Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından KPSS sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik sunulan coğrafya dersidir. Eğitimci, beşeri coğrafya ünitesinin nüfus konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, beşeri coğrafyanın KPSS'de üç garanti soru getireceğini belirterek başlayıp, nüfus kavramını, nüfus sayımı tarihçesini ve Türkiye'deki nüfus artışını kronolojik olarak ele almaktadır. Osmanlı dönemindeki ilk nüfus sayımı (1831) ile başlayan süreç, Cumhuriyet dönemindeki sayımlara, ADNKS sisteminin kurulmasına kadar uzanmaktadır. Ayrıca nüfus artışının doğal ve gerçek artış olarak iki türden oluştuğu, bunun olumlu ve olumsuz sonuçları da açıklanmaktadır.
- Videoda nüfus sayımı sonuçları, nüfus artışının türleri, nüfus artışının etkileri ve sınavlarda çıkabilecek soru tipleri örneklerle anlatılmaktadır. Eğitimci, 1923'ten günümüze kadar Türkiye'nin cumhuriyet tarihi ve siyasi olayların nüfus üzerindeki etkilerini de ele alarak, bu konunun ekonomi politikaları konusunda da işe yarayabileceğini vurgulamaktadır.
- 00:10Beşeri Coğrafya Ünitesi Tanıtımı
- Fiziki coğrafya birimini tamamladıktan sonra beşeri coğrafya birimine geçildi.
- Beşeri coğrafya, insanı konu alan bir disiplindir ve KPSS sınavında garanti olarak üç soru gelecektir.
- Beşeri coğrafya birimi nüfus, yerleşme ve göç konularını içermektedir.
- 02:47Nüfus Kavramı ve Sayımı
- Nüfus, sınırları belli bir alanda, belli bir zaman diliminde yaşayan insan sayısına verilen isimdir.
- Nüfus sayımı, nüfusun nicelik (sayı) ve nitelik (yapı) özellikleri hakkında bilgi verir.
- Ülkeler nüfus sayımı yaparak geleceğini ve kalkınmasını planlamak için kaynakların yeterliliğini anlamaya çalışırlar.
- 03:55Nüfus Sayımının Sonuçları
- Nüfus sayımı sonucunda doğrudan elde edilebilen bilgiler: nüfusun toplam miktarı, doğumlar ve ölümler, eğitim ve sağlık durumu, nüfus artış hızı, yaş gruplarına göre dağılım, cinsiyet yapısı, okuryazarlık durumu, çalışanların sektörel dağılımı ve kır-kent nüfus dağılımıdır.
- Kişi başına düşen milli gelir ve nüfus yoğunluğu gibi bilgiler nüfus sayımından doğrudan elde edilemeyen, dolaylı sonuçlardır.
- Nüfus yoğunluğu hesaplanırken sadece nüfus sayımı yeterli değildir, aynı zamanda alan ölçüsü de bilinmelidir.
- 08:31Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları
- Türkiye'nin ilk nüfus sayımı 1831 yılında II. Mahmut tarafından yaptırılmıştır.
- Bu sayımda kadınlar, çocuklar ve yaşlılar sayılmamış, sadece askere gidecekler ve vergi verecekler sayılmıştır.
- Sayımda ayrıca at, eşek ve inek de sayılıp vergi mükellefi olarak kaydedilmiştir.
- 09:35Osmanlı Döneminde Nüfus Sayımı
- 1844 yılında Sultan Abdülmecid döneminde yapılan ikinci nüfus sayımı, sadece İstanbul'a sınırlı kalmış ve Osmanlı ülkesine yayılmamıştır.
- Bu sayımın amacı nüfusun tamamını saymak ve herkese kimlik belgesi (kafa kağıdı) vermekti.
- O dönemdeki kimlikler, A4 büyüklüğünde yaprak yaprak olan ve sürekli üzerinde bulundurulması gereken belgelerdi, bu nedenle "kafa kağıdı" olarak adlandırılmıştır.
- 11:31Cumhuriyet Döneminde Nüfus Sayımı
- Cumhuriyet tarihindeki ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmış ve modern sayımlar olarak geçmiştir.
- 1927 sayımında nüfusun nitelik ve niceliğine dair pek çok özellik bulunmuş ancak nüfus artış hızı elde edilememiştir çünkü ilk kez sayım yapılmıştır.
- 1927 yılında Türkiye nüfusu 13,60 milyon olarak belirlenmiştir.
- 14:27Periyodik Nüfus Sayımları
- 1935 yılında yapılan ikinci sayım sonrası, 1940'ta bir yasa çıkarılarak sonu 5 ile biten yıllarda (5 yılda bir) sayım yapılması kararlaştırılmıştır.
- 1990 yılında yeni bir yasa ile sayım aralığı 10 yıla çıkarılmış ve sonu 0 ile biten yıllarda sayım yapılması belirlenmiştir.
- 1997 yılında sadece seçmenlerin (18 yaş ve üzerindeki nüfus) sayıldığı özel bir sayım yapılmıştır.
- 16:432000 Yılı Nüfus Sayımı
- 2000 yılında yapılan sayım, sokağa çıkma yasağı uygulanarak evde yapılan son nüfus sayımıdır.
