Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Cemil Hoca, Mehmet Hoca, Eyüp Hoca, Ömer Bey ve diğer akademisyenlerin katıldığı bir ders ve tartışma formatındadır. Konuşmacılar Machiavelli'nin yaşamı, eserleri ve siyaset anlayışı üzerine kapsamlı bir analiz sunmaktadır.
- Video, Rönesans döneminin tarihsel arka planından başlayarak Machiavelli'nin yaşamı, "Prens" kitabının yazılma süreci ve siyaset anlayışı hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Tartışmada Machiavelli'nin insan doğasını "doğaca kötü" olarak tanımlaması, siyasette zaferin en önemli ilke olduğu görüşü ve İbn Haldun'un düşünceleriyle karşılaştırmalar yapılmaktadır.
- Tartışmada ayrıca Machiavelli'nin "respublica" kavramını kavramsallaştırdığı, egemenlik teorisinin modern siyasete etkisi ve İbn Haldun'un devlet anlayışı ele alınmaktadır. Konuşmacılar, Machiavelli'nin "Makyavelizm" kavramının günümüzdeki kullanımı ve bu düşünürlerin eserlerinin yazıldığı dönemlerin koşullarının eserlerine etkisi konularını da tartışmaktadır.
- 00:04Gerçekçilik ve Makavelli
- Geçtiğimiz haftalarda gerçekçi adımlar atan ve teorinin pratiğe göre önemi vurgulayan İbni Haldun hakkında konuşulmuştu.
- Makavelli de İbni Haldun'a benzer şekilde siyaset konuşmakla siyaset yapmanın arasında uçurumlar olduğunu öne sürmüştür.
- Makavelli'nin düşüncelerini anlamak için o dönemin bağlamını anlamak gerekir.
- 01:10Rönesans Dönemi
- 14. yüzyılda başlayan Rönesans, Ortaçağ'ın sonu ve yeni çağa geçiş anlamına gelir.
- Cehalet dönemi, kilisenin baskıcı tutumu anlamına gelir ve bu dönemde kilise her alanda egemenlik kurmuştur.
- Kilise, taç takma merasimlerinden, işbirliklerinden ve muhalif gruplarla ilişkilerden sorumluydu.
- 03:24Rönesans Dönemindeki Değişimler
- Cehalet dönemi kapanırken, antik Yunan'a dönüş, felsefe ve sanat alanında büyük bir gelişme yaşanmıştır.
- Halk ekonomik sıkıntılar nedeniyle zorluk çektiği bir dönemde, insanın kendi kendine yetebileceği ve kararları alabileceği algısı (hümanizm) Avrupa'da yayılmaya başlamıştır.
- Bu süreç, sanayi devrimine giden yolda taşların döşendiği bir dönemdir.
- 04:20Sanat ve İktisadi Daralma
- Rönesans döneminde sanat insan için yapılmaya başlamış, ilgi görmeye başlamış ve yeni sanatçılar çıkmaya başlamıştır.
- Araplar sanat karşılığında ücret ödenmesini kabul etmemişlerdir, bu nedenle tarihte Arap sanatçılarından bahsedilemez.
- İstanbul'un fethi ile başlayan ve Fransız ihtilali ile biten yaklaşık 280-300 yıllık bir dönemde küçük devletler yıkılmıştır.
- 07:21İktisadi Daralma ve Sorgulama
- İktisadi daralma, bu sürecin muazzam bir tetikçisi olmuştur.
- İnsanlar sorgulamaya başlamış, "nereye gidiyoruz, bizi kim yönetiyor, niye bu hale düşüyoruz" gibi sorular sormaya başlamışlardır.
- Bu karmaşa içerisinde, siyasi birlik ve merkezi bir yönetim olmadığı için devletçikler sürekli birbirleriyle iletişim halinde ve karışıklık içinde yaşamışlardır.
- 08:22Makavelli'nin Hayatı
- Makavelli hukuk eğitimi almış, edebiyat konusunda yönelmiş ve edebi metinler üzerine çalışmalar yapmıştır.
- Makavelli, İtalya'nın yaşadığı bölgede bilinen Medici ailesinden gelmiştir.
- Çok küçük yaşta devlette görev almaya başlamış, sekreterlik, halkla hükümdar arasındaki bağlantıyı kuran görevlerde ve kısa süre yargıçlık yapmıştır.
- 10:48Kaos Dönemlerinde Dini Argümanların Etkisi
- İktisadi kıtlık ve kaos dönemlerinde dini argümanların halk arasında hızlı bir şekilde meşruiyet kazanması gözlemlenmektedir.
