Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, KPSS 2023 Güncel Bilgiler kanalında bir eğitmen tarafından sunulan eğitim içeriğidir. Eğitmen, KPSS sınavına hazırlananlar için temel hukuk kavramlarını anlatmaktadır.
- Video, 100 soru-cevap formatında hazırlanmış olup, temel hukuk kavramlarını kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerikte yaptırım türleri, hukuk kurallarının nitelikleri, hukuk türleri, hukukun kaynakları, anayasa, kanunlar, hukuk dalları, borç-alacak ilişkisi, ikrah, temerrüt, cari açık, kan hısımları ve karine gibi konular detaylı şekilde açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca 82 Anayasası'na göre anayasa, kanunlar, cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmeliklerin yürürlüğe girmesi, iptal davaları gibi konular da ele alınmaktadır. Eğitmen, bu konuların KPSS denemelerinde sıkça sorulduğunu ve özellikle yaş, hukuk türleri ve hukukun kaynakları gibi konuların önemli olduğunu vurgulamaktadır. Video, bir ünitede 100 soru çözüldüğü ve bir ayda vatandaşla bitirileceği belirtilen bir ders serisinin parçasıdır.
- Vatandaşlık Serisi Tanıtımı
- KPSS 2023 güncel bilgiler kanalında vatandaşlık serisi başlıyor ve temel hukuk kavramlarından 100 adet soru-cevap yapılacak.
- Konular bitirilmişse tekrar etmeye, bitirilmemişse çalışmayı hızlandırmaya yarayacak ve toplam dokuz bölüm olacak.
- Haftada iki video atılacak, ortalama bir aya vatandaşlık tekrarları bitirilecek ve sonrasında tarih konularına geçilecek.
- 00:39Yaptırım Kavramları
- Toplumda uyulması gereken davranışlara aykırı hareket edenlere verilen tepkiye "yaptırım" denir.
- Hukuk kurallarına aykırı bir davranışın olmadığı ve yaptırımın birey ve toplum tarafından uygulandığı kurallara "manevi yaptırımlı kurallar" denir.
- Hukuk kurallarına aykırı bir davranışın olduğu ve yaptırımın devlet tarafından uygulandığı kurallara "maddi yaptırım kuralları" denir.
- 01:40Toplumsal Hayatı Düzenleyen Kurallar
- Toplumsal hayatı düzenleyen manevi yaptırımlı kurallar din kuralları, ahlak kuralları ve görgü kurallarıdır.
- Toplumsal hayatı düzenleyen maddi yaptırımlı kurallar hukuk kurallarıdır.
- Hukuk kurallarını diğer disiplinlerden ayıran temel özellikler yaptırımın devlet gücüyle olması ve yaptırım gücünün maddi olmasıdır.
- 02:19Hukuk Kurallarının Nitelikleri
- Hukuk kuralları genellikle soyutluk niteliği taşır.
- Hukuk kuralları kişilik dışı olma, süreklilik ve yaptırıma dayalı olma niteliklerine sahiptir.
- Denemelerde genellikle dört nitelik verilir ve biri türetilir, "hangisi yoktur" şeklinde sorulur.
- 02:48Hukuki Yaptırım Türleri
- Hukuki yaptırım türleri ceza, cebri icra, tazminat, iptal ve hükümsüzlüktür.
- Hükümsüzlük yaptırımın alt dalları yokluk, tek taraflı bağlamazlık ve butlan'dır.
- İndirimli ceza sorumluluk yaşı 12, tam ceza sorumluluk yaşı ise 18'dir.
- 03:42Hukuki Yaptırım Türleri (Devam)
- Cebri icra, borçlarını ödemeyen borçlunun borcunu devlet gücü ile zorla yerine getirmesidir.
- Tazminat, bir kimsenin zarara uğraması halinde bu zarara karşılık ödenen bedele verilen isimdir.
- İptal, hukuk kurallarına aykırı olarak yapılan idari işlemlerin yargı kararıyla ortadan kaldırılması için kullanılan hukuki yaptırım türüdür.
- 04:37Hükümsüzlük Türleri
- Hükümsüzlük, bir hukuki işlemin hukukun emredici kurallarına aykırı olarak yapılması durumunda o işlem için kullanılan hukuki yaptırıma verilen isimdir.
- Butlan, kurucu unsurlarını ihtiva etmeyen ve hiçbir hüküm ve sonuç doğurmayan sözleşme için kullanılan hukuki yaptırım türüdür.
- Mutlak butlan, yapılan hukuki işlemin baştan itibaren geçersiz olmasına verilen isimdir.
- 05:48Nispi Butlan ve Tek Taraflı Bağlamazlık
- Nispi butlan, bir hukuki işlemin baştan itibaren geçersiz olmayıp taraflardan birinin itirazı sonucu hakimin dikkate alacağı bir eksikliği ifade etmesine verilen isimdir.
