Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Psikoloji 101 kanalında yayınlanan bir eğitim içeriğidir. Sunucu ve Sergen adlı bir konuk (psikolog olarak görünen) korkuların oluşumu ve koşullanma mekanizması hakkında bilgi paylaşmaktadır.
- Video, korkuların evrimsel olarak verilen tepkilerden biri olduğunu ve büyük bir bölümünün öğrenmeli olduğunu anlatmaktadır. Pavlov'un köpeklerle yaptığı koşullanma deneyi ve Watson'un Küçük Albert deneyi üzerinden koşullanmanın nasıl gerçekleştiği, fobilerin oluşumu ve kaçınma davranışlarının gelişimi açıklanmaktadır. Ayrıca, koşullanmanın genelleme özelliği, duygusal öğrenmenin kalıcılığı ve çocukluk deneyimlerinin gelecekteki davranışlara etkisi ele alınmaktadır.
- Video, koşullanmış korkuların nasıl fark edilebileceği ve tedavi edilebileceği konusunda bilgiler vererek, kaçınma davranışlarının kısa vadede kaygıları azalttığını ancak uzun vadede sosyal ve kişisel gelişimde engel oluşturduğunu vurgulamaktadır.
- Korkuların Oluşumu
- Bu hafta korkuların nasıl oluştuğu, ortaya çıkaran mekanizmalar ve bu mekanizmaların hayatımıza nasıl genellendiği konuşulacak.
- Korku, evrimsel olarak verilen tepkilerle bilinen duygulardan biridir ve korktuğumuzda elde terleme, vücutta hareket, kanın belli bir yere pompalanması ve gözlerin büyümesi gibi tepkiler veririz.
- Korkuların büyük bir bölümü öğrenmeli olup, korktuğumuz şeyleri küçüklükten görerek, izleyerek veya koşullanarak öğrenmiş oluruz ve hayat boyu korkarak devam ederiz.
- 01:09Pavlov'un Deneyi
- Pavlov'un deneyi, korkuların öğrenmeyle oluştuğunu gösteren temel deneylerden biridir.
- Pavlov, köpeklerle sindirim üzerine çalışırken, asistan köpeğe yemek götürürken zille beraber götürüyordu.
- Köpek zaman içinde asistanı gördüğü zaman yemeğin geleceğine dair tükürük salgılamaya başlıyordu ve Pavlov, zile koşullama yaparak zil çaldığında yemek gelmese bile köpekte tükürük salgılanmaya başlamasını sağladı.
- 02:23Koşullanma ve Korkular
- Pavlov'un deneyinde zil ve yemek birbirine koşullandığı için köpekte zil çaldığı anda bir yemek gelecekmiş gibi bir dürtü oluştu.
- Bu duruma klasik koşullanma denir ve hayvanlarda olduğu gibi insanlarda da korkular koşullanma ile oluşur.
- Hayvanlarda koşullanma, sirklerde, köylerde ve köpek gezicilerinde de görülmektedir.
- 03:14Küçük Albert Deneyi
- Küçük Albert deneyi, bilim tarihinin en korkunç deneyi olarak bilinir ancak günümüz psikoloji etiğinde etiksel anlamda tartışılabilir.
- Watson, psikoloji tarihinde ilk başta içgörüye odaklanırken, davranışın aslında dışarıdaki etmenlerden oluştuğunu savunmuştur.
- Watson, korku uyandırmayan bir nesneye korkuya koşulabilir miyiz sorusunu test etmek için küçük beyaz bir fare kullanmıştır.
- 05:09Deneyin Uygulanması
- Watson, bebeğin fareye karşı herhangi bir bilinci olmadığı için önce fareyi bebeğe göstermiş ve bebeğin fareyle oynadığını görmüştür.
- Watson, bebeğin fareye yaklaştığında arkadan demir vurarak inanılmaz bir ses çıkarmış ve bebeğin ağlamasını sağlamıştır.
- Bu deney, korkuların öğrenmeyle oluştuğunu göstermektedir.
- 05:47Korku Koşullanması Deneyi
- Albert adlı bebeğin fare karşısında ağlama davranışı göstermesi, korku koşullanması deneyinin bir örneğidir.
- Deneyde, fare sadece önüne atıldığında Albert ağlamaya başlamıştır.
- Albert, beyaz tavşan, köpek ve Noel Baba maskesi takan Watson'a da ağlamaya başlamıştır çünkü bu nesneler de beyaz, canlı ve hareketlidir.
- 07:16Korku Koşullanmasının Genelleme Özelliği
- Albert'in davranışları, insanların şematik düşünmesi ve olayları kısa yoldan çözmeye çalışmasıyla açıklanabilir.
