Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "İşte Hoca" tarafından sunulan KPSS Türkçe kampının ilk bölümüdür. Öğretmen, KPSS öğrencilerine yönelik kapsamlı bir Türkçe dilbilgisi dersi vermektedir.
- Video, sözcük yapısı konusunu detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, kök bulma teknikleri, kökler ve ekler (çekim ekleri, yapım ekleri, hal ekleri, iyelik ekleri, çokluk ekleri, tamlayan eki, tamlanan eki), kipler (haber kipleri ve dilek kipleri) ve sözcük yapısı (basit, türemiş ve birleşik sözcükler) gibi alt başlıkları kapsamaktadır.
- Öğretmen, konuları örneklerle pekiştirmekte ve sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini belirterek öğrencilerin dikkat etmesi gereken noktaları vurgulamaktadır. Dersin sonunda öğrencilere çalışma önerileri sunulmakta, konuyu pekiştirmek için kitaptan tekrar yapmaları ve uygulama videoları izlemeleri tavsiye edilmektedir.
- KPSS Türkçe Kampı Başlangıcı
- KPSS Türkçe kampı başlamış olup, konu anlatım kitabımız tüm konuları kapsıyor.
- Kamp, sözcük, cümle, paragraf ve dilbilgisi konularını kapsayacak ve sınavdaki 26-27 sorusunu halletmeye yardımcı olacak.
- Sözel mantık için ayrı bir kamp yapılacak, videolar ise KPSS öğrencilerinin tek çırpıda izleyebilmesi için uzun süreli hazırlanmış.
- 00:58Sözcük Yapısı Konusu
- Sözcük yapısı konusunda kök, ek, gövde ve yapısı bakımından sözcükler ele alınacak.
- Sözcük yapısı konusu KPSS'de çekim ve yapı merkezli bir sınavda kesinlikle sorulacak ve özellikle kök, gövde ve yapısı bakımından sözcükler konuları yüksek ihtimalle sorulacak.
- Yapı konusu her yıl en az bir soruyla sınavda yer alıyor.
- 01:57Kök Bulma Yöntemi
- Bir kelimenin kökünü bulurken "anlamlı en küçük yapısı" değil, "sözcüğün anlamının dışına çıkmadan inebildiğimiz kadar inmeliyiz" prensibi uygulanmalı.
- Çalışkan kelimesinin kökü "çalışmak" değil "çalmak" değildir çünkü "çalışkan" ile "çalmak" arasında anlam ilişkisi yoktur.
- Kelime köklerini bulurken anlam bütünlüğünden kopmamak gerekir.
- 03:12Kök Örnekleri
- Yapısal kelimesinin kökü "yapmak", gözetmen kelimesinin kökü "gözetmek", bitki kelimesinin kökü "bitmek", solungaç kelimesinin kökü "solumak".
- Toplantı kelimesinin kökü "toplamak", karşılaştırmak kelimesinin kökü "ılımak", çağdaşlık kelimesinin kökü "çağ", kıvrımlı kelimesinin kökü "kıvırmak".
- Kök soruları için çok sayıda örnek göreceğiz.
- 05:19Isim Kökü ve Fiil Kökü
- Isim kökü ve fiil kökü ele alınacak başlıklardan olup, "mak" eki almayan kökler isim kökü kabul edilecek.
- "Yürümek, yazmak, gitmek, saçmak, pişmek, dökmek, öpmek, küsmek, atmak, yormak, sunmak" gibi eki alan kökler fiil kökü olarak kabul edilecek.
- Ortak kök (kökteş) ve sesteş kök konuları da önemlidir ve tek başına soru gelmesi mümkündür.
- 06:50Kök Türleri
- Bir sözcüğün aynı yazılışıyla hem isim hem fiil olarak kullanılabilmesi durumunda, ortak köklü sözcük denir.
- Sesteş köklü sözcüklerde yazılışı aynı olmasına rağmen anlamları farklıdır (örneğin gül: çiçek ve gülmek).
- Ortak köklü sözcüklerde ise yazılışı ve anlamı aynıdır (örneğin boya, güven, sıva).
- 08:18Yansıma Kökleri
- Yansıma kökleri doğadaki seslerin taklitleridir (örneğin pat, tıkır tıkır, şırıl şırıl).
- Yansıma köklerinin her zaman ikileme şeklinde olması şart değildir, tekil olarak da kullanılabilir (örneğin hor).
