Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Informal Yayınları tarih öğretmeni Şenol Zengin tarafından sunulan kapsamlı bir eğitim içeriğidir. Öğretmen, KPSS Önlisans Tarih sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik soru çözümleri ve tarih dersi sunmaktadır.
- Video, İslam öncesi Türk tarihi ile başlayıp, Türk-İslam tarihi, Osmanlı tarihi, Milli Mücadele ve İnkılap Tarihi dönemlerini kapsamaktadır. Her bölümde öğretmen, sınav stratejileri paylaşarak çeşitli tarih sorularını çözmekte, konuları özetleyip şıkları analiz ederek doğru cevaba ulaşma yöntemlerini göstermektedir.
- Videoda Orhan Bey döneminden başlayarak Yavuz Sultan Selim, Kanuni Sultan Süleyman dönemleri, Osmanlı'nın tımar sistemi, Birinci Dünya Savaşı, Milli Mücadele, Erzurum Kongresi, Lozan Antlaşması, Atatürk dönemi ve Soğuk Savaş dönemi gibi önemli tarihsel olaylar ele alınmaktadır. Ayrıca Misak-ı Milli, Varlık Vergisi, NATO üyeliği gibi konular da işlenmektedir.
- 00:05KPSS Önlisans Tarih Sınavı Hazırlık Önerileri
- Informal Yayınları tarih öğretmeni Şenol Zengin, 2024 KPSS önlisans tarih sınav sorularının çözümlemesini yapacak.
- ÖSYM sınavlarına hazırlanırken, daha önceki sınavlarda sorulan soruları iyi irdelemek önemlidir.
- Soruları çözerken, sadece doğru cevabı değil, diğer şıkların da karşılığını yazmak ve bir soruyu beş soru gibi çözmek öğrenmeyi pekiştirir.
- 01:07Informal Yayınları Kitapları Hakkında Bilgi
- Informal Yayınları'nın "Tarihin Kara Kutusu" gibi kitaplarında, ÖSYM'nin sorduğu bölgelerden önce konu özetleri verilmiştir.
- Kitaplarda konu bütünlüğünü dağıtmadan, sorular hücreleme yöntemiyle sıralanmıştır.
- Konuyu çalıştıktan sonra çıkmış sınav sorularını analiz ederek çalışmak, sınavda başarılı olmayı sağlar.
- 02:02İslam Öncesi Türk Tarihi Sorusu
- İlk soru İslam öncesi Türk tarihi ile ilgili kültür-medeniyet sorusu olup, İslam öncesi Türk devletlerinin inanç sistemleri hakkında verilmiştir.
- İslam öncesi Türk devletlerinde şamanizm, cennet-cehennem anlayışı ve balballar gibi inanç sistemleri bulunmaktadır.
- Soruda bahsedilen kavramlar arasında "sagu" (ölen kişinin arkasından yakılan ağıtlar) değinilmemiştir.
- 05:02Türk İslam Tarihi Sorusu
- İkinci soru Türk İslam tarihi ile ilgili olup, Talas Savaşı'nın önemini vurgulamaktadır.
- Talas Savaşı (751) Türklerin İslamiyet'e kabulü için önemli bir dönüm noktası olmuştur.
- Bu savaştan sonra Türkler kitleler halinde Müslüman olmuş, Budizmi kabul etmemişlerdir.
- 07:47Beylikler Sorusu
- Üçüncü soru beyliklerle ilgili olup, son üç KPSS sınavında vazgeçilemeyen bir konudur.
- Soruda denizcilik faaliyetlerinde öne çıkan, Umur Bey zamanında en parlak dönemini yaşamış ve Ankara Savaşı'ndan sonra tekrar kurulan beylik sorulmuştur.
- Bu beylik Aydınoğulları'dır; Umur Bey kurduğu donanma ile Bizans'ın iç işlerine karışmış ve İkinci Murat döneminde sona ermiştir.
- 10:43Orhan Bey ve Osmanlı Devleti
- Dördüncü soru 1326'da Orhan Bey tarafından fethedilen ve İbn-i Battuta'nın betimlediği Osmanlı şehri hakkında sorulmuştur.
- Orhan Bey, Osmanlı Devleti'nin asıl kurucusudur çünkü teşkilatlanma alanında en büyük çalışmaları yapan kişidir.
- Orhan Bey, Bursa alındıktan sonra Bursa Bey Sarayı'nı gerçekleştirecek ve Divan-ı Hümayun adında bir merkez teşkilatı kuracaktır.
- 11:31Orhan Bey Dönemi
- Orhan Bey döneminde yaya müsellem adında ilk düzenli birlikler oluşturulmuş, donanma kurulmuş ve sancak sistemi gerçekleştirilmiş.