- Kaos ortamında biri kıyametin yaklaştığını ve dünyanın sonunun geldiğini söyleyerek rüyalar anlatarak büyük bir taraftar kitlesi toplamıştır.
- Rüya konusu, 10., 11. ve 12. yüzyıllarda hem devletlerin hem de muhalif grupların taraftar toplamasında önemli bir argüman olmuştur.
- 12:01Rahip Yönetimi
- Bu kişi kendisinin mesih olduğunu iddia ederek halktan büyük bir destek kazanmıştır.
- Halkın yardımıyla hükümeti ele alan bu kişi, rivayetlere göre üç, beş veya altı yıl boyunca yönetimi sürmüştür.
- Yönetimi, muazzam dini argümanların hakim olduğu ve İncil'den başka hiçbir kitabın okunmadığı bir ortamda geçmiştir.
- 14:14İddianın Sorgulanması ve Sonu
- Kıtlık döneminde bir sorgulama süreci başlamış ve diğer rahipler topluluğu bu yönetimi ele almıştır.
- Diğer rahipler, "ateşle sınanma" adı verilen bir test teklif etmişlerdir; eğer iddiaları doğruysa ateşe girip sağ salim çıkması gerekiyordu.
- Baskılar artınca bu kişi itiraf etmiş ve "ben mesih değilim" demiş, ardından idam edilmiştir.
- 15:43Machiavelli'nin Hayatı ve Eseri
- Machiavelli, hükümeti tekrar ele alan kişiler tarafından sürgüne gönderilmiş ve çiftliğe kapatılmıştır.
- Machiavelli'nin "Prens" eseri, tecrübe ve gözleme dayalı bir eserdir, teori yazmak yerine yaşamadığı şeylerden değil, gözlemlerinden bahsediyor.
- Machiavelli, Floransa'nın sürekli el değiştiren yönetimlerinin yaşadığı dönemde, sıkıntılı bir süreçte bu eseri yazmıştır.
- 18:08Machiavelli'nin Siyaset Anlayışı
- Machiavelli, siyaseti idealize edilebilen bir konu olarak görmez, sadece gerçeklik olarak ele alır.
- Filozofların ve din adamlarının siyasetle ilgili yorumlarını eleştirir ve dikkate almaz.
- Papalığın tarihini yazma talebine karşı çıkarak, papalığın tarihinde sadece kaos, kan ve insanların sefaletini gördüğünü belirtir.
- 20:21İnsanın Doğası Hakkında Görüşleri
- Machiavelli'ye göre filozoflar insanın özü konusunu değil, insanca şeyler konusunu konuşmuştur.
- Machiavelli'ye göre insan doğaca kötüdür, hırs, rekabet ve arzu gibi kötü huylarla donatılmıştır.
- Felsefeye göre insan iyi amaçlar arzulayan ve iyiye yatkınlığı olan bir varlıktır, ancak Machiavelli'ye göre insan doğada paket halinde gelmez, çevresi ve yaşadığı koşullar karakterini şekillendirir.
- 22:30"Prens" Eserinin Hedefi ve İçeriği
- Machiavelli, "Prens" eserini Sezar Borgio adlı gerçek bir kişiye yazmıştır.
- Sezar Borgio, Machiavelli'nin örnek olarak aldığı, cesur ve zeki bir adamdır.
- Machiavelli'ye göre siyasetteki en büyük ilke zafer elde etmektir ve politikacılar halkın gözüne girmek için para dağıtmak ve vergileri azaltmak gibi yanlış yöntemleri kullanmışlardır.
- 27:06İktidar ve Siyaset Anlayışı
- Mahkemeli'ye göre, vergi indirme, para dağıtma veya pazarı kısma gibi pragmatik yaklaşımlar politikada bir yeri yoktur.
- Dini argümanlar ve meşrutiyet iddiaları da politikada karşılığı olmayan, sadece zafer ve iktidarın sürdürülebilir olması önemli olan konulardır.
- Her güç odaklarının amacı iktidar olabilmektir ve iktidar olduktan sonra sürdürebilmektir.
- 28:56İktidarın Sürdürülebilirliği
- İktidarın nasıl geldiğinin bir önemi yoktur, önemli olan iktidarın sürdürülebilir olmasıdır.
- Mahkemeli, bir beldeye girdiğinizde soyluları yok etmenin ve ailelerini de yok etmenin gerekli olduğunu söylüyor.
- İslam siyaset felsefesinde de emirel mümine biat etmenin önemli olduğu, emirin hilafeti nasıl devraldığı bir önemi olmadığı belirtilmektedir.
