Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan KPSS Ön Lisans sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik vatandaşlık hazırlık dersidir.
- Videoda toplam 54 soru çözülmektedir. İçerik, temel hukuk, yasama, yürütme, yargı ve idari hukuk konularını kapsamaktadır. Eğitimci, her soru için detaylı açıklamalar yaparak doğru cevapları vermektedir.
- Sorular arasında normlar hiyerarşisi, dernekler, medeni hukukun alt dalları, hısımlık derecesi, borçlar, hakların korunması, 1982 Anayasası, 2017 anayasa değişiklikleri, siyasi partilerin mali denetimi, milli güvenlik, başkomutanlık, devlet denetleme kurulu, yargı organları, uyuşmazlık mahkemesi, belediye organları, kamu tüzel kişileri, idarenin düzenleyici işlemleri, kolluk faaliyetleri, memur disiplin cezaları ve idarenin bütünlüğü gibi konular yer almaktadır.
- KPSS Ön Lisans Sınavı İçin Vatandaşlık Hazırlık Soruları
- KPSS ön lisans sınavı için vatandaşlık hazırlık soruları oluşturulmuştur.
- Temel hukuk, yasama, yürütme, yargı ve idari hukukla ilgili toplam otuz soru hazırlanmıştır.
- 00:27Normlar Hiyerarşisi
- Normlar hiyerarşisinde en üstte anayasa, ardından temel hak ve hürriyetlere ilişkin milletler arası antlaşmalar, kanun, cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve genelge sıralanır.
- 01:19Dernekler Hakkında
- Dernekler kişi topluluğudur, en az yedi kişiyle kurulur ve mülki idare amirinin izni olmadan kurulabilir.
- Vakıflar mal topluluğudur, en az bir kişiyle kurulur ve üye olmak serbesttir.
- 02:45Medeni Hukukun Alt Dalları
- Medeni hukuk kişi, aile, eşya, miras ve borçlar hukukunu kapsar.
- Ticaret hukuku medeni hukukun alt dalları arasında yer almaz, özel hukukun ayrı bir dalıdır.
- 03:54Hısımlık Derecesi
- Ali ile baba bir erkek kardeşi Murat'ın oğlu Alp arasında üçüncü derece hısımlık vardır.
- 04:43Borç İlişkileri
- Borç ilişkisini sona erdiren faktörler: ifa (borcun ödenmesi), ibra (borcun aklanması), yenileme, kusurlu imkansızlık ve takas olabilir.
- 05:34Hakların Korunması
- Zaruret hali, kişinin kendisini veya başkasını tehlikeden kurtarmak için başkasının malına zarar vermesidir.
- Haklı savunma, kişinin kendisine zarar verecek kişiye orantılı güçte saldırmayı def etmesidir.
- Güç kullanma, devlet müdahalesi gecikeceği zaman kişinin kendi hakkını kendi korumasıdır.
- 07:48Yasama ile İlgili Sorular
- 1982 Anayasası'nda yer alan "hiç kimse kanunen tabi olduğu bir mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz" ifadesi kanuni hakim güvencesidir.
- TBMM'nin görevleri arasında savaş ilanına karar vermek, yabancı ülkelere asker göndermek, olağanüstü hali onaylamak, milli güvenlik politikalarını belirlemek ve para basılmasına karar vermek yer almaz.
- Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliğini halk oyuna sunmak, seçimlerin yenilenmesi, TBMM'yi toplantıya çağırmak, Anayasa Mahkemesi'nin 12 üyesini, Danıştay'ın bir çeyreğini ve HSK üyelerinin 4 tanesini seçer.
- 09:36Milletvekillerinin Ayrıcalıkları
- Yasama sorumsuzluğu milletvekilinin ömrü boyunca geçerlidir, yasama dokunulmazlığı ise sadece milletvekili olduğu süre içinde geçerlidir.
- Yasama dokunulmazlığı meclis kararıyla kaldırılırsa, milletvekili sorgulanabilir, tutulabilir ve tutuklanabilir.
- 10:50Seçimler
- TBMM üyeliklerinin boşalması halinde sadece boşalan üyeliklerin doldurulması için yapılan seçim ara seçimdir.