- Orhan Bey döneminde ilk medreseler kurulmuş, kadı ve subaşılar atılarak merkeziyetçi bir devlet kurma temelleri atılmış.
- 1329'da Bizans'la Palekanon Maltepe Savaşı yapılarak Körfez bölgesi ve İzmit çevresi Osmanlı'nın eline geçmiş, Bizans'ın Anadolu bağlantısı kesilmiş.
- 12:20Orhan Bey Döneminin Diğer Gelişmeleri
- 1345'te Karesi Beyliği alınmış ve Osmanlı denizle tanışmış, Rumeli'ye geçişin temelleri atılmış.
- Orhan Bey döneminde Rumeli'de ilk fetih olan Çimpe Kalesi, Bizans'ta taht kavgalarından yararlanarak Kantakuzen'den alınmış.
- İbni Batuta'nın "Er Rühle" isimli eserinde Bursa'nın muazzam bir şehir olduğu, güzel caddeleri, geniş bahçeleri ve gür çayırlıkları olduğu belirtilmiş.
- 14:00Yavuz Sultan Selim Dönemi
- Yavuz Sultan Selim, İslam Devleti'nin halifeliğin eski merkezi alanları olan Suriye, Arabistan'ı imparatorluğa katarak İslam dünyasının sınırlarında yalnızca bir gazi sultan değil, aynı zamanda Mekke, Medine'nin hamisi ve Haç yollarının koruyucusu olmuştur.
- Yavuz Sultan Selim'in kullandığı unvan "Hadimül Harameyn ve Şerefeyn" (Mekke, Medine'nin hizmetkarı) olmuştur.
- Bu önemli gelişme Mısır seferinin bir sonucudur; Yavuz Sultan Selim, Memlükler üzerine yaptığı sefer sonrasında Memlük Devleti'ni ortadan kaldırmış, Suriye, Irak, Arabistan topraklarını kattığı gibi halifeliği de Osmanlıya getirmiştir.
- 16:49Kanuni Sultan Süleyman Dönemi
- Şalkenin önderliğinde kurulan Haçlı donanmasına karşı Kanuni Sultan Süleyman, Cezayir'in sultanı olan Barbaros Hayrettin Paşa'yı Osmanlı himayesine almış ve Cezayir toprakları da Osmanlı'ya katılmıştır.
- Barbaros Hayrettin Paşa, 1538 Preveze Deniz Savaşı'yla Akdeniz'i Türk gölü haline getiren önemli bir Osmanlı denizcisidir.
- Bu dönemde verilen diğer önemli isimler arasında Seyyid Ali Reis (Hint deniz seferlerine katılmış, Mirat'ül Memalik ve Mira Muhit isimli eserlerin sahibi), Piri Reis (Hint deniz seferlerine katılmış, dünya haritasıyla meşhur) ve Sokullu Mehmet Paşa (Kanuni'nin son iki yılında sadrazamlık yapmış) bulunmaktadır.
- 19:08Osmanlı Kültür Medeniyeti
- Osmanlı yönetiminde seyfiye, kalemiye ve ilmiye olmak üzere üç sınıf vardır ve ilmiye sınıfı doğuştan Türk ve Müslüman olmak zorundadır.
- İlmiye sınıfı mensupları medrese çıkışlı olmak zorundadır ve ilmiye sınıfını divan'da temsil eden tek kişi kazaskerdir.
- Kazasker, şeri meselelere bakan, divan'da adalet bakanı, kültür ve milli eğitim bakanı gibi görevleri üstlenmiş, Rumeli kazaskeri olmak için İstanbul kadılığı yapmak zorunluluğu vardır.
- 22:55Osmanlı Sosyoekonomik Tarihi
- 16. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Devleti'nin mali ve askeri düzeninde meydana gelen değişiklikler sonucunda merkezi hazine'nin nakit ihtiyacının karşılanması için vergilerin iltizam yoluyla toplanmasına ağırlık verilmiştir.
- 1695'te devlet ve maliye sisteminde malikane uygulamasıyla vergi toplamak hakkını kaydı, hayat yani ömür boyu şartıyla ihale etmeye başlamıştır.
- 17. yüzyılda ise devlet vergi kaynaklarının yıllık gelirini paylara ayırıp her bir payı karşılık göstererek esham adı altında iç borçlanmaya gitmiştir.
- 24:22Osmanlı'da Tımar Sisteminin Dönüşümü
- 17. yüzyıldan itibaren Avrupa'da silah teknolojisinin değişmesinden dolayı tımar askerlerine gereksinim azaldı ve devlet ekonomik sorunlar yaşamaya başladı.