- 31:19Devletin Sürdürülebilirliği
- Devletin kurulması kolay olsa da, önemli olan devletin sürdürülebilir olmasıdır.
- Mahkemeli'ye göre, devletin akli olarak sürdürülebilir olması gerekir.
- Halka rağmen bir şey yapılamaz, halkın taleplerini ve isteklerini yok sayarak devletin süresi azalır.
- 33:19Siyaset ve İlke
- Mahkemeli'ye göre siyasette ilke yoktur, şartlar neyi gerektiriyorsa o yapılmalıdır.
- Talih ve tarih önemli unsurlardır; aynı şartlarda iki kişinin birinin ihtişama kavuşması tarihte açıklayılabilir.
- Siyasette ahlak yer yoktur, politika yazmak ve yapmak arasında büyük fark vardır.
- 37:24Machiavelli'nin Prens ve Savaş Sanatları Kitapları
- Konuşmacı, Machiavelli'nin Prens ve Savaş Sanatları kitaplarından ilgi duyduğunu belirtiyor.
- Machiavelli, Floransa'daki karışıklıklardan dolayı ülkesini kurtarma adına politikalar geliştirmiş, ancak özellikle Lorenzo Medici tarafından dikkate alınmamıştır.
- İtalya'da o dönemde Medici, Sforza ve diğer aileler yönetiyordu ve Fransızlar ile İspanyollar sürekli işgal girişiminde bulunuyordu.
- 38:38Savaş Sanatları Kitabının İçeriği
- Savaş Sanatları kitabında Fabrizio adıyla anılan kişi, Roma'daki askeri biçimi ele alarak İtalya'da Roma tarzında bir ordu kurulması gerektiğini savunuyor.
- Machiavelli, Türklerden bahsederek atlı birliğin önemini vurguluyor ve Roma'nın Hannibal karşısında neden yenildiğini açıklıyor.
- Kitapta İspanya Kralı Ferdinand'ı övüyor, çünkü Ferdinand dini bahane ederek İtalya'ya işgal girişiminde bulunmuş.
- 39:30Machiavelli'nin Siyasi Anlayışı
- Machiavelli, acımasızlık ve ahlaksızlığın güç ve dengeyi korumak için gereklidir diyor.
- Jean Bodin, Immanuel Kant, Thomas Hobbes ve Machiavelli'nin ortak buluştuğu tek görüş, ulus-devlet anlayışıdır.
- Machiavelli'nin Prens kitabında Osmanlıları (Türkler) "yenmek zordur çünkü bir sultan için her şeyi yapabilirler" diyerek ele alıyor.
- 41:51Machiavelli'nin Siyasi Yaklaşımı
- Machiavelli, Fransızları "yenmek kolaydır ama yönetmek zordur" diyerek, Osmanlı'ya karşı Fransa'nın farklı bir strateji gerektirdiğini belirtiyor.
- Savaş Sanatları kitabında atlı birliklere çok önem veriyor ve şehri savunmak için kale duvarlarının ne kadar sağlam ve yüksek yapıldığı kadar önemli olduğunu vurguluyor.
- Machiavelli, bulunduğu zaman içerisinde ciddiye alınmamış ve hatta hapis girmiş, Savaş Sanatları kitabını hapiste yazmıştır.
- 43:53Machiavelli'nin Etkisi ve Ulus Devlet Anlayışı
- Machiavelli'nin Prens kitabının Vestfalya Antlaşması'nda etkisi olup olmadığı sorgulanıyor.
- Machiavelli'nin eserleri ölümünden sonra basıldığı için, etkisinin hemen gerçekleşmesi zor olabilir.
- Machiavelli, merkezci bir yaklaşım benimseyerek devletçiklerden kurtulmanın ve bir merkezi devlet kurmanın gerekliliğini vurguluyor.
- 48:04Machiavelli'nin Felsefi Yaklaşımı
- Machiavelli'nin amacı İtalyan birliğini sağlamak.
- Platon'un ideal devlet tasarımını eleştirerek, olana odaklanarak ütopyalardan oluşan bir politik anlayış oluşturmak yerine gerçekçi bir yaklaşım benimsemiş.
- 48:44Makavelli'nin Siyasi Felsefe Anlayışı
- Makavelli, siyasi ilahiyatçılar kategorisine konulur ve insanı kötücül alan çatışmacı filozoflar arasında yer alır.
- Makavelli, siyaseti tarihsel olarak görüp egemenlik teorisini modernize ederek hem laikliğin önünü açar hem de siyaseti din dışı bir temele oturtur.