- Yansıma kökleri mutlaka duyulan bir sesi ifade etmelidir, eylemin adı yansıma değildir (örneğin kişnemek, kükremek).
- 09:48Yazım Kuralları ve Kök Türleri
- Büyük harfli kısaltmalarda son sesi doğru okumak önemlidir, örneğin "KPSS'de" şeklinde yazılmalıdır.
- Kökle ilgili sorularda, kökün isim kökü mi fiil kökü mü olduğu bakılmalıdır çünkü ortak köklü ve sesteş köklü sözcükler ya isim ya fiil köküdür.
- Yansıma kökleri isim köküdür.
- 11:01Eklere Giriş
- Eklere iki başlık altında ele alınacaktır: çekim ekleri ve yapım ekleri.
- İseme gelen çekim ekleri: tamlama eki, ilgi eki ve ismin hal ekleridir.
- Fiile gelen çekim ekleri: şahıs, zaman, edat, kişi ve eğilme ekleridir.
- 12:13Yapım Ekleri
- Yapım eklerinin görevlerini ezberlemek yerine iyi bilmek gerekir.
- Yapım ekleri isimleri isim yapabilir, isimden fiil yapabilir, fiilden isim yapabilir ve fiili tekrar fiil yapabilir.
- 12:47İyelik Eki
- İyelik eki, bir yere üye olmak veya ait olmak anlamını katan, mutlaka ismi geliştiren bir ekidir.
- İyelik eki, "benim", "senin", "onun", "bizim", "sizin", "onların" gibi zamirlerle gelir ve fiillerin başına gelmez.
- İyelik eki ile çokluk eki karıştırılmamalıdır; çokluk eki için mutlaka önceki sözcükte "-lar/-ler" olmalıdır.
- 16:13Çokluk Eki
- Çokluk eki "-lar/-ler" ekidir ve farklı anlamlar katabilir: çoğul, millet, abartı, dalga vb.
- Çokluk eki isme gelirken "-lar/-ler" ekidir, fiile gelirken ise şahıs ekidir.
- Çokluk eki ile şahıs eki karıştırılmamalıdır, çünkü çokluk eki isme gelirken şahıs eki fiile gelir.
- 18:28İlişki Eki
- İlişki eki "-in/-ın/-un/-ün/-nin/-den/-dan/-ten/-tenden" ekidir ve tamlama yapar.
- İlişki eki, tamlananı geliştiren "ilgi eki" ve tamlayanı geliştiren "iyelik eki" olmak üzere iki kısımdan oluşur.
- İlişki eki ile aitlik eki karıştırılmamalıdır; aitlik eki zamir olan "-ki" ekidir.
- 20:13İsimin Hal Ekleri
- İsimin hal ekleri (durum ekleri) çok önemlidir ve yüzde yüz soru gelecektir.
- Yalın isim, hal eklerinden hiçbiri almamış isimdir (örneğin: masa, kitapçı).
- İsimin hal ekleri: "-a/-e" (yöneldi durumu), "-da/-de" (bulunma/kalma durumu), "-ı/-i/-u/-ü/-ni" (belirtme/yükleme/gösterme durumu), "-dan/-den/-ten/-tenden" (ayrılma/çıkma/uzaklaşma durumu) şeklindedir.
- 21:33Hal Ekleri ve Yapım Ekleri
- Hal ekleri bulunma, ayrılma ve yönelme anlamlarını katmıyorsa yapım eki olarak kullanılır.
- "Sıradan" gibi kelimelerde ayrılma anlamı yoksa, bu ekler hal eki olmaktan çıkar ve yapım eki olur.
- Belirtme hal eki, iyelik eki ve yapım eki birbirinden ayrılır; belirtme hal eki başına "onun" gelince anlamsız olurken, iyelik eki anlamlı kalır.
- 23:36Hal Eklerinin Özellikleri
- "-dan" ayrılma hal eki, tamlayan eki görevinde kullanılabilir ve "den" yerine geçebilir.
- Ayrılma hal eki neden ve sonuç anlamı katabilir, örneğin "gürültüden çalışamadım" cümlesinde "den" neden anlamı katar.
- Kitaptaki uyarılar, taktikler ve istisnalar sınavda önemli olduğu için dikkat edilmelidir.
