Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Vahyin Penceresinden Bakma" adlı bir serinin bir bölümü olup, sunucu ve Mustafa İslamoglu hocam arasında geçen bir sohbet programıdır. Konuşmacı, tarih konusunda eserler yazmış ve "İmamlar ve Sultanların Girişinde Yamuk Tarih Algımızı" adlı eseri on yedi sene önce yazmış bir akademisyendir.
- Video, Kur'an'ın zaman anlayışını ve tarih yorumunu ele almaktadır. Konuşmacılar, Kur'an'ın üçte ikisinin tarih olduğunu belirterek, zamanın üç kısımdan oluştuğunu (geçmiş, hal ve istikbal) açıklamakta ve Batı dünyasının doğrusal zaman anlayışlarıyla Kur'an'ın "topografik zaman" anlayışı arasındaki farkları karşılaştırmaktadır. Ayrıca, tarihin doğru algılanması, tarihin bilim olarak nasıl ele alınması gerektiği ve tarihin hatasıyla, sevabıyla, kusurlarıyla ve sevaplarıyla yansıtılması gerektiği konuları da ele alınmaktadır.
- Sohbette ayrıca namazın önemi, pineal bezin yapısı ve işlevi, melatonin hormonunun uyku düzenindeki rolü, gece namazının önemi ve modern zaman algısının dini perspektiften eleştirisi gibi konular da işlenmektedir. Konuşmacılar, namazın beş vakitinin kainat ve insan arasındaki zaman ilişkisini nasıl yansıttığını ve namazın insanı "gök iğnesi" olarak dünyayı ahirete bağladığını vurgulamaktadır.
- 00:02Kur'an'ın Zaman Anlayışı
- Kur'an'ın üçte ikisi, dörtte üçü hatta tarihtir ve bu tarih anlayışı zaman anlayışını içerir.
- Zaman üç kısımdan oluşur: geçmiş hal (mazi), hal (tefakkuh) ve istikbal (tedebbür).
- Zaman tamamen ibadetle örtüşen bir kavramdır ve Allah'ın müdahalesinin dışında bir alan olmamalıdır.
- 01:38Batı ve Kur'an'ın Zaman Anlayışları Arasındaki Farklar
- Batı dünyasında zaman doğrusal, çizgisel ve lineer olarak algılanır, ilkelden ilerleyerek ilerler.
- Batı uygarlığı diğer kültürlere "gerisiniz, benim gibi olmalısınız" diyerek gerilik sendromu oluşturur.
- Batıda zaman anlayışı hem doğrusal hem dairevi (sarmal) olabilir, ancak her iki anlayışta da ilerleme mitolojisi vardır.
- 02:55Kur'an'ın Zaman Anlayışı
- Kur'an'ın zaman anlayışı, zamanın mahluk olduğunu, Allah'ın zamana müdahilli olduğunu ve zamanın halıkı olduğunu ifade eder.
- Allah-zaman ilişkisi "Allah zamanın halıkıdır, zamanın hakimidir" formülüyle ifade edilebilir.
- Peygamberlik insanlığın mazisidir, din her bir insan tekinin halidir, ahiret ise insanlığın istikbalidir.
- 05:25Topografik Zaman Anlayışı
- Kur'an'ın zaman anlayışı "topografik zaman" olarak tanımlanabilir, yeryüzünün topografyası gibi vadiler, zirveler, dereler ve tepelerle doludur.
- Zaman içinde asimetrik bir senkronizasyon vardır ve zıtlıkların da uyum içinde olduğu bir yapı vardır.
- Her insan tekinde ayrı tezahür eden Allah'ın insanı orijinal yaratmasının bir tezahürü olarak her insana zamanın işleyişinin orijinal olması vardır.
- 08:20Zaman ve İnsan İlişkisi
- İnsan zamanın mahkumu olmaktan Allah'ın kurtarmasını ister çünkü Allah zamanın hakimidir.
