Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, tecvid ve kıraat ilmi konusunda eğitim veren bir konuşmacı tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Konuşmacı, Hendekli Merhum Abdurrahman Gürses, Ali Rıza Saman gibi eski talim hocalarından ilim-i kıraat ve talim öğrendiğini belirtmektedir.
- Video, Kur'an tilaveti için dudak ve dil talimi konusunu üç ana bölüme ayrılmış şekilde ele almaktadır: harekelerde dudaklar, sukunlarda dudaklar ve şedde-irvamlarda dudaklar. İçerikte fetha, kesre, zamme gibi harekelerin doğru telaffuzu, harf-i medlerin okunması, iklab, ihfa, izhar gibi kurallar ve bunların dudak ve dil hareketleriyle ilişkisi detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Konuşmacı, Uşak Kur'an Kursu, İzmir Kestane Pazarı, İmam Hatip Okulu, İstanbul İmam Hatip Lisesi ve Haseki Eğitim Merkezi'nden aldığı eğitimden bahsederek, Kur'an-ı Kerim okunurken harflerin doğru telaffuzu için dudak taliminin kritik önemi vurgulamaktadır. Video, Kur'an tilaveti yaparken doğru dil ve dudak hareketlerini öğrenmek isteyenler için faydalı bilgiler içermektedir.
- 00:01Dudak Talimine Giriş
- Ders, dudak taliminden bahsedecektir.
- Konuyla ilgili terimlerin tanımları ve açıklamaları verilecektir.
- 01:31Tecvid İliminde Ağız ve Mahreç
- Tecvid ilminde ağız, Kur'an okuma işini sağlayan vücudumuzun bir bölümüdür ve boğazın dibinden dudak yüzlerinin dış kenarlarına kadar olan mesafeyi kaplar.
- Ağız, boğaz, dil, damak, dişler, dudaklar ve geniz olmak üzere altı bölgeden meydana gelir.
- Bazı tecvit bilginleri bu bölgeleri farklı şekilde sınıflandırırken, çoğunlukla beş bölge kabul edilmiştir.
- 02:48Mahreç ve Harflerin Çıkış Yeri
- Mahreç lügaten çıkış yeri demektir ve tecvid ilminde harfin çıktığı doğduğu yere denir.
- Yirmidokuz harf yukarıda beş bölgeden çıkmaktadır.
- Mahreçler konusunda farklı görüşler vardır: bir ferra ve ibn-i kehsan gibi bazı alimlere göre ondört, iki sibeveyh ve caberi gibi bazı dil bilginlerine göre onaltı, halil bin ahmed, mekki, ibn ebi talib ve ibnu'l-cezeri gibi büyük kıraat bilginlerine göre ise onyedi'dir.
- 04:04Mahreç Türleri ve Harf Oluşumu
- Mahreçler uygulama yönünden ikiye ayrılır: mahreci muhakkak (harfin sesi belli bir mahrece değer çıkıyorsa) ve mahrec-i mukadder (harfin sesi belli bir mahreç mahalline değil, geniş bir mahreç sathına yayılarak çıkıyorsa).
- Harfin oluşumu: insanın yaşamak için gayri ihtiyari alıp verdiği havaya soluk veya nefes denir, bu nefesin irade ve istekle ses tellerine çarpıp çıkmasına ses denir, harf ise bu sesin bir mahrece dayanarak çıkmasıdır.
- 05:39Harekelere Giriş
- Arapçada harfler aslı itibariyle sessizdirler, bu harflerden kelimeler oluşturabilmek için ses doğrultuları denilen harekelere ihtiyaç vardır.
- Arapçada üç hareke vardır: fetha (kalın harfe a, ince harfe e sesi verir), kesre (kalın harfe ı ile başlayıp i ile biten bir ses, ince harfe i sesi verir) ve zamme (kalın harfe u, ince harfe ü-u arası bir ses verir).
- Türkçemizdeki ö ve o sesli harflerinin karşılığı bir hareke Arapçada yoktur.
- 07:32Sukun ve Şedde
- Sukun sözlükte durmak, susmak, ara vermek, hafiflemek anlamlarına gelir, terim olarak harflerin harekesizlik haline sukun denir.
