı seçmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
- 00:02Geometrik Boyutlandırma ve Boyut Toleransları
- Makine parçalarını teknik resmen yaparken boyutlar için mutlaka tolerans vermek zorunludur.
- Boyut çok kritik olmadığında genel toleranslar verilirken, ISO 27-68 nolu standard genellikle kullanılır.
- Delikler ve miller gibi geçmeler, makinanın performansını ve montajını doğrudan etkileyen nedenlerle özel tolerans serine sahip olmalıdır.
- 01:20Geçme Türleri ve Önemi
- Makine parçaları birbirine geçerken, geçmelerin iyi tarif edilmesi makinenin daha uzun ömürlü, gürültüsüz çalışmasını sağlar.
- Geçmeler boşluklu, ara geçme (transition) ve sıkı geçme olarak üç ana gruba ayrılır.
- Boşluklu geçmelerde birbirinin üzerinde hareket etmesi gerekirken, sıkı geçmelerde ise oynamasız çalışması beklenir.
- 03:02Geçme Türlerinin Detayları
- Borç-gövde geçmesi gibi durumlarda, çok sıkı geçmenin olmaması gerekir çünkü bu durumda borç içe büzülüp mil çalışmayabilir veya borç sökülemez hale gelebilir.
- Ara geçme, ne çok boşluklu ne de çok sıkı çakılmış olan geçme türüdür.
- Sıkı geçme, bir parça kullanılmaz hale geldiğinde veya yatak aşındığında mide yatan birlikte değiştirilmesini öngören bir tasarım türüdür.
- 04:55Geçme Kavramının Tarihi
- Geçme kavramı makine ile birlikte ortaya çıkmış olup, ilk makine el arabası olarak düşünülmektedir.
- İlk dönemlerde ölçü aletleri ve birimler olmadığı için geçmeler alıştırma yoluyla sağlanmıştır.
- Sanayi devrimi ve teknolojik gelişmelerle parçalar daha hassas olmaya ve seri üretimde üretilmeye başlamıştır.
- 07:46ISO Geçme Standartları
- ISO, sanayi devriminin gelişmesiyle birlikte geçmeleri standartlaştırmıştır.
- ISO'da geçmeler boşluklu, ara geçme ve sıkı geçme olmak üzere üç ana gruba ayrılmıştır.
- Her geçme türüne bir harf ve rakamdan oluşan bir tanım verilmiştir.
- 09:04ISO Geçme Sembolleri
- Büyük harfler delikleri, küçük harfler ise dış unsurları (mil, kama) işaret eder.
- Harfin alfabedeki yeri geçmenin şeklini gösterir: CDFG harfleri çok boşluklu, K ara geçme, PS sıkı geçme, T çok sıkı geçme gösterir.
- Harf-rakam kombinasyonundaki rakam, geçme kalitesi veya tolerans değerini gösterir; rakam ne kadar büyükse tolerans o kadar geniş demektir.
- 11:30Tasarımcı İçin Geçme Sınıflandırması
- Tasarımcılar, ekipmanlarında geçme varsa bu geçmeyi tarif edebilmeli ve ne istediğini açıkça söyleyebilmelidir.
- Tasarımcı geçmenin nasıl olduğunu bilmiyorsa veya henüz karar vermemişse, bu tabloyu kullanırsa hata yapmış olabilir.
- Makine tasarımında nasıl bir geçme istediğimizin kararını doğru vermek, deneyim, gözlem ve iyi örnekleri incelemeyi gerektirir.
- 13:12Uluslararası Geçme Sembolleri
- Geniş hareketli, kolay hareketli, hareketli döner, zor hareketli gibi kavramlar kalıpçıların kullandığı ezberlenmiş kavramlardır.
- Uluslararası alanda bu kavramlar geçersiz kalır, ISO'nun harfler bırakanları ve semboller kullanılır.
- ISO tabloları, doğru geçme seçildiğinde nominal çap belirlendiğinde mikron olarak uygun toleransları verir.
- 15:10Geçme Örneği
- Bir gövdeye burçlar takmak istendiğinde, burçlar gövdeye nasıl takılacağı ve mil ile nasıl çalışacağı karar verilmelidir.
- Burç ile gövde arasında zor hareketli geçme seçildiğinde, H7/n6 veya H7/h6 toleransları kullanılabilir.
- Mil ile burç arasında zor hareketli geçme seçildiğinde, delik toleransı H7, mil toleransı g6 veya g7 olabilir.
- 18:30Standart Parçalar ve Toleranslar
- Burçlar genellikle standart seçilir ve katalogdan seçilir, iç ve dış çapları değiştirilemez.
- Standart burcun dış çapı mil kabul edilirken, milin dış çapı tolerans H6 olarak seçilmelidir.
- Delik çapı 16 olan bir durumda, H6 toleransı 0 -0,11, N7 toleransı ise 0 -0,05/0,23 olarak belirlenir.
- 22:43Boşluk ve Sıkılık Hesaplaması
- Tasarımcı, en kötü durumları hesaplamalıdır: en fazla boşluk ve en küçük boşluk/sıkılık durumlarını belirlemelidir.
- En fazla boşluk durumu, milin en küçük ve deliğin en büyük olduğu durumdadır.
- En küçük boşluk/sıkılık durumu, milin en büyük ve deliğin en küçük olduğu durumdadır.
- 24:35Tolerans Değerlendirmesi
- Tasarımcı, parçalar arasındaki boşluk durumunu değerlendirebilir ve toleransları değiştirebilir.
- En sıkı geçme durumunda, mil'in en büyük ve deliğin en küçük olduğu durumda 23 mikron sıkılık oluşabilir.
- Tasarımcı, parçaların kullanım alanına göre toleransları ayarlayabilir; örneğin riskli olmayan atölyelerde 6 mikron boşluk kabul edilebilir.
- 27:06Tolerans Hesaplamaları
- İç çapı 12 mm olan bir parçada, H7 toleransı için delik çapı 12+18 mikron toleransı olur.
- Mil ile delik arasındaki en az boşluk, mil en büyük ve delik en küçük olduğunda 6 mikron olabilir.
- En fazla boşluk, delik en küçük ve mil en büyük olduğunda 35 mikron olabilir, bu da %3-4 laçka oranına ulaşabilir.
- 30:15Tasarımcıların Görevi
- Tasarımcılardan beklenen, doğru bir geçme kararı vermek ve bu kararı deneylerle doğrulamaktır.
- Karar verildikten sonra ISO tolerans tablosundan uygun tolerans seçilip teknik resimlere yerleştirilmelidir.
- En kötü durum analizi yapılarak değerler normalleştirilebilir, çünkü tolerans hem maliyeti hem kaliteyi doğrudan etkileyen bir değerdir.
- 31:44Tolerans Kullanımı
- Kaliteyi düşürmeden maliyeti düşürmek veya maliyeti artırmadan kaliteyi artırmak için tolerans konusunda isabetli davranmak gerekir.
- Standart parçalar kullanmak veya standartlardan yararlanmak önemlidir.
- Örneğin rulman gibi ekipmanlar için rulman kataloğundan yararlanmak, yılların bilgi birikiminden faydalanmak önemlidir.