- Tek taraflı bağlamazlık (askıda hükümsüzlük), hukuki işlemi yapan taraflardan birisinin sözleşme yapma ehliyetine sahip olmamasından dolayı yaptığı işlemin geçersiz kabul edilmesidir.
- 06:29Hukuk Türleri
- Pozitif (müspet) hukuk, bir ülkede belli bir dönemde yürürlükte olan yazılı ve yazısız hukuk kurallarıdır.
- Mevzu hukuk, yetkili makamlar tarafından konulan yazılı hukuk kurallarıdır.
- Tarihi hukuk, yürürlükte olmayan, geçmişte kalan hukuk kurallarıdır.
- Ideal (doğal) hukuk, akla, vicdanı ve hakkaniyet duygusuna uygun olan, olması istenen hukuk kurallarıdır.
- 08:11Hukuk Kurallarının Çeşitleri
- Hukuk kuralları emredici, tanımlayıcı, yetki verici, ilgi edici ve yedek hukuk kurallarıdır.
- Yedek kurallar olarak bilinen tamamlayıcı ve yorumlayıcı hukuk kurallarıdır.
- Emredici hukuk kuralları, ilgililerin iradeleri ile değiştiremedikleri ve uygulanması zorunlu olan hukuk kurallarıdır.
- Tanımlayıcı hukuk kuralları, bir hukuki kavramın veya kurumun hangi anlama geldiğini açıklayan hukuk kurallarıdır.
- Yetki verici hukuk kuralları, emredici nitelik taşımayan kişilere yetki verme amacı taşıyan kurallardır.
- Hukukun kaynakları yazılı kaynaklar (asli kaynaklar), yazısız kaynaklar (tali kaynaklar) ve yardımcı kaynaklardır.
- 09:36Hukukun Kaynakları
- Hukukun yazılı asli kaynakları sırasıyla anayasa, kanun, milletlerarası anlaşmalar, cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemlerdir.
- Hukukun yazılı olmayan tali kaynağı örf ve adetlerdir.
- Hukukun yardımcı kaynakları doktrin, bilimsel görüş, öğreti, içtihat, yargı kararları ve normlardır.
- Yazılı kaynaklardan hiçbiri kendisinden üstte bulunan kurallara aykırı olamaz.
- Kanun, milletlerarası anlaşmalar ve olağanüstü hal cumhurbaşkanlığı kararnamesi, üstünlük derecesi itibariyle birbirlerine eşit olan yazılı kaynaklardır.
- 11:03Anayasa ve Kanun Hakkında Bilgiler
- Temel hak ve hürriyetler konusunda milletlerarası anlaşma ile kanunlar uyuşmazlığa düşerse, milletlerarası anlaşmaların verdiği karar geçerlidir.
- TBMM, reddedilmiş kanun tekliflerini reddedildikleri tarihten itibaren bir yıl geçmedikçe yeniden veremez.
- Türkiye'nin yabancı devletler ve uluslararası kuruluşlar ile imzaladığı ve kanunlar ile eşdeğer olan kurallar milletlerarası anlaşmalardır.
- 12:04Anayasa Mahkemesi ve İptal Davaları
- Milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulma görevi Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne aittir.
- Anayasa için şekil bakımından iptal davası Anayasa Mahkemesi'ne açılır.
- Milletlerarası anlaşmalar ve olağanüstü cumhurbaşkanlığı kararnamesi için iptal davası yargı yolu kapalıdır.
- 13:42İptal Davalarının Süreleri
- Anayasa ve kanun için şekil bakımından iptali resmi gazete'de yayınlanmasından itibaren on gün içinde istenir.
- Kanun, esas ve olağan cumhurbaşkanlığı kararnamesi için şekil ve esas bakımından iptali resmi gazete'de yayınlanmasından itibaren altmış gün içerisinde istenir.
- 14:42Hukuki Kavramlar
- Herhangi bir hukuki konuda daha önceden hukuk adamlarının ileri sürdükleri görüş ve düşüncelere "bilimsel görüşler" (doktrinler, öğretiler) adı verilir.
- Bir dava konusu ile ilgili olarak hakimin uygulayabileceği yazılı ya da yazısız hiçbir hukuk kurallarının bulunmaması durumuna "hukuk boşluğu" denir.
- Adil yargılanmaların gerçekleşmesi için kanun koyucu tarafından bilinçli olarak bırakılan boşluk türüne "içi boşluk", istenmeden bırakılan boşluk türüne ise "kural dışı boşluk" denir.
- 16:39Hukuk Dalları
- Kamu hukuku dalları: vergi hukuku, idare hukuku, devletler genel hukuku, anayasa hukuku, ceza hukuku, icra ve iflas hukuku, yargılama hukukudur.
- Özel hukuk dalları: medeni hukuk, ticaret hukuku, borçlar hukuku, devletler özel hukukudur.
- Karma hukuk dalları: fikir ve sanat eserleri, bankacılık hukuku, hava hukuku, iş hukuku, çevre hukuku ve toprak hukukudur.
