Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan Kurtuluş Savaşı konulu tarih dersidir. Öğretmen, öğrencilere Kurtuluş Savaşı'nın farklı cephelerindeki gelişmeleri ve önemli olayları anlatmaktadır.
- Video, Kurtuluş Savaşı'nın doğu, güney ve batı cephesindeki gelişmeleri kronolojik olarak ele almaktadır. Doğu cephesindeki Ermeni sorunu, Gümrü Antlaşması, güney cephesindeki Fransız ve İngiliz işgalleri, Ankara Antlaşması, Doğu Trakya'nın ele geçirilmesi ve Mudanya Ateşkes Antlaşması gibi konular detaylı şekilde incelenmektedir. Ayrıca Çerkez Ethem isyanı, Birinci İnönü Savaşı, 20 Ocak 1921 tarihinde kabul edilen ilk anayasa (Teşkilatı Esasiye) ve 12 Mart 1921'de kabul edilen İstiklal Marşı'nın önemi de anlatılmaktadır.
- Videoda konuyla ilgili örnek sorular çözülmekte ve her soru için doğru cevaplar açıklanmaktadır. Ayrıca milis güç kavramı, Kurtuluş Savaşı'nda halk kahramanları ve Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı sırasında İngiltere, Ermenistan, Yunanistan, Fransa ve İtalya devletlerinden hangileriyle silahlı mücadeleye girdiği gibi konular da ele alınmaktadır.
- Tarih Dersi Giriş
- İkinci kitapta tarih ders föylerinin on birinci köyünde "Mini Mücadele" altıncı kısım konusu ele alınacaktır.
- Konu başlığı doğu cephesindeki Ermeni sorunu, güney cephesindeki İtalyanlara karşı durum, batı cephesindeki faaliyetler ve ilk anayasayı içermektedir.
- 00:28Doğu Cephesi ve Ermeni Sorunu
- Ermeni sorunu ilk defa 1878 Berlin Antlaşması ile ortaya çıkmış ve uluslararası bir sorun haline gelmiştir.
- Berlin Antlaşması'ndan sonra Ruslar, İngilizler ve ABD Ermenileri desteklemiş, Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslarla birlikte hareket etmişlerdir.
- Mondros Ateşkes Antlaşması'nda 24. maddede, Vilayeti Sitede karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri tarafından işgal edileceği bildirilmiş ve Doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurulması istenmiştir.
- 01:45Gümrü Antlaşması
- Kazım Karabekir komutasındaki Türk ordusu Ermenilere karşı saldırıya geçerek büyük kayıplar vermiş ve ateşkes istemişlerdir.
- Gümrü Antlaşması ile Kars, Sarıkamış, Kazman, İğdır ve Çerez gibi bölgeler Türkiye'ye bırakılmış, böylece doğu sınırında bir sınır çizilmiş olmuştur.
- Gümrü Antlaşması ile Anadolu'da yeni kurulan bir devlet ilk defa uluslararası bir onay almış, TBMM'nin ilk diplomatik zaferi elde etmiş ve TBMM'yi tanıyan ilk devlet Ermenistan olmuştur.
- 05:57Güney Cephesi ve İtilaf Devletleri
- Birinci Dünya Savaşı sırasında gizli anlaşmalarla Adana çevresi, Suriye ve Lübnan Fransa'ya, İngiltere ise Musul hariç Irak ve Filistin'i almıştır.
- Mondros'tan sonra İtilaf Devletleri ateşkesin 7. maddesi bahanesiyle Anadolu'yu işgal etmeye başlamış, İngilizler İskenderun, Kilis, Antep, Maraş ve Urfa'yı, Fransızlar ise Adana, Mersin ve Osmanlı'yı işgal etmişlerdir.
- İngilizler ve Fransızlar kendi aralarında ikili bir anlaşma yaparak Musul'a karşılık Urfa, Antep ve Maraş'ı değiştirmiş, böylece yeni paylaşımda Irak, Musul ve Filistin İngiltere mandasına, Suriye ve Lübnan ise Fransa'nın olacak idi.
- 07:22Güney Cephesindeki Direniş
- İngilizler bölgede bir yıl kalarak halkın direnişine karşı politik davranmış, "geçici olarak buradayız" diyerek halkı oyalayarak onuruna dokunucu davranışlarda bulunmamışlardır.