- Zaman insana musahhar (emrine amade) olduğundan, zamanı kullanımımız bize aittir ve bu da cennet ve cehennemin, günah ve sevabın anlamı oluşturur.
- Zaman insanın tarlası gibidir, insan bu tarlaya ekiyor ve zamanı nasıl kullanacağını kendi iradesiyle tercih ediyor.
- 10:34Zamanın İlahi Müdahalesi
- Topografik zaman anlayışı doğrusal, dairevi veya sarmal değildir, ilahi müdahalenin her an olduğu, aktif ve dinamik bir zaman anlayışıdır.
- Allah'ın her an hayata müdahil olduğu, bize boyun eğdirdiği zaman, elimize verilmiş bir rızık, imkan, nimet, fitne ve emanettir.
- Allahsız bir zaman algısı doğru değildir, ancak mevcut anlayışlarda zamanın ve tarihin içinde Allah yokmuş gibi davranılır.
- 12:49Bütün ve Parça İlişkisi
- Bilimsel bilginin temel noktalarından biri, bütünle ilişkinin koparılmış olmasıdır; parçanın bütünden bağımsız algılanmaya kalkışılması ve dolayısıyla hiç algılanamamasıdır.
- Parçanın anlamı, bütünün içindeki yerine koyulduğunda ortaya çıkar; parça tek başına anlam bulamaz.
- Kur'an'ın telakkisi, "bir çiçeği koparamazsın bir yıldızı yerinden oynatmadan" sözüyle ifade edilen bir zaman anlayışını inşa eder.
- 14:09Tevhid ve Zaman Algısı
- Kur'an'ın zamanı mazi, şimdi ve istikbal olarak üç dilimle algılar: nübüvvet, tevhid ve kendi.
- Tevhid nazarıyla bakmak, tevhid nazarıyla görmek, tevhid nazarıyla hissetmek ve duymaktır.
- Tevhidin şimdiye tekabül etmesi, şimdi de buradanıza tekabül etmesi sizden kaynaklanır çünkü siz şimdidesiniz.
- 15:46Zaman ve İnsan İlişkisi
- Zaman tamamen insanın tabiatla iç içe oluşu üzerine kurulmuştur.
- Saati biz icat ettik ve Harun Reşid döneminde Papa'nın sarayına gönderdik, ancak kola koymayı akıl etmedik.
- Kola koymak zamanın başını gökten çeker; gökle ilişkisi bilinmeden, insanların gökdelenleri yapmaya utanırlardı.
- 17:03Zaman ve Beden İlişkisi
- Zaman aslında bizim bedenimizde bile hükmünü icra eder.
- Yaşlanma, bedenin takvimi olarak görülür.
- Bedenin içine Allah bir biyolojik saat yerleştirmiştir.
- 17:30Pineal Bez ve Uyku
- Pineal bez, göz damarlarının hipotalamus üzerinde birleştiği yerde bulunan, evrimden kalan işe yaramaz bir parça olarak görülen mucizevi bir bezdir.
- Pineal bez melatonin salgılar ve gece üçte zirveye çıkar; gece ve gündüzü algılar, kutuplarda gecenin ve gündüzün altı ay olduğu yerlerde insanlar on iki saat üzerinden uyur.
- Pineal bez doğrudan gözle alakası yoktur, ancak Uzak Doğu mitolojisinde "üçüncü göz" olarak kabul edilir ve kalp gözü temsil eder.
- 19:19Pineal Bezin Kimyasal Etkileri
- Pineal bez sadece uyku değil, aynı zamanda insanın manevi haz aldığı kimyasalları da salgılar.
- Dimetil triptamin hormonu, pineal bez tarafından salgılanır ve moleküler yapısı üzerlik bitkisindeki harmalin molekülü ile aynıdır.
- Gece namazı, melatonin hormonunun eksisiyle savaşarak dimetil triptamin salgısının nail olunmasını sağlar.
- 20:38Gece Namazının Önemi
- Gece namazı ilk yılda Hz. Aişe'ye göre bir yıl, İbn Abbas'a göre dokuz yıl farz kılınmıştır.