- Şedde, bir kelimede birinci harfi sakin, ikincisi harekeli iki aynı harfin bir harf yazılıp iki harf okunmasını sağlayan bir işaret simgesidir.
- Şeddeli harf bir yönüyle sakin, diğer yönüyle harekeli harftir.
- 08:58Sıfat ve Harflerin Özellikleri
- Sıfat kelime olarak nişan, alamet, nitelik, nicelik ve özellik anlamlarına gelir, terim olarak mahreçte meydana gelişi esnasında harfin sesine arz olan ve harfi karakterize eden keyfiyete denir.
- Tecvid ve kıraat ilminde sıfat-ı hurufun kuvvetli, zayıf, orta, zıtlı, zıtsız, lazime, zatiye, vacibe, arıza gibi kısımları vardır.
- 10:05Dudak Taliminin Tanımı ve Önemi
- Dudak talimi, tilavet esnasında dudakların usul ve kaidelere uygun olarak hareket etmeleridir.
- Dudak taliminin faydası veya gayesi harflerin harekelerinin, metlerinin, sukunlarının, şeddelerinin ve idramlarının seslerini netleştirmek ve usulüne uygun doğru sesler verilmesini temin etmektir.
- Herhangi bir işi yapanın bu işi yaparken alması zaruri olan tavırlar ve hareketler o işin adabıdır, bunlara riayet edilirse o iş usule ve standartlarına uygun olur.
- 11:44Tecvidin Tarihsel Gelişimi
- Kur'an-ı Kerim tecvitli okunuşla nazil olmuştur, ancak tecvit kitapları ve kuralları, Kur'an-ı Kerim'in bu orijinal okunuşunu muhafaza etmek için sonradan te'lif edilmiş ve oluşturulmuştur.
- Tecvit konusunda ilk müstakil eserler hicri ikinci asrın sonlarına doğru telif edilmeye başlanmış, günümüze kadar gelişerek ve çoğalarak gelmiştir.
- Eski talim hocalarımız dudak hareketleri üzerinde çok durur, arzu ettiği şekle gelene kadar talebeyi çalıştırırlardı.
- 14:30Dudak Taliminin Önemi
- Kur'an-ı Kerim'i okurken tilavetin sıhhati, harfin mahrecinden gelen sesin doğrultusunu temin edecek olan harekenin düzgün okunup okunmayışına bağlıdır.
- Harekenin sıhhatli okunuşunda ağzın aldığı durum çok önemlidir çünkü ağzın durumu ve şekli harekenin kalıbı demektir.
- Kur'an okunurken dudakların aldığı hareketler o derece mühimdir ki, radyodan Kur'an okuyan bir zatın dudaklarının usule uygun mu aykırı mı hareket ettiğini radyo başında dinlerken anlıyoruz.
- 17:55Kıraat ve Tecvid İliminde Eğitimin Önemi
- Kıraat ve tecvid ilminde nazari bilgi ile ehil bir ustazın ağzından alınan uygulama eşdeğerdir.
- Konuşmacı, Uşak Kur'an Kursu, İzmir Kestane Pazarı ve İmam Hatip Okulu, İstanbul İmam Hatip Lisesi'ndeki hocalık yılları ve Haseki Eğitim Merkezi'ndeki tahsilinden, okunan kitaplardan ve hocalarından aldığı bilgiyi paylaşıyor.
- 19:02Fetha Hareketi
- Fetha, lügatta açmak veya açıklık anlamına gelir ve tecvitte sese doğrultu vermek için alt çenenin düşmesiyle ağzın aldığı açılma durumudur.
- Fethada dudaklar ileri sürülmemiş, tabii vaziyetinde ve açıktır; ince harflerde normal açık, kalın harflerde biraz daha açıktır.
- Normal açık fethalara "fetha-i mütevasıta", çok fazla açık fethalara "fetha-i şedide" denir ve İmam-ı Cezeri'nin görüşüne göre ifrat açık fethalar tecviz edilmemelidir.
- 23:16Kesre Hareketi
- Kesre, lügatta kırmak ve kırılmak anlamına gelir ve tecvitte sese i doğrultusu vermek için üst çeneyi alt çeneye hakim kılıp, alt çeneyi kısıp ağzı açmamaktır.