- Bu genelleme özelliği, fobilerin büyük bir çoğunluğunu açıklar.
- Örneğin, bir taraftar kırmızı giydiğinde maç kazanacağını düşünerek bu alışkanlığı sürdürür.
- 08:16Korku Koşullanmasının Hayatımızdaki Uygulamaları
- Çocuklukta yaşanan travmatik olaylar, korkuların genellenmesine neden olabilir.
- Örneğin, babadan korkmayı öğrenen biri, benzer görünümlü bir adam karşısında gereksiz bir korku duygusu yaşayabilir.
- Kırmızı ve sarı bir apartmanın yanından geçerken kapkaca uğrayan biri, başka bir gün aynı bina karşısında rahatsızlık hissedebilir.
- 09:47Koşullanmanın Sönmesi ve İnsan Hayatındaki Uygulamaları
- Koşullanan davranışlar, sürekli tekrarlanmazsa sönebilir.
- İnsan hayatında olaylar genellikle açık değil, gizli yaşanır ve bu nedenle insanlar olaylar arasındaki bağı kurması zordur.
- Örneğin, bir çocukla kız arasındaki rezil olma deneyimi, kızla bir araya geldiğinde rezil olma korkusu oluşturabilir.
- 11:18Kaçınma Davranışları
- İnsanlar genellikle negatif duygu yaşatacak olayları yaşamamak isterler.
- Kaçınma davranışları, olumsuz duyguların ortaya çıkacağı senaryolardan kaçınma hareketleridir.
- Örneğin, sınıf önünde konuşma korkusu olan biri, konuşmamaya, arkası oturmaya veya elini kaldırmamaya çalışabilir.
- 13:14Korkuların Genelleme ve Algıda Seçicilik
- Korkular genellikle genelleme yaparak algıda seçicilik oluşturabilir.
- Örneğin, alkol içip şiddet uygulayanlara yönelik korku, alkole karşı genel bir korku oluşturabilir.
- Türk filmlerinden korkma, Arapça yazılar veya sesler gibi koşullanmış sahnelerden kaynaklanabilir.
- 15:16Duygusal Öğrenme ve Korkuların Kalıcılığı
- Duygusal öğrenme, sadece düşünceleri değil duygularına hitap ettiği için daha kalıcı ve büyük etki yaratan bir öğrenme şeklidir.
- Korkuların kalıcılığı, duygusal öğrenme sayesinde daha da pekiştirilir.
- Örneğin, bir kedi saldırısına uğrayan bir çocuk, yetişkin olarak bile kedilerden kaçınma davranışı gösterebilir.
- 16:41Klasik Koşullanma ve Korku
- İnsanlar korku durumunda kaçınma davranışları sergiler, örneğin masalardan veya restoranlardan kaçarlar.
- Evrimsel olarak yılan korkusu insanlarda derin bir şekilde yer alır ve bu korku genellikle psikoloğa gitmeden fark edilmez.
- İnsanlar içgörü sahibi ve gözlem davranışını oluşturmazsa, korku nedeniyle mantıksal düşünmeden kaçınma davranışları sergileyebilirler.
- 18:01Kaçınma Davranışlarının Örnekleri
- Hayır diyememe gibi kaçınmacı davranışlar, geçmişte olumsuz duygusal deneyimlerden kaynaklanabilir.
- Güvenlik işaretleri olarak meme nazar boncuğuyla gezme veya merdivene yakın yerlerde durma gibi davranışlar kaçınmacı davranışlardır.
- Kaçınma davranışları kısa vadede kaygıları azaltır ancak uzun vadede sosyal ilişkilerde büyük sıkıntılar yaratabilir.
- 20:14Kaçınma Davranışlarının Etkileri
- Hayır diyememe veya toplum içinde konuşamama gibi kaçınmacı davranışlar sosyal ilişkilerde büyük engel oluşturabilir.
- Aile içinde söz hakkı olmayan kişiler, ses çıkarmakta zorlanabilir ve bu durum işyerinde de devam edebilir.
- Beden kendini korumak ister ve kaçınmacı davranışlar bu koruma mekanizmasının bir parçasıdır.
- 21:21Kaçınma Davranışlarının Tedavisi ve Toplumsal Değişim
- Kaçınma davranışlarını aşmak için psikologların terapi sırasında "üstüne gitme" yöntemi kullanılır.
- Toplumda da kaçınmacı davranışlar zamanla değişebilir, örneğin önceki nesillerden sonraki nesillerde hocalara karşı korku azalmıştır.
- Klasik koşullanma, okullarda köpek salya salgılatma örneğiyle anlatılsa da hayatımızın neredeyse tüm alanını etkileyen bir fenomendir.