- Devlet tımar topraklarını mukata araziye dönüştürdü, bu araziler doğrudan hazineye bırakılan ve devlet tarafından üç yıllığına kiralanan arazilerdi.
- İltizam sisteminde mültezimler devlete sıcak para veriyor, bu sistem ömür boyu devam ederek malikane sistemine dönüştü ve dağılma döneminde ayanlar ve eşraflara dönüştü.
- 26:45Osmanlı-Iran İlişkileri
- Osmanlı-Iran arasındaki ilk resmi anlaşma Kanuni döneminde 1555 Amasya Antlaşması'dır.
- Duraklama döneminde Osmanlı-Iran arasında Ferhat Paşa Antlaşması, Nasuh Paşa Antlaşması, Sera Antlaşması ve Kasr-ı Şirin Antlaşması gibi önemli anlaşmalar yapılmıştır.
- 1639 yılında imzalanan Kasr-ı Şirin Antlaşması, bugünkü Türkiye-Iran sınırını büyük ölçüde belirleyen en eski sınır anlaşmasıdır.
- 29:53II. Mahmut Dönemi ve Merkezi Yönetim
- II. Mahmut döneminde Divan-ı Hümayun kaldırıldı ve yerine nazırlıklar (bakanlıklar) kuruldu.
- Sadrazamlık makamı baş vekalete, Sadaret Kethüdalığı Dahiliye Nezaretine, Reisülküttaplık Hariciye Nezaretine dönüştürüldü.
- Bu dönemde Efkaf Nezareti (vakıflar nezareti) gibi yeni bakanlıklar kuruldu ve modern bir hükümet düzeni ortaya çıktı.
- 33:30Kanuni Esasi
- 23 Aralık 1876 tarihinde ilan edilen Kanuni Esasi, Osmanlı'nın ilk anayasası olup 119 maddeden oluşmaktadır.
- Kanuni Esasi ile Osmanlı'da egemenlik anlayışı monarşiden meşrutiyete geçti, padişahın yanında bir meclis (Mebusan Meclisi) kuruldu.
- Kanuni Esasi'nin ilk beş maddesi padişahın haklarını savunmakta, hükümetin padişaha karşı sorumlu olduğunu ve resmi dili Türkçe, resmi dinin İslam olduğunu belirtmektedir.
- 37:05Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı Cepheleri
- Osmanlı'nın Birinci Dünya Savaşı'nda taarruz cepheleri Kafkas ve Kanal cephesi, savunma cepheleri Çanakkale, Irak, Suriye-Filistin ve Hicaz-Yemen cephesi, müttefiklere yardım cepheleri ise Romanya, Makedonya ve Galiçya'dır.
- Osmanlı'nın sınırları 1878'de Kars, Ardahan ve Batum'u kaybederek 1881'de Mısır-Süveyş Kanalı'nı İngilizlere kaybetmiş, 1914'te ise Kafkas ve Kanal cephelerinde Rusya ile savaşmıştır.
- Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı, Avusturya ve Almanya'ya yardım etmek için Rusya ile savaştığı cephelerde asker göndermiştir.
- 41:18Mustafa Kemal'in Savaş Deneyimleri
- Mustafa Kemal'in savaştığı savaşlar arasında Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı bulunmaktadır.
- Mustafa Kemal'in yerli unsurların başında az sayıda kuvvet ile gayri nizami harp tekniği ile mücadele ettiği tek savaş Trablusgarp Savaşı'dır.
- Trablusgarp Savaşı sonrasında Osmanlı, Kuzey Afrika topraklarını ve Uşi Antlaşması ile 12 adayı kaybetmiştir.
- 45:11Milli Cemiyetlerin Özellikleri
- Mondros Mütarekesi sonrasında kurulmuş olan milli cemiyetlerin ortak kurulma noktası Wilson İlkeleri'dir.
- Milli cemiyetler bölgelerindeki mücadeleyi örgütlemek için kongreler yapmış, Türk çoğunluğunun olduğunu kanıtlamak için faaliyetlerde bulunmuş ve basın yayın yoluyla bölge haklarını dile getirmiştir.
- Milli cemiyetlerin Paris Barış Konferansı'na ve Avrupa ülkelerine heyetler göndermesi doğru bir ifadedir, ancak padişahı cihat-ı ekber çağrısında bulunması için zorlamaları doğru değildir.
- 48:39Sine-i Millete Dönmek
- Sine-i Millete dönmek, Mustafa Kemal'in askerlik görevinden istifa etmesi anlamına gelir ve bu olay Amasya'dan sonra, Erzurum Kongresi'nden önce gerçekleşmiştir.