- 17:33Hukukun İlkeleri
- Vergi hukukunun ilkeleri: adalet ve kanunilik (GAK) ilkesidir.
- Ceza hukukunun ilkeleri: kanunilik, adalet ve eşitlik, hümanizm, bağlayıcılık, masumiyet karinesidir.
- Cezanın amacı bireyden intikam almak değil, pişmanlık duygusu oluşturup ıslah ederek yeniden topluma kazandırmaktır ibaresi ceza hukukunun hümanizm ilkesi ile ilgilidir.
- 19:23Hukukun Diğer Temel Kavramları
- Anayasa hukuku: kişinin temel hak ve hürriyetlerin güvence altına alınması, devletin teşkilatlanmasını, yasama, yürütme ve yargının işleyişlerini düzenleyen kurallarıdır.
- Yargılama hukuku: hangi davanın nerede ve nasıl açılacağı, kanıtların nasıl kullanılacağı, mahkemelerin yargı görevlerini yerine getirirken uygulamaları gereken yöntemlerin yer aldığı hukuk kurallarıdır.
- Medeni kanun: kişinin doğumundan ölümüne kadar geçen süre içinde özel hukuk ilişkilerinin düzenlendiği kanundur.
- 20:03Özel Hukuk Kavramları
- Medeni kanunun adları: kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, miras hukukudur.
- İrtifak hakkı: bir taşınmaz lehine başka bir taşınmaza sorumluluğu yüklenmesidir.
- Zilletlik: bir kimsenin taşınır ve taşınmaz bir mal üzerinde kullanma hakkını elde etmesidir.
- 20:50Borç Hukuku Kavramları
- Tereke: ölen kişinin bıraktığı bütün mal varlığıdır.
- Tecdid (yenileme): mevcut bir borcun yeni bir borç yaratmak suretiyle sona erdirilmesidir.
- İbra: alacaklının boşluğu borçtan kurtarması sonucu borcun son bulmasıdır.
- 21:42Diğer Hukuki Kavramlar
- Sebepsiz zenginleşme: bir kimsenin mal varlığının haklı bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalmasıdır.
- Muvazza: tarafların aralarında anlaşarak gerçekte yapmak istemedikleri bir hukuki işlemi üçüncü kişileri aldatmak amacıyla yapıyormuş gibi görünmesidir.
- Gabin: borç sözleşmesinde karlı tarafın sözleşmeyi karşıdakini sömürme kastıyla kurması veya karşı tarafın tecrübesizliğinden, zor durumundan faydalanarak aşırı etmesidir.
- 22:46Hukuki Terimler
- Alacaklının ifasını talep etmesi, borçlunun ifa yükümlülüğü altına girmesine neden olur.
- Bir kişinin açıkladığı konunun kendi aleyhine sonuçlanması, haklıyken haksız duruma düşmesine ikrar edilir.
- Korkutma yoluyla kişiyi sözleşme yapmaya zorlamaya "ikrah", borçlunun borcunu ödemekte ve alacaklının alacağını almaktan kaçınma ısrarına "temerrüt" denir.
- 23:27Ekonomik ve Aile Terimleri
- Bir ülkenin ihraç ettiği mal veya hizmetlerden elde ettiği gelirin, ithal ettiği mal ve hizmetlere yaptığı ödemelerden az olmasına "cari açık" denir.
- Birbirinden üreyenler arasındaki bağ "kan hısımları" olarak adlandırılır.
- Birbirinden üreyenler arasındaki hısımlar "üst-alt soy kan hısımları", ortak asıldan üreyenler arasındaki hısımlar ise "civarı" (yan kan hısımları) olarak adlandırılır.
- 24:04Hısımlık Türleri
- Babaları bir, anneleri farklı olan kişiler arasında "yarım kan hısımlığı" vardır.
- Öz kardeşler arasında "tam kan hısımlığı" vardır.
- Eymen ile amcasının oğlu Yiğit arasındaki hısımlık türü "yan soy kayın hısımlığı"dır.
- 24:42Karine ve Kişilik
- Bir kimsenin eşinin yeğenleri ile arasındaki hısımlık türü "kayın hısımlığı"dır.
- Bilinenden bilinmeyen çıkartma durumuna "karine" denir.
- Gerçek kişiler için kişilik sağ ve tam doğmakla başlar.
- 25:09Ölüm Karinesi ve Kapanış
- Ölümlü bir olayda kaybolan, ölümüne kesin gözüyle bakılan ve cesedi bulunmayan kişinin gerçekten ölmüş sayılmasına "ölüm karinesi" denir.
- Eğitmen her hafta iki video atmayı ve bir ayda "Vatandaşla" konusunu bitirmeyi planladığını belirtiyor.
- İlk ünitede yüz soru çözüldüğü ancak içerikte toplam ikiyüz soru olduğu belirtiliyor.