- Kesrede dudaklar normaldir, ileri sürülmüş veya toplanmış değildir, tabii haldedir.
- İnce ve kalın harflerin kesresinde ağız ve dudak durumunda farklılık olmaz, dudaklar tabii haldedir.
- 25:22Zamme Hareketi
- Zamme (damme), lügatta bitiştirmek, eklemek, yummak anlamına gelir ve tecvitte sese doğrultu vermek için dudakları belli miktarda yumarak öne uzatmaktır.
- Zamme'de çene normal, dudaklar ortada bir nohut tanesi girecek kadar boşluk bırakacak şekilde aralık açıklık bırakarak yumulmuş ve öne sürülmüş vaziyettedir.
- Zamme'den sonra vav harfi bulunursa, vav'ın telaffuzunda dudaklar biraz daha öne gider ve vav harfi iyi telaffuz edebilmek için dudakların iyi sürülmesi gerekir.
- 27:55Hareketlerin Ses Özellikleri
- Zamme hareketi kalın harflere u sesi, ince harflere ü-u arası bir ses verir; çok ince ü sesi Arapça'da ve Kur'an telaffuzunda yoktur.
- Hareketler uzatıldığında met meydana gelir: fethayı uzattığınızda elif, kesreyi uzattığınızda ya, zammeyi uzattığınızda vav okunuşu meydana gelir.
- İnce harfleri uzatırken ü-u arası bir sesle, kalın harfleri ise aynı ses kalın sesle kırmadan ve bozmadan uzatmak gerekir.
- 32:58Hareketlerin Sürekliliği
- Bir harekenin miktarını, zaman ölçüsünü kıraat bilginleri bir parmağı açacak veya kapayacak kadar geçen zaman olarak değerlendirmişlerdir.
- Bir elif miktarı ise bir parmak kaldıracak kadar olarak ifade edilir ve bu hareketlerden farklıdır.
- Tecvitte bu uygulamaları "fem-i muhsin müşafaten" (ehil bir ustazın ağzından) almak gerektiği vurgulanır.
- 34:21Harf-i Medlerin Okunuşu
- Harf-i medler okunur, bu tecvid ve kıraat kitaplarında harf-i medlere mahreç tayin edilmesiyle kanıtlanır.
- Harf-i medler med esnasında okunur, med esnasında devam eden ses harf-i medin sesidir.
- Harf-i medler kalın veya ince olmazlar, makablindeki (önceki) harfe tabidirler.
- 36:33Harf-i Medlerin Sesleri
- Vav ve elif harf-i medleri makablindeki harf kalınsa kalındır, incelirse incedir.
- Yanın harf-i medi makablindeki harf ince ise tam iyi ses ile ince met eder.
- Kalın harf i sesi ile başlar, i ile mette devam eder; ince harf i sesi ile başlar, i sesi ile mette devam eder.
- 39:08Sakin Harfler ve Dudak Şekilleri
- Sakin harfler dudaklar ve ağız ile okunur, dudaklar makablinin kendinden önceki harfin harekesi doğrultusunda şekil alır.
- Makable de sakin olursa, harf makablinin harekesine göre dudak şekil alır.
- İzharlar, ihfalar, iklablar aynı kurallara tabidir çünkü iklab da sakin mim ihfası ile aynı okunuştadır.
- 43:47İklab ve İhfa-i Şefevi Hareketleri
- İklab ve ihfa-i şefevi ile ilgili dudak hareketleri makabrindeki harfin hareketine tabidir.
- Fethadan fethaya, kesreden kesreye, kesreden fethaya geçişte dudaklar normaldir, sürülmez.
- Fethadan zammeye geçişte dudaklar hemen öne doğru toplanır, zamden kesreye geçişte süratle geri alınır.
- 47:51İdramlı ve Şeddeli Harfler
- İdramlı ve şeddeli harfler okunuş ve dudak şekilleri bakımından aynıdır.
- İdramlı veya şeddeli kelimelerde dudaklar daima idgamdaki ikinci harfin veya şeddeli harfin harekesine göre şekil alır.
- Fethadan fethaya, fethadan kesreye, kesreden kesreye geçişte dudaklar normaldir, fethadan zammeye geçişte dudaklar öne sürülür.