- Kazım Karabekir, Gümrü Antlaşması'nda zafer kazandıktan sonra "Emrinizdeyim Paşam" tabirini kullanmıştır.
- Erzurum Kongresi'nde Kazım Karabekir, İngilizlerin başaramadığını Osmanlı'nın da başaramayacağını söyleyen Rawlinson'a karşı çıkmıştır.
- 51:07İstanbul'un İşgali ve Mustafa Kemal'in Haklılığı
- İtilaf Devletleri 16 Mart 1920'de İstanbul'u resmen işgal etmiş, Osmanlı Mebusan Meclisi basılarak bazı mebuslar tutuklanmış ve Malta'ya sürülmüştür.
- Amasya Görüşmeleri sonrası Mustafa Kemal, meclisin Anadolu'da güvenli bir yerde toplanmasını istemiş, ancak komutanlar toplantısında İstanbul'da toplanmasının kararı alınmıştır.
- Mustafa Kemal'in haklılığı, İstanbul'da meclisin etkili olamaması ve başarılı olamamasıyla ortaya çıkmıştır.
- 55:47Güney Cephesi
- Güney cephesi, Fransız ve Ermenilere karşı Kuvayi Milliye'nin kendi gücüyle düşmanlarını mağlup ettiği tek cephe olmuştur.
- Güney cephesinde Antep, Urfa, Maraş ve Adana gibi şehirler savaşılmış, Maraş'ta Sütçü İmam, Urfa'da Ali Saip Bey, Antep'te Şahin Bey gibi önemli kahramanlar bulunmuştur.
- Güney cephesi Sakarya Zaferi'nden sonra 1921 Ankara Antlaşması ile kapanmış, Hatay hariç güney sınırı çizilmiştir.
- 58:33Yunan Saldırısı ve İkinci İnönü Muharebesi
- Londra Konferansı'ndan sonuç alınamaması üzerine Yunan ordusu 23 Mart 1921 tarihinde saldırıya geçmiştir.
- Yunanlıların ilk taarruzu "Keşif Savaşı" olarak adlandırılan Birinci İnönü Savaşı olmuştur.
- Birinci İnönü Savaşı'ndan sonra yapılan durumlar "Milat" kodlamasıyla sıralanmıştır: Teşkilat-ı Esasi, Londra Konferansı, Afgan Dostluk Antlaşması, İstiklal Marşı ve Moskova Antlaşması.
- 1:00:34İkinci İnönü Muharebesi ve Sonuçları
- İkinci İnönü Muharebesi sırasında Pontus İsyanı ve Koçgiri İsyanı gibi isyanlar yaşanmıştır.
- İsmet İnönü bu savaşı kazandıktan sonra Mustafa Kemal ona "siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz" diyerek meşhur telgrafını göndermiştir.
- 1:01:11Büyük Taarruz ve Dumlupınar Muharebesi
- 26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruz, 30 Ağustos'taki Dumlupınar Meydan Muharebesi TBMM'ye bağlı düzenli orduların zaferleriyle sonuçlanmıştır.
- Bu zafer sonrasında Mudanya Ateşkesi imzalanmış, İtilaf Devletleri yenilmiş, İngiltere ve Yunanistan'da hükümet değişiklikleri yaşanmış ve Lozan'a giden süreç hazırlanmıştır.
- Mustafa Kemal Paşa'nın başkomutan seçilmesi Büyük Taarruz sonrasında değil, Sakarya Savaşı öncesinde gerçekleşmiştir.
- 1:03:04Lozan Antlaşması ve Yunanistan'ın Tazminatı
- Milli Mücadele döneminde Anadolu'da büyük yıkıma sebep olan Yunanistan, bu tahribata karşılık Lozan Antlaşması'nda savaş tazminatı olarak Karaağaç ve Bosna Köyü çevresini bırakmıştır.
- Yunan Mezalimi Tetkik Cemiyeti adıyla kurulan cemiyet, Batı Anadolu'da Yunanlıların yaptığı mezalimi dünyaya tanıtmak için incelemeler yapmıştır.
- Bu cemiyet üyeleri arasında Halide Edip Adıvar, Yusuf Akçura, Falih Rıfkı Atay, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Mehmet Hasım gibi kişiler bulunmaktadır.
- 1:05:02İstiklal Mahkemeleri
- Milli Mücadele döneminde faaliyete başlayan İstiklal Mahkemeleri, Cumhuriyet'in ilanından sonra da zaman zaman yargılamalarda bulunmuştur.
