Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, kimya dersinin beşinci ünitesi olan "Kimyasal Bağ" konusunu anlatan bir eğitim sunumudur. Konuşmacı, kimyasal bağ kavramını ve ilgili alt başlıkları detaylı şekilde açıklamaktadır.
- Video, kimyasal bağın tanımı ile başlayıp Lewis kuramı, iyonik bağlanma, kovalent bağlanma (polar, apolar ve çoklu kovalent bağlar), Lewis yapılarının çizimi, formal yük, bağ enerjisi, molekül geometrisi ve değerli bağ kuramı gibi konuları kapsamaktadır. Her konu için teorik bilgiler ve örnekler verilmekte, özellikle Lewis yapılarının çizimi ve molekül geometrisi için adım adım açıklamalar yapılmaktadır. Video, kimya öğrencileri için temel kimya kavramlarını anlamak isteyenler için faydalı bir kaynaktır.
- Kimyasal Bağ Kavramı
- Beşinci ünitenin başlığı kimyasal bağlanmadır ve bu ünite kapsamında kimyasal bağ, iyonik bağlanma, kovalent bağlanma, bağ enerjisi, molekül geometrileri ve değerli bağ kuramından bahsedilecektir.
- Atomları bir arada tutan kuvvete kimyasal bağ denir ve kimyasal bağlar sayesinde bileşiklerin fiziksel ve kimyasal özellikleri hakkında bilgi sahibi olabiliriz.
- Bir kimyasal bağın oluşması için bağlanan atomların oluşturduğu yeni yapının enerjisinin bağ yapmak için bir araya gelen atomların enerjilerinden düşük olması gerekmektedir.
- 00:43Lewis Kuramı ve Oktet Kuralı
- Kimyasal bağ oluşumu atomun değerlik elektronlarının farklı şekillerde kullanımı ile gerçekleşir ve Lewis kuramı, atomların elektron dizimlerini soygaz atomlarının elektron dizimlerine benzeterek kararlı yapılar oluşturma eğilimindedir.
- Lewis kuramının temel prensipleri: kimyasal bağlanmada önemli olan değerlik elektronlarıdır ve değerlik elektronları bir atomdan diğerine transfer edilebilir ya da ortaklaşa kullanılabilir.
- Atomların değerlik elektronlarını sekize tamamlayarak soygazlar gibi kararlı elektron diziline ulaşmak istemeleri oktet kuralı olarak adlandırılır.
- 01:50İyonik Bağ
- İyonik yapılarda iyonları bir arada tutan elektrostatik kuvvete iyonik bağ denir ve iyonik bileşikler katyonlar ve anyonlardan oluşur.
- Çoğu iyonik bileşik elektron ilgisi büyük ametallerin iyonlaşma enerjisi küçük metallerle bir araya gelerek oluşturduğu bileşiklerdir.
- Potasyum klorür örneğinde, potasyum bir elektronunu klora vererek katyon haline geçerken, klor bir elektron alıp soygaz elektron dizilimine ulaşır ve iyonik bağlanma gerçekleşir.
- 02:30Kovalent Bağ
- Kovalent bağ, elektronların iki atom arasında ortaklaşa kullanımıyla oluşan bağ türüdür ve bağlayıcı kuvvet, ortaklaşa kullanan elektronlar ile pozitif atom çekirdekleri arasındaki elektrostatik çekme