- Fransızlar bölgeye geldiklerinde Ermenileri intikam alayları şeklinde örgütlemiş ve ağır tahriklerle halkın üzerine salmışlardır.
- Güneydeki direniş tamamen bir halk hareketi (Kuvayi Milliye) olarak gerçekleşmiş, taşla, sopayla yapılan mücadelenin modern silahlarla donatılmış Fransızlar ve Ermenilere karşı başarılı olmasında Türklerde bulunan vatanseverlik ve Türklük duygusu etkili olmuştur.
- Fransızlar kesin bir yenilgiye uğramış, Maraş 1973 yılında Kahraman, Urfa 1984 yılında Şanlı, Antep ise 1921 yılında Gazi unvanı almıştır.
- 10:01Güney Cephesi Savunması
- Aralık 1919 tarihinde işgal edilen bölge, Fransızlar tarafından Birinci Dünya Savaşı sırasında yıldızı parlayan Binbaşı Messi'ye zapt etme görevi verilmiş, ancak Pozantı Savaşı'nda Türk direnişlerine teslim olmuşlardır.
- Fransızlar bölgede 20 yılın sonlarına kadar çalışmış, büyük kayıplar vermiş ve bu durum Fransız kamuoyunda büyük tepkilere neden olmuştur.
- Sakarya Savaşı'ndan sonra yapılan Ankara Antlaşması ile işgal ettikleri bölgelerden çekilmiş ve güney cephesi kapanmıştır.
- 10:50İtalya'nın Güneybatı Anadolu'daki Durumu
- Birinci Dünya Savaşı sonunda kırılan İtalya, gizli anlaşmalarla bazı yerleri almış, ancak İngiltere Paris Konferansı'nda İzmir ve Batı Anadolu'nun Yunanistan'a verilmesini sağlamıştır.
- İtalya, İngiltere'yi karşısına almaktan çekinerek Güneybatı Anadolu'yu işgal etse dahi Türk milletine karşı kötü davranmamış, halka iyi davranmış ve köylülere kredi vererek halkın sempatisini kazanmaya çalışmıştır.
- İtalyanlar, Türk ordusunun zafer kazanması ve İkinci İnönü Zaferi sonrasında Anadolu'dan ayrılmaya karar vermiş, Sakarya Savaşı'ndan sonra bir anlaşma yapmadan ülkeyi terk etmişlerdir.
- 13:40Doğu Trakya'nın Durumu
- Kurtuluş Savaşı yıllarında Büyük Millet Meclisi'nin direkt olarak gidemediği Doğu Trakya, İtilaf Devletleri'nin Boğazlar bölgesine yoğunlaşması nedeniyle direniş örgütlenmesi yapamamıştır.
- 1920 yılında Sade Konferans kararlarını TBMM İstanbul Hükümetini kabul ettirmek isteyen İtilaf Devletleri, Yunanlıların bu bölgeye girmesini sağlamış ve Doğu Trakya tamamen elden çıkmıştır.
- Doğu Trakya, zaferden sonra Mudanya Ateşkes Antlaşması ile savaş yapılmadan diplomatik bir başarıyla ele geçirilmiştir.
- 15:04Batı Cephesi ve Kuvayi Milliye
- Batı cephesi, Kurtuluş Savaşı'nın en önemli cephesi olup burada Yunanlılar, İngiliz-Fransızlar ile savaşılmış ve diplomatik mücadelelere girişilmiştir.
- İzmir işgalinden sonra bölgede başlayan katliamlar ve Kuvayi Milliye'nin kurulması etkili olmuş, Kuvayi Milliye düşman işgaline karşı silahlı direniş örgütü olarak kurulmuştur.
- Kuvayi Milliye, Mondros Antlaşması'ndan sonra terk edilen askerler, eşkıyalık yapan çeteler ve vatansever halk tarafından oluşmuş, 7'den 70'ye kadın, erkek, çocuk, yaşlı demeden bu oluşum içinde yer almıştır.
- 17:06Kuvayi Milliye'nin Önemi ve Kaldırılması
- Kuvayi Milliye'nin en önemli özelliği düşmanı oyalaması ve düzenli ordu kuruluncaya kadar zaman kazandırmasıdır.