- Makavelli, respublica kavramını (cumhuriyet) bugün kullandığımız anlamda kavramsallaştıran düşünür olarak kabul edilir.
- 51:13Makavelli'nin Siyaset Felsefesindeki Kırılmalar
- Makavelli tiranlığa karşıdır ve hükümdarın devletin çıkarına göre yönetmesi gerektiğini savunur.
- Makavelli'ye göre, hükümdar kendi hırsları veya iktidar arzuları devletin çıkarının önüne geçerse tiranlık olur.
- Makavelli, insanın temelde değişmeyeceği ve tarihten ders çıkararak toplumları nasıl yöneteceğimizi anlayabileceğimizi savunur.
- 54:08Makavelli'nin İnsan ve Yönetim Anlayışı
- Makavelli'ye göre, hükümdar zaman zaman halkın içine inmelidir, ancak halk hükümdar gibi düşünemez.
- Makavelli, bir yeri ele geçirdiğinde yapılması gereken yapılmalı ve gerektiğinde dik başlı kişiler cezalandırılmalı hatta öldürülmelidir.
- Makavelli, tiranlığa karşı olsa da ortaya koyduğu stratejinin bir tiran yaratma konusunda başarılı olabileceğini düşündüğü belirtiliyor.
- 57:32Makavelli'nin İnsan Görüşü
- Makavelli'ye göre insan kötü bir varlık, değişken bir varlıktır ve yönetim değiştiğinde hemen buna uyum sağlar.
- Makavelli, hükümdara insanların sözlerine bel bağlamadan, kendisinin ne istediği ve nasıl yöneteceğini bilmesi gerektiğini öğütler.
- Makavelli'ye göre, hükümdarın iyi niteliklere sahip olması gerekmez, önemli olan bunun gibi görünmesi ve propagandayı nasıl yapacağıdır.
- 59:10Makavelli'nin Hükümdarlık Felsefesi
- Makavelli'ye göre, bir şehrin ileri gelenlerinden soyundan gelenleri hayatta bırakmak yerine tamamen ortadan kaldırmak gerekir, aksi takdirde bu kişiler büyüyecek ve halk onlara göz kırpmaya başlayacaktır.
- Hükümdarın hoşgörülü ve merhametli görünmesi mantıklıdır, ancak bu sadece görünüş olmalıdır; hakikaten böyle olmaya gerek yoktur.
- Makavelli, hükümdarın ikiyüzlülük yeteneğine sahip olması gerektiğini ve siyasal ilkelerden bahsederek karar almada zorlanmamalıdır.
- 1:01:10Makavelli'nin Durumu ve Eserleri
- Makavelli, yönetim el değiştirdiğinde büyük bir kıtlık ve iktisadi sıkıntı içine girmiştir.
- Makavelli'nin eserleri, çiftlikteki sıkıntılı zamanlarda ve hapishanede yazılmıştır.
- Medici ailesine yaptığı övgüler, kendisinin sıkıntıdan kurtulma umuduyla yazılmış olabilir.
- 1:01:50İnsanların Yönetimi ve İkna Edilme
- İnsanlar aldatılmaya çok müsait bir varlıktır ve bu, yönetimin insanlara yaklaşımında önemli bir faktördür.
- Yönetimin cazibesi vardır; insanlar görmediklerini görürler ve pahalı eşyalar bile en kurnaz ve çalışkan kişilere bile çekicidir.
- Makavelli, insanların kötücül özüne dikkat çekerek, insanların yönetimine göre kabına göre şekil aldığını belirtir.
- 1:03:52Makavelli'nin Politik Yaklaşımı
- Makavelli'yi iyi bir analizci olarak görülebilir, ancak kurduğu sistematiğin bazı yönleri sakıncalıdır.
- Makavelli'ye göre, insanları ya okuyacaksın ya da ortadan kaldıracaksın; ceza hafif olursa insan senden intikam alır, ağır olursa başını kaldıramaz.
- Hükümdar asla karşı tarafa manipüle edecek argüman kullanmalı, ödülse ödül, cezaysa ceza vermelidir.
- 1:06:32Makavelli ve İbn Haldun Karşılaştırması
- İbn Haldun, İslam coğrafyasında dinin devletten ayrı olabileceğini savunurken, Hristiyan dünyasında bu ayrım daha kolay yapılmıştır.
- İbn Haldun, Osmanlı'da dört başı mamur bir şekilde okunmuş, ancak daha sonra üzerine çalışmalar yapılmamıştır.