- 24:43Kipler ve Ek Eylem
- Kipler iki başlıkta incelenir: haber kipleri (zaman ekleri) ve dilek kipleri (gereklilik, istek, şart ve emir).
- İstek kiplerinde "sağ" eki günlük hayatta isteklerimizi ifade etmek için kullanılır.
- Ek eylem, fiile gelirse birleşik zaman yapar, isme gelirse yüklem yapar.
- 27:14Ek Eylemin Bulunması ve Görevleri
- Ek eylemin bulunup bulunmadığını anlamak için kelimeyi "imiş" veya "idi" şeklinde açarak kontrol edilir.
- Ek eylemin görevleri: isme geldiğinde yüklem yapar, fiile geldiğinde birleşik zaman yapar.
- Kişi ekleri (şahıs ekleri) fiile gelir ve "ben, sen, o, biz, siz, onlar" gibi şahısları belirtir.
- 30:49Şahıs Ekleri ve Öğrenme Yöntemi
- Eylemin başına geldiği müddetçe şahıs ekleri (ben, sen, o, biz, siz, onlar) bulunur.
- Konuları detaylı öğrenmek için uygulama videolarını, TYT kampı ve yüz örnek serisini mutlaka izlemek gerekir.
- Sözcük yapısı konusunda önyargı oluşmamalı, doğru çalışmakta fayda vardır.
- 32:39Yapım Ekleri
- Yapım ekleri anlamını veya türünü değiştirir (suya-susuz, sanat-sanatçı, yılmak-yığın, baş-başlamak, gülmek-güldürmek).
- Yapım ekleri ismi fiil, fiili isim, ismi bir daha isim, bir daha fiil gibi çeşitli görevlerde kullanılabilir.
- Yapım eklerinin görevlerini anlamak için çekim eklerini iyi bilmek gerekir.
- 33:18Yapım Eklerinin Görevleri
- Yapım ekleri isimden isim (suya-susuz, sanat-sanatçı, çağdaş-çağdaş, yığın-yığın) veya fiilden isim (görmek-görücü, bölmek-bölmek, sevmek-sevgi) yapabilir.
- Yapım ekleri isimden fiil (baş-başlamak, doğru-doğrulmak) veya fiilden fiil (görmek-güldürmek, kovmak-kovalamak, gezmek-gezinmek) yapabilir.
- Yapım ekleri anlam değiştirdiği gibi türde de değişiklik yapar.
- 36:11Sözcük Yapısı
- Sınavda bir sözcüğün altı çizilip numaralandırıldığında "yapısı bakımından diğerlerinden farklı olanı" sorusu sorulabilir.
- Yapısına göre sözcükler basit, türemiş veya birleşik olabilir.
- Yapım eki almamış sözcükler basit sözcük olarak adlandırılır, ek alabilirler ancak hala basit kalabilirler.
- 37:33Türemiş Sözcükler ve Birleşik Sözcükler
- Türemiş sözcük, en az bir yapım eki almış sözcüktür; örneğin "batmak" kelimesinden "batı" ve "batılı" türemiştir.
- Birleşik sözcüklerde iki tane sözcüğün birleşmesi gerekir; örneğin "açık" ve "göz" birleşik sözcüklerdir.
- Birleşik sözcükler bitişik yazılmak zorunda değildir, "namaz kılmak" veya "yardım etti" gibi ifadeler de birleşik sözcüktür.
- 40:05Gövde ve Gövdeden Türeme
- Gövde, kök artı yapım eki olup en az bir yapım eki almış halidir; örneğin "bilim", "kalemlik", "gönüllü", "gezdirmek", "garipsemek".
- Yapım eki alıp isim olan sözcüklere "isim gövdesi", fiil olan sözcüklere "fiil gövdesi" denir.
- Gövdeden türeme, sözcüğün birden fazla yapım eki almış olmasıdır; örneğin "gezmekten gezdirmek", "düzden düzelmek", "düzeltmek".
- 42:26Öğrenme Stratejisi
- Videoyu tekrar izleyip, kitaptan çalışmak önemlidir.
- Sözcükte yapı uygulama videoları veya yüz örnek serisi izlenerek konunun uygulama formatı görülebilir.
- Konu biter bitmez test çözmek yerine, önce tekrar yapılıp 2-3 gün sonra soru çözülmeli, aksi takdirde konu anlaşılamaz ve önyargı oluşabilir.