- Erken seçim, seçimlerin yenilenmesi ve ertelenen seçim farklı türlerdir.
- Milletvekili seçilebilmek için yükseköğretim mezunu olmak şart değildir, ilkokul mezunu bile milletvekili olabilir.
- 12:27Siyasi Partiler ve Mali Denetim
- 1982 Anayasası'na göre siyasi partilerin mali denetimini Anayasa Mahkemesi yapar, Sayıştay ise TBMM'ye bağlıdır ve kamu kurumlarının gelir-giderlerini hesaplar.
- Yüksek Seçim Kurulu seçimlerin düzen içinde yürütülmesinden sorumludur, kararları kesindir ve yargısal denetimi yoktur.
- Maliye Bakanlığı Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve bakanların işleyişi Cumhurbaşkanı kararnamesi ile düzenlenir.
- 13:37Milli Güvenlik ve Başkomutanlık
- Genelkurmay Başkanı doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanır ve Milli Savunma Bakanlığı'na bağlıdır.
- TBMM adına silahlı kuvvetlerin başkomutanlığı Cumhurbaşkanı yerine Genelkurmay Başkanı yerine getirir.
- Silahlı kuvvetlerin yurt savunmasına hazırlanması ve milli güvenliğin sağlanmasından TBMM'ye karşı Cumhurbaşkanı sorumludur.
- 14:26Cumhurbaşkanı'nın Atanma Yetkisi
- Cumhurbaşkanı yüksek rütbeli memurları (vali, büyükelçi, Merkez Bankası Başkanı, Sayıştay Başsavcısı) atar.
- Kamu Baş Denetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi dört turlu bir seçimle atanır.
- Devlet Denetleme Kurulu Cumhurbaşkanlığına bağlıdır ve idarenin hukuka uygunluk denetimi yapar.
- 15:39Devlet Denetleme Kurulu'nun Denetim Yetkisi
- Devlet Denetleme Kurulu kamu kurum ve kuruluşlarını denetlerken yargı organlarını denetleyemez.
- Yargıtay, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi en yüksek derecedeki mahkemelerdir, orta dereceli mahkemeler bölge adliye mahkemesi, bölge idare mahkemesi ve ilk dereceli mahkemelerdir.
- Devlet Denetleme Kurulu her düzeydeki işçi ve işveren meslek kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kamu kurum kuruluşlarının katıldığı her türlü kuruluşu denetleyebilir.
- 16:26Yönetmelik Çıkarma Yetkisi
- 1982 Anayasası'nda yapılan 2017 anayasa değişikliğine göre en üst makamda Cumhurbaşkanı yönetmelik çıkarabilir.
- Bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri (belediyeler, il özel idareleri, barolar, odalar birliği) yönetmelik çıkarabilir.
- TBMM Başkanı ve TBMM yönetmelik çıkaramaz çünkü bu idarenin düzenleyici işlemleridir.
- 16:55Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri
- Yürütmenin başında Cumhurbaşkanı vardır ve kararnamesini yayınlayabilir.
- OHAL Cumhurbaşkanlığı kararnamesini yayınlayabilir.
- Cumhurbaşkanlığı yönetmelik çıkarabilir, ayrıca yönetmeliği bakanlar ve kamu tüzel kişileri çıkarabilir.
- 17:36Adli Yargı
- Adli yargıdaki en üst derece mahkemesi Yargıtay'dır (temyiz mahkemesi olarak da bilinir).
- Orta dereceli mahkeme olan bölge adliye mahkemesi (istinaf mahkemesi olarak da bilinir) birinci derecedeki mahkemelerin kararlarını üst dereceye taşır.
- Danıştay ve bölge idare mahkemeleri kanun yolları arasındadır ancak bunlar adli yargıda değil, idari yargıda yer alır.
- 18:45Hakim ve Savcılar Kurulu
- Hakim ve Savcılar Kurulu Yargıtay üyelerinin tamamını seçer ve Danıştay üyelerinin üç çeyreğini seçer.
- Adli ve idari hakim ve savcılar atamak, görevden almak ve hakim ve savcıların görevlerine uygun şekilde yaptıklarını denetlemek Hakim ve Savcılar Kurulu'nun görevleridir.