- Batı kaynaklı okunan İbn Haldun hakkında, Müslüman olup olmadığı veya dış güçler tarafından İslam siyasetine yerleştirilmiş bir figür olup olmadığı konusunda farklı teoriler vardır.
- 1:08:08İbn Haldun'un Devlet ve Din Anlayışı
- İbn Haldun'a göre devlet için gerekli olmayan bir şey "tikli" (dini) olarak görülüyor, dini kullanarak insanları birbirine ısındırabilir, ünsiyet sağlayabilir ve zorluklarda destek olabilirsiniz.
- İbn Haldun, dini argüman kullanarak iktidarı sürdürecek bir devlet kurmanın "safsatadan ibarettir" diyerek, dinsiz toplulukların da devlet kurabileceğini gözlemlemiş.
- İbn Haldun'a göre devletin dini ahlak ve adalettir; bu iki unsuru sağlarsanız, hangi dinin olduğu çok önemli değil.
- 1:09:27Makavelli ve İbn Haldun'un Benzerlikleri
- Makavelli de İbn Haldun'a benzer bir yaklaşım sergilemiş, ateist olarak ilan edilmiş ve dini argümanların kullanılmasında benzerlikler bulunmuştur.
- İbn Haldun insanı baz alan, insanın refahını hedefleyen bir yönetim modeli savunurken, Makavelli insanın önemi olmadığını düşünmüştür.
- Her ikisi de "anlatıcılar" (İbn Haldun) veya "rüya anlatıcıları" (Makavelli) gibi kişilerin halkı kandırarak devlet yönetimine müdahale etmeyi eleştirmiştir.
- 1:12:12Mahkeme'nin Dini Bakış Açısı
- Mahkeme, dindar olmak zorunda olmadığını, sadece dindar görünmek yeterli olduğunu savunmuştur.
- Halkı susturmak ve duruma göre şekil almak için dini argüman kullanmanın mümkün olduğunu, ancak "İncil'e göre bir devlet yöneteceğim" gibi iddiaların gerçeklikle alakası olmadığını savunmuştur.
- İbn Haldun ve Mahkeme'nin dini bakış açıları arasında önemli benzerlikler bulunmaktadır.
- 1:13:18Ersan Bey'in Mahkeme Hakkındaki Görüşü
- Ersan Bey, Mahkeme hakkında kısıtlı bilgisi olduğunu belirterek, Rönesans dönemindeki zeki bir erkeğin devlet yönetiminde yer bulup politik doğruculukla yorulup hapisteyken kullandığı yöntemleri ciddiye almamıştır.
- Mahkeme'nin devlet yönetiminin duygularla yapılmaması gerektiği gibi düşüncelerini eleştirerek, 29 yaşında harbiye bakanlığı yaptığı bilgisiyle ilgili eleştirel bir yaklaşımla yaklaşmıştır.
- Mahkeme'nin "Prens" kitabını altı yıllık inziva ile yazdığı iddiasını "bir oyun" olarak nitelendirmiştir.
- 1:16:13Tarihe Anakronik Bakış ve Makyavelizm
- Konuşmacı, tarihe anakronik bir bakış açısıyla baktıklarını ve o günün düzlemini ve şartlarını anlatmanın önemini vurguluyor.
- Son beş-on yıl içinde politik düzlemde en çok atıf yapılan isimlerden biri olarak makyavelizmin yerini belirtiyor.
- İngiltere'de meşru demokrasiye geçiş bağlamında makyavelizmin tevessül etmesi söz konusu.
- 1:17:46Makyavelli'nin Dönemi ve Konumu
- Makyavelli'nin 1516'da yaşamış olması ve o dönemde kralın yanında mı yoksa toplumla mı olacağını sorgulayan bir soru ortaya atılıyor.
- Makyavelli hem ulus devletin öncülüğü gibi bakıldığı hem de kralın yanında durduğu belirtiliyor.
- Makyavelli'nin eseri gün yüzüne çıktıktan sonra çok tartışılmış ve üzerine çalışmalar yapılmış.
- 1:21:04Makyavelli'nin Kişiliği ve Eserleri
- Makyavelli'nin 200'den fazla eser vermiş bir adam olduğu ve hayatında kırgınlıkları, trajedileri, paradoksları olduğu belirtiliyor.
- Makyavelli 18-19 yaşında devlete görev almaya başlamış ve Medici ailesinin bir rahibi rüya anlatarak hükümeti değiştirmiş.
- Makyavelli hapiste tiyatro uyarlamasını yazmış ve onun yaklaşımlarını yaşadığı bağlamdan koparmamak gerektiği vurgulanıyor.