- İstiklal Mahkemeleri ilk defa TBMM'ye karşı çıkan isyanlarda kurulmuş, amaç TBMM'nin güç ve otoritesini korumaktır.
- Tekalif-i Milliye emirleri yayınlandığında orduya lojistik destek sağlamak için, Cumhuriyet'in ilanından sonra Şeyh Said İsyanı'nda ve Mustafa Kemal Paşa'ya İzmir suikast girişiminde son kez kurulmuştur.
- 1:08:06Soyadı Kanunu ve Harf İnkılabı
- Mustafa Kemal Atatürk'ün 1934 yılında attığı imza örneğinde "Kemal Atatürk" olarak imza atması, harf inkılabının yapıldığını göstermektedir.
- Harf inkılabı 1928'de yapılmıştır.
- Soyadı Kanunu 1934 yılında kabul edilmiştir.
- 1:09:55İskan Kanunu
- 1934 yılında çıkarılan İskan Kanunu'nun 10. maddesinde aşiret reisliği, beyliği, ağalığı ve şeyhliği ile bunların herhangi bir belgeye veya görgü ve göreneğe dayalı her türlü teşkilat ve organları kaldırılmıştır.
- İskan Kanunu'nun bu maddesi yerel güç ve odakların etkisizleştirilmesi amacıyla hazırlanmıştır.
- Bu kanun, merkezi otoriteyi güçlü tutmak ve yerel güç odaklarını ortadan kaldırmak amacıyla uygulanmıştır.
- 1:12:30Misak-ı Milli ve İlgili Belgeler
- Misak-ı Milli, bağımsızlıkla ilgili ve Hatay'ın anavatana katılması ile ilgili herhangi bir ayrıntısı yoktur.
- Halkçılık Beyannamesi (1921) ve Teşkilat-ı Esasiye (1921 Anayasası) bağımsızlıkla ilgili veya Hatay'ın anavatana katılması ile ilgili bir durum söz konusu değildir.
- Misak-ı Milli belgesi Mondros Ateşkes Antlaşması'na göre belirlenmiş, Erzurum Kongresi'nde kararlaştırılmış ve son Osmanlı Mebusan Meclisi'nde yürürlüğe girmiştir.
- 1:14:51Varlık Vergisi
- 1942 yılında, II. Dünya Savaşı'nın ağır iktisadi şartlarının sürdüğü dönemde, tüccar, sanayici ve diğer iş adamlarından bir defaya mahsus olmak üzere alınması kararlaştırılan servet vergisi varlık vergisidir.
- Varlık vergisi, savaş koşullarının yarattığı yüksek kazançların ve servetlerin vergilendirilmesi amaçlanmıştır.
- Bu vergi türü, vermek istemeyen gayrimüslim vatandaşların Erzurum-Aşkale'ye götürülüp tren istasyonlarında çalıştırılmasıyla uygulanmıştır.
- 1:17:41Demokrat Parti Dönemi ve NATO Üyeliği
- Demokrat Parti döneminde (1950-1960) Türkiye, Kore Savaşı'na katılmış ve bu savaştaki askeri başarıları NATO'ya üye olunmasını olumlu yönde etkilemiştir.
- 1950 yılında Birleşmiş Milletler'in isteğiyle Kore Savaşı'na Tahsin Yazıcı komutasında bir tugay asker gönderilmiş ve 1952 tarihinde NATO'ya üye olunmuştur.
- NATO ile birlikte Birleşmiş Milletler, Avrupa Ekonomik Topluluğu, Avrupa Çelik-Kömür Teşkilatı, Bağdat Paktı, Güneydoğu Asya Örgütü ve Ekonomik İşbirliği Örgütü gibi kuruluşlar da önemlidir.
- 1:21:47Soğuk Savaş Dönemi ve Varşova Paktı
- Soğuk savaş dönemi (1945-1990) sırasında Doğu bloğunda Truman ve Marshall Planlarına karşı Komform (siyasi işbirliği), Komekon (ekonomik işbirliği), Molotof Planı (ticaret anlaşmaları) ve Varşova Paktı (askeri yapılanma) kurulmuştur.
- Stalin ile Tito arasındaki çekişme sonucu, Balkanlar'da Tito'nun faaliyetlerinden rahatsız olan Stalin, Yugoslavya'yı Varşova Paktı'ndan çıkarmıştır.
- Yugoslavya, Varşova Paktı'ndan çıkarıldıktan sonra 1953'te Balkan Antantına, 1955'te Bağlantısızlar Blokuna katılmış ve 1990'da Tito'nun ölümünden sonra iç savaşa karışmıştır.