- Kuvayi Milliye, düzenli ordunun temelini oluşturmuş, meclise ve milli mücadeleye karşı çıkan ayaklanmaların bastırılmasında etkili olmuştur.
- Kuvayi Milliye'nin kaldırılması gerekli hale gelmiş çünkü düzenli askeri terbiyesi yoktu, emir komuta zincirinde sorun vardı ve halktan bazı şeyleri alırken zorla alıyorlardı.
- 19:10Düzenli Ordunun Kuruluşu
- Sivas Kongresi'nde Batı Cephesi'ndeki Kuvayi Milliye birliklerin başına Ali Fuat Paşa getirilmiş, ancak Gediz Muharebesi'nde Yunanlılara yenilerek geri çekilmek zorunda kalmışlardır.
- Bu durum halkın moralini bozmuş ve düzenli ordunun kurulması istenmiştir.
- 8 Kasım 1920 tarihinde düzenli ordu kurulmuş, batı cephesi ikiye ayrılmış, batı kısmına İsmet Paşa, güney kısmı ise Refet Paşa'nın komutası altına alınmıştır.
- 20:02Çerkez Ethem İsyanı ve Yunanlıların Saldırısı
- İsmet Bey'in komutan olmasına karşı çıkan Çerkez Ethem, isyan edecek ve düzenli ordunun ilk işi bu olacak.
- Çerkez Ethem ile mücadele edilirken Yunanlılar fırsatı değerlendirecek ve Türk ordusuna karşı harekete geçecekler.
- Birinci İnönü Savaşı'nda Türk ordusu büyük zafer kazanacak, ancak taahhüt gücünde olmadığı için geri çekilen Yunanlıları takip edemeyecek.
- 22:36Birinci İnönü Savaşı'nın Sonuçları
- Savaşın ardından halkın ve düzenli orduya olan güven artacak, Kuvayi Milliye'ye dönülmemesi tartışmalarının önüne geçilecek.
- İtiraf devletleri şoka girecek ve Londra'da bir konferans toplamaya karar verecekler.
- Afganistan'da dostluk antlaşması ve Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanacak.
- 23:39TBMM'nin Teşkilatlanması ve İlk Anayasa
- TBMM, zaferin ardından teşkilatlanmaya önem verecek, ilk anayasa (Teşkilatı Esasiye) yapacak ve İstiklal Marşı'nı kabul edecek.
- İlk anayasa 20 Ocak 1921'de yapılmış, 1924 yılına kadar meclisin çalışmasını sağlayan anayasadır.
- Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi'nden başlayarak kurtuluş savaşı boyunca her konuda halkın seçtiği temsilcilerle karar almıştır.
- 25:10İlk Anayasanın Maddeleri
- Anayasanın birinci maddesi "Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur" şeklinde olup bugün hala geçerlidir.
- Türkiye devleti ilk defa bir hukuki belgede geçecek ve Büyük Millet Meclisince yönetilecektir.
- Meclis başkanı bakanlar kurulunda doğal başkanı olacak ve seçimler iki yılda bir yapılacaktır.
- 26:28Anayasanın Diğer Özellikleri
- İlk anayasada dini buyrukların yerine getirilmesi TBMM'ye ait olduğu belirtilmiş, bu da anayasanın laik olmadığını göstermektedir.
- Tüm yasaların konulması, değiştirilmesi, kaldırılması, anlaşma ve barış yapılması ve savaş kararı verilmesi gibi temel haklar TBMM'nindir.
- İlk anayasa kısa sürede zor şartlar altında yapıldığı için eksik bir anayasadır ve Kanuni Esasi'nin çelişme hükümleri eskiden olduğu gibi büyüklüktedir.
- 28:22İstiklal Marşı
- İstiklal Marşı 12 Mart 1921'de kabul edilmiş, halkın coşkusunu artıracak ve yeni Türk devletinin kurulmasının önemli bir merhalesini oluşturacak bir marştır.
- İstiklal Marşı iki defa bestelenmiştir, ikincisi ve sonuncusu 1930 yılında Cumhurbaşkanlığı Orkestra Şefi Zeki Üngör tarafından bestelenmiştir.
- 29:57Milis Güç ve Kurtuluş Savaşı
- Milis güç yerel güçlerdir ve yerel güçlerin sayısı arttığında işbirliği ve güç birliği tam olarak sağlanamaz, bu da tebmen hükümetin etkinliğini yaygınlaştırmaz.
- Gümrü Antlaşması ile Ermeniler doğudaki hak ve iddialarından vazgeçmiş, bu sayede Ermeniler Misak-ı Milli'yi kabul etmiş ve doğu cephesi kapanmıştır.
- Türk ordusu doğu cephesinde Ermenilere karşı kısa sürede başarı kazanırken, batı cephesinde Yunanlılar uzun süre uğraşmak zorunda kalmış çünkü Yunanlılar nezdinde İngiltere, Fransa ve İtalya ile savaşmışlardır.
- 32:02Kurtuluş Savaşı'ndaki Anlaşmalar ve Cepheler
- Kurtuluş Savaşı'nda Büyük Millet Meclisi'nin imzalamış olduğu maddeler Gümrü Antlaşması'na aittir ve bu antlaşma TBMM'nin imzaladığı ilk anlaşmadır.
- Doğu cephesinde Sovyet Rusya ile değil Ermenistan'la mücadele edilmiş, Büyük Millet Meclisi adına ilk siyasal anlaşma bu cephede imzalanmıştır.
- Kurtuluş Savaşı sırasında Şahin Bey, Sütçü İmam, Kara Fatma, Topal Osman gibi halk kahramanları ön planda savaşmış, ancak Seyit Onbaşı Çanakkale'de büyük kahramanlıklar yapmıştır.
- 34:15Ermeni Sorunu ve Kurtuluş Savaşı
- Ermeniler doğu Anadolu bölgesindeki toprakların kendilerine bırakılması ve bağımsız bir Ermeni devleti kurulması amacıyla saldırıya geçince, Mustafa Kemal'in fetiş olarak Samsun'a gönderilmesi ve Erzurum Kongresi'nin toplanması gelişmiştir.
- Büyük Millet Meclisinin açılması Ermenilerin doğu Anadolu'da bir Ermeni devleti kurmak istemelerinde etkili olmamıştır.
- Kurtuluş Savaşı'nda işgallere karşı yapılan silahlı mücadele döneminde doğu cephesini kapatmış olanlar Osmanlı ordusuna bağlı askerler ve vatansever halk tarafından kurulan direniş örgütleridir.
- 36:24Kurtuluş Savaşı'nın Sonuçları
- Kazım Karabekir emrindeki ordunun Ermenileri yenmesi ve Gümrü Antlaşması'nın imzalanması, bölgede savaşan askerlerin batı ve güney cephelerine kaydırılarak bu cephelerin güçlendirilmesi sağlamıştır.
- Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonraki süreçte Fransızlarla anlaşan İngiltere, Irak, Mısır ve Filistin almış, Antep ve Maraş'ı Fransızlara bırakmıştır.
- Fransızların Ermenilerden oluşturdukları askeri birliklerle işgal yapması, halkın milli ve manevi değerlerine karşı saldırı ve saygısızlık yapması, halkın can ve mal güvende sürekli zarar vermeleri, güneydeki halk direnişinin başlamasına neden olmuştur.
- 39:31Kurtuluş Savaşı'ndaki İlk Başarı
- Kurtuluş Savaşı'nda elde edilen ilk başarı Ermenilere karşı olmuştur.
- Ermenilerin Sivri Antlaşmasını tanımaktan vazgeçmesi, onlara karşı kazanılan bir başarı sonucu gerçekleşmiştir.
- 40:07Kurtuluş Savaşı'ndaki Silahlı Mücadeleler
- Uluslararası ilişkilerde siyasi ve diplomatik yollarla elde edilemeyen milli hedefler, askeri harekat ve yöntemlerle elde edilmeye çalışılır.
- Türkiye Kurtuluş Savaşı sırasında İngiltere ile silahlı mücadele yaşamamıştır.
- Türkiye, Ermenistan ile doğuda, Yunanistan ile batıda ve Fransa ile güneyde silahlı mücadeleye girmek zorunda kalmıştır.