- Müzzemmil suresinde "Ey sırtına yeryüzünün yükünü yüklenen nebi, gecenin bir yarısında kalk" denilmiştir.
- Gecenin hakimi olamayan gündüzün hakimi olamaz, uykusunun hakimi olamadan insan ömrünün hakimi olamaz.
- 22:14Zamanın Öznesi Olmak
- Zamanın öznesi olamayanlar tarihin öznesi olamaz, tarihin nesnesi olurlar.
- Allah'ın zamana müdahale ettiği bilinciyle zamanın mekanikliğini bozmaktan geçer ve en somut göstergesi uykuya mağlup olmamaktır.
- Allah'ın zamana müdahalesini yaşayarak ibadetleri ile hissetmeyen bir insan tarihe müdahaleyi de hissedemez ve Allahsız bir tarih tasavvuru geliştirir.
- 24:51Modern Zaman Algısı
- Modernler zamanı mekanikleştirdiler; sabah sekizde kalkılır, işe gidilir, sekiz saat çalışılır, eğlenceye gidilir ve akşam televizyon izlenir.
- Bizim zaman algımız yirmidört saat algımız namaz vakti esasına dayanır.
- Namaz vakitleri, gök ile yeri birbirine diken gök iğnesi olarak görülür ve dünya ile ahireti birbirine iki atlası birbirine gök iğnesi ile dikiyor.
- 27:01Namazın Zaman Algısıyla İlişkisi
- Kainatla insan ve insana verilen dinin zamanın eklem noktaları arasında ilginç geçişkenlikler vardır.
- İnsan vücuduyla kainat arasında zaman açısından ilginç irtibatlar vardır.
- Namaz, arzdan aldıklarını semaya arz eden ve semadan aldıklarını yeryüzüne bahşeden köprü varlığın iki atlası kattığı şeydir.
- 29:48Tarih Algısının İki Türü
- Tarih algısında iki tür ifrat ve tefrit görülür: biri geçmişin yok sayılması, anlamsız görülmesi ve hiçlenmesi; diğeri ise şanlı tarihin vurgulanması.
- Şanlı tarih algısı, "beş kıtada at koşturuyorduk" gibi efsanelerle üretilir ve bu tür algılar tarihe doğru yaklaşmamızı engeller.
- 31:01Tarihi Yok Saymanın Tehlikeleri
- Tarihi yok saymak, yüzümüzü ağartmayan, netameli bulduğumuz veya mahcup edeceğini düşündüğümüz sayfaları silmek için yapılır.
- Tarihi ayıklanacak, rötuşlanacak veya üzerinde oynanacak bir şey olarak görmek, tarihin bilim olmaktan çıkarmasını ve kurguya dönüşmesini sağlar.
- Tarih biliminin objektiflik iddiasına sadık kalarak, hakikatle bizim bildiğimiz arasında fark olmaması gerekir.
- 34:03Kur'an'ın Tarihe Bakışı
- Kur'an, üslubu Allah'ın üslubudur ve tarihe nasıl bakacağımızı da Kur'an'dan öğreniriz.
- Kur'an, insanı kusuruyla, sevabıyla bir bütün olarak verir; Adem'i günahını unutturmadan, Hz. Musa'nın ölümlü kaza gibi kusurlarını da anlatır.
- Kur'an'dan aldığımız ders, tarihe hatasıyla, sevabıyla bakmaktır, karartmalarla bakmamaktır.
- 39:29Tarihi Kutsamanın Tehlikeleri
- Tarihi kutsamak, şanlı tarih algısı oluşturur ve tarih asabiyeti yaratır.
- Tarih asabiyeti, tarihin kılçığı alınmış bir ciğer gibi görülmesine ve anakronizm belasına yol açar.
- Tarihi mükemmel olarak gören kişi, "ya hep ya hiç" mantığıyla anakonik olur ve tarih diye anlattığı masallar, kitap satmak veya rant devşirmek için kullanılır.