- Hakim ve Savcılar Kurulu'nun başkanı Adalet Bakanıdır ve Adalet Bakanlığı Cumhurbaşkanı tarafından seçilir.
- 19:44Uyuşmazlık Mahkemesi
- Uyuşmazlık Mahkemesi Danıştay ve Yargıtay arasındaki uyuşmazlıklara bakar.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nin başkanlığını Anayasa Mahkemesi seçer, üyelerini ise Danıştay ve Yargıtay arasından seçilir.
- Uyuşmazlık Mahkemesi sürekli açık olan bir mahkeme değildir, uyuşmazlık çözülünce tekrar dağılır.
- 20:28İdari Yargı
- İdare ve vergi mahkemelerince verilen karar ve hükümlerin son inceleme mercisi Danıştay'dır (temyiz mahkemesi olarak da bilinir).
- İdari yargıda ilk derece mahkemeleri sadece idare ve vergi mahkemeleridir.
- İdari mahkemelerin en yüksek inceleme mercisi Danıştay'dır.
- 21:13Uyuşmazlık Mahkemesi ve Yüce Divan
- Adli ve idari yargı mercileri arasındaki görev ve hüküm uyuşmazlıklarını kesin olarak çözmekle yetkili mahkeme Uyuşmazlık Mahkemesidir.
- Uyuşmazlık Mahkemesi'nin başkanlığını Anayasa Mahkemesi seçer ve üyelerini Danıştay ve Yargıtay arasından seçer.
- Yüce Divan sıfatı Anayasa Mahkemesi'ne aittir, başkanı Anayasa Mahkemesi'dir ve siyasi partilerin kapatma davasına bakar.
- 23:14İdare Hukuku
- Belediye organları belediye başkanı, belediye meclisi ve belediye encümenidir.
- İdarenin kuruluş, teşkilatlanma, görev, yetki ve sorumluluklarının belirlenmesi kanunla yapılır.
- Yönetmeliği Cumhurbaşkanı, bakanlar ve kamu tüzel kişileri çıkarabilir.
- 24:26Kamu Tüzel Kişileri ve Yönetmelikler
- Kamu tüzel kişilerinin kendine ait bir tüzel kişiliği vardır ve bunlar belediyeler, il özel idareleri, köyler ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarıdır.
- Bu tüzel kişiler yönetmelik çıkarabilir ve idarenin düzenleyici işlemleri arasında yönetmelikler, cumhurbaşkanı kararnamesi ve OHAL kararnamesi bulunmaktadır.
- Yönetmeliklerin denetimi ülke düzeyinde Danıştay'da, değilse idare mahkemelerinde yapılır.
- 25:19Kolluk Faaliyetleri ve Memur Disiplinleri
- İdarenin kamu düzeninin bozulmasını önlemek ve bozulduğunda eski hale getirmek için üstlendiği hizmet ve bu hizmeti yürütmek için kurduğu yapıya kolluk faaliyetler denir.
- Amir'in talebi üzerine memuriyetten çıkarma cezasını Yüksek Disiplin Kurulu alır, disiplin amiri bu yetkiye sahip değildir.
- Memurlara uygulanan disiplin cezaları arasında uyarı, kınama, kademe ilerlemesinin durdurulması, ihraç ve memuriyetten çıkarma bulunmaktadır, yer değiştirme ve görevden uzaklaştırma ise idari tedbirlerdir.
- 26:54İdarenin Bütünlüğü ve Taşra Teşkilatı
- İdarenin bütünlüğü idari vesayet ve hiyerarşi ile sağlanır; idari vesayet farklı tüzel kişiler arasında, hiyerarşi ise aynı tüzel kişiler arasında olur.
- Taşra teşkilatı ikiye ayrılır: il idaresi ve ilçe idaresi.
- İl idaresinin başında vali, ilçe idaresinin başında kaymakam vardır; il idaresinin diğer organları il idare kurulu ve il şube başkanlıkları, ilçe idaresinin diğer organları ise ilçe idare kurulu ve ilçe idare başkanlarıdır.