- Bu sayım sırasında "nerede görürsen orada say" prensibi uygulanmıştır, yani kişinin gerçek yaşadığı yer yerine sayım sırasında bulunduğu yerde sayıldığıdır.
- 18:31Nüfus Sayımı Sisteminin Değişimi
- Normalde nüfus sayımı on yılda bir yapılmaktadır, ancak 2010 yılında sayım yapılmadı.
- 2007 yılında devlet bilgisayarın keşfini yaptı ve bu sayede herkesin bilgilerini bir sisteme yükleyerek nüfus sayımını otomatikleştirdi.
- 2007 yılından sonra adrese dayalı nüfus kayıt sistemi (ADNKS) uygulanmaya başlandı ve her yıl nüfus sayımı yapılmaya devam ediyor.
- 19:51ADNKS Sisteminin Çalışma Prensibi
- ADNKS sisteminde her gün veriler güncelleniyor ve nüfus bilgileri sürekli olarak yenileniyor.
- Sisteminde her yıl 31 Aralık gecesi nüfus verileri güncelleniyor, 1 Ocak günü yeni bir excel dosyası açılıyor.
- Yeni yılın nüfus verileri yaklaşık iki ay sonra, genellikle Şubat ayında yayımlanıyor.
- 22:15Cumhuriyet Dönemi Nüfus Sayımları
- Cumhuriyet döneminin ilk nüfus sayımı 1927 yılında yapılmıştır.
- 1927'den sonra 1935'te bir sayım yapılmış, bundan sonra 5 ile biten yıllarda periyodik sayımlar yapılmaya başlanmıştır.
- 1990'dan sonra nüfus sayımları on yılda bir yapılmaya devam etmiş, 2007 yılında ADNKS sistemi uygulanmıştır.
- 23:26Nüfus Sayımının Sonuçları
- Nüfus sayımının doğrudan sonuçları nüfusun nicelik özellikleri (kaç kişi, kaç kadın, kaç erkek) ve sektörel dağılımıdır.
- Dolaylı sonuçlar ise milli gelir ve aritmatik nüfus yoğunluğu gibi hesaplamalı değerlerdir.
- 1927 yılında Türkiye nüfusu 13,60 milyon kişi iken, 2022 yılı itibariyle 85 milyon 200 bin dolayındadır.
- 25:02Nüfus Artışı
- Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye'nin nüfus miktarı ve nüfus yoğunluğu sürekli artmıştır.
- Nüfus artışı için temel şartlar: çok doğum, az ölüm, az dışarıya göç ve çok dışarıdan göç almak.
- Nüfus artışında dört tür dengenin önemli olduğu belirtilmiştir: doğum-ölüm dengesi ve dışarıya verilen-göç dengesi.
- 27:30Nüfus Artışının Türleri
- Doğal nüfus artışında doğum oranı fazla olan yerlerde nüfus artışı gerçekleşir ve Türkiye'de doğurganlık oranı doğu bölgelerinde daha yüksektir.
- Gerçek nüfus artışında ise gelişmiş ve göç alan bölgelerde nüfus artışı gerçekleşir.
- Büyük illerde gerçek nüfus artış, doğuda ise doğal nüfus artış gerçekleşir.
- 30:11Nüfus Artışının Olumsuz Etkileri
- Nüfus artışı doğal kaynakların tükeneceğini, çevre sorunlarının artacağını ve işsizliğin artacağını getirir.
- Kırsal kesimden kente göç, kentte barınma sorunu, gecekondulaşma, trafik ve kirlilik gibi olumsuz etkileri doğurur.
- Dışa bağımlılık artar, kalkınma hızı düşer ve demografik yatırım (çocuğa yapılan yatırımlar) artar.
- 33:34Nüfus Artışının Olumlu Etkileri
- Nüfus artışı devlet açısından vergi gelirini artırır ve mal ve hizmetlere talebi arttırır.
- Yeni sektörler doğurur ve üretimi teşvik eder.
- İşgücü ucuzlaşır, bu da dışa yatırımları çekerek ekonomik büyüme sağlar.
- 37:23Coğrafya Sorularının Çözümü
- Doğal artış kelimesinin çözümü için "doğal" kelimesinin içinde "doğ" harflerinin olduğunu ve doğuda nüfusun fazla olduğunu belirtiyor.
- Soru bankalarında karşılaşılacak bu tür soruların formülle kolayca çözülebileceğini vurguluyor.
- 37:51Nüfus Artışının Sonuçları
- Türkiye'de nüfus artışının olumlu sonuçlarından biri olmayanı sorusunda, işçilerin ücretlerinin düşmesi ve demografik yatırımların artması olumsuz sonuçlar olarak belirtiliyor.
- Nüfus artışının olumlu yönleri olarak üretimin artması, mal ve hizmetlere talebin artması ve vergi gelirlerinin artması gösteriliyor.
- 39:14Cumhuriyet Tarihi ve Nüfus
- Nüfus politikalarının geçmişten günümüze kadar inceleneceği ve 1923'ten başlayıp günümüzdeki Cumhuriyet tarihinin anlatılacağı belirtiliyor.
- Cumhuriyet tarihinde yaşanan siyasi olaylar, iktidar değişiklikleri ve darbelerin nüfus açısından yol ayrımları yarattığı vurgulanıyor.
- Bu konunun ileride ekonomi politikaları konusunu anlarken de işe yarayacağı belirtiliyor.