Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir sunucu ve Emin Hoca (tarihçi), Ahmet Hoca (tarihçi), bir iktisatçı ve bir yönetmen arasında geçen röportaj formatında bir sohbet programıdır.
- Program, Türkiye'nin otomobil ihracatı ve yerli otomobil üretme hedefi arasındaki çelişkiyle başlayıp, değer zinciri kavramını detaylı şekilde ele almaktadır. Ardından Doğu Hindistan Ticaret Kumpanyası'nın kuruluşundan başlayarak, İngiltere'nin pamuk ticareti, Mısır'ın önemi, Süveyş Kanalı'nın inşası, Amerika'nın keşfi sonrası Avrupa'ya gelen patates ve şeker gibi ürünlerin nüfus artışına etkisi ve kölelik sistemi gibi tarihsel örnekler üzerinden küresel ticaret ve değer zinciri kavramı açıklanmaktadır.
- Video ayrıca çok uluslu şirketlerin günümüzdeki rolü, finans dünyasını ve teknolojiyi nasıl şekillendirdiği, Osmanlı döneminde Yahudilerin Selanik ve İzmir'e yerleştirilmesi gibi tarihsel bilgilerle zenginleştirilmiştir.
- 00:16Türkiye'nin Otomobil Endüstrisi
- Türkiye'nin dış ticaret istatistiklerine göre en fazla ihraç ettiği ürün otomobil olup, aynı zamanda Türkiye kendi yerli otomobilini yapmak istiyor.
- Otomobil üretiminde kritik teknolojilere sahip olmak önemlidir çünkü karmaşık ürünlerin tek bir ülkede başından sonuna üretilmesi iktisaden mümkün değildir.
- Bir ülkenin refahını artırabilmesi için değer zincirinin üzerinde hangi konumda olduğunun sorgulanması gerekir.
- 03:31Çok Uluslu Şirketler ve Tarihsel Bağlantılar
- Çok uluslu şirketlerin atası Doğu Hindistan Ticaret Kumpanyası'dır ve bu şirketler 16. yüzyıla kadar uzanan bir tarihe sahiptir.
- Hollandalılar denizciliği bilmeyen Avrupalılara öğretmiş, sıkışmış kalmış ve denizi doldurarak toprak elde etmişlerdir.
- İngilizler Hindistan'a gitmeden önce Hollandalılar orada faaliyet göstermiş, sonra Hollandalılar Endonezya'ya geçmiş, İngilizler buraları kaptılar.
- 07:08İngiltere'nin Ekonomik Kalkınması
- İngiltere bir ada ülke olup kömürden başka bir şey yoktu ve her tarafa muhtaçtı, bu nedenle Manchester'de mamüller üretmeye başladılar.
- İngiltere hammaddeyi ucuz bulabildiği yerlerden alıyordu; chrome'u Rodezya'dan, peterson Bornova'daki Fethiye madenlerini işletiyordu.
- Amerika bağımsızlığını elde ettikten sonra İngiltere'ye pamuk göndermedi, bu nedenle İngilizler Hindistan'da büyük firmalar kurdular ve pamuk yetiştirmeye başladılar.
- 09:33Pamuk Ticareti ve Süveyş Kanalı
- İngilizler 1882'de Mısır'ı aldılar çünkü Mısır'da yetişen 4500 km'lik Nil alüminyum toprakları, uzun yaz, büyük pamuk kozaları ve dayanıklı beyaz elyafları vardı.
- Mısır pamuğu kaliteden dolayı bugün hala Manchester piyasasında Türkiye pamuklarına göre 2-3 dolar fazla satılır.
- İngilizler Mısır'dan aldığı pamuğu gemilere yüklüyor, Orta İngiltere'deki fabrikalarda ipliğe ve kumaşa çeviriyor, sonra Afrika'ya ve her yere satıyorlardı.
- 11:02Süveyş Kanalı'nın Önemi
- Mısır aynı zamanda ticaret gemilerinin geçişi anlamında da çok büyük öneme sahiptir.
- Süveyş Kanalı Ferdinand de Lesseps tarafından 1769'da açıldı ve İngilizler tahvillerini aldı.
- Süveyş Kanalı, İngiliz gemilerinin Hindistan'a giden yolu kısalttı, aksi takdirde Güney Afrika Ümit Burnu'ndan dolanarak geçmek zorunda kalacaklardı.
- 12:24Ticaret Yolları ve Hindistan'ın Önemi
- Süveyş Kanalı, iki nokta arasında en kısa mesafe olan doğru yolu sağlayarak kısa yol imkanı sunuyor.
- Hindistan, Türk kültüründe de önemli bir yer tutuyor ve ilk basım hareketleri Semerkant, Buhara ve çevresinde gerçekleşti.
- Avrupalıların Amerika'nın keşfi, ticaret hareketlerini canlandırdı ve 1527'de Şili'den gelen patates, Avrupa'da nüfusun artmasına katkı sağladı.
- 14:07Şeker ve Kölelik
- Şeker, Hindistan'dan geliyor ve Fransızca "sugar" kelimesi Farsçadan alınmış.
- Amerika'nın keşfi sırasında Küba'da büyük şeker plantasyonları oluştu ve bu plantasyonlarda Afrika'dan getirilen köleler çalışıyordu.
- Kölelerin karşılığında "ram" adı verilen alkol veriliyordu, çünkü alkol oksidasyonu zayıf ve yavaştır.
- 16:36Şeker Türleri ve Değeri
- Şekerin en değerli olduğu yer İngiltere'di ve bu şekerler oradan geliyordu.
- Pancar şekeri yıllık bitkidir ve ne kadar büyük olursa içerisi o kadar fazla şekerli olur, ancak en adi şekerdir.
- Kamış şekeri (adi sakkaroz) çok değerlidir, mısır şekeri ise daha değerlidir ancak maliyeti yüksek olduğu için alelade ürünlerde kullanılmaz.
- 18:33Küresel Değer Zincirleri
- Günümüzde otomobil, elektronik gibi her şeyin merkezinde küresel değer zincirleri bulunmaktadır.
- Dünya yatırım raporunun ana teması küresel değer zincirleri olup, uluslararası sermaye ve ticaret hareketleri bu zincirlerden bağımsız düşünülemez.
- Günümüz dünya ekonomisini büyük oranda şekillendiren temel aktör çok uluslu şirketlerdir.
- 20:58Çok Uluslu Bankalar
- Çok uluslu banka kavramının temelinde sermayenin kimin sahiplendiği konusu daha önemlidir.
- Uluslararası bankalar (international banks) faaliyetlerinin büyük kısmını yurt dışında gerçekleştirirler.
- İsviçre bankalarının en büyük merkezleri Londra ve New York'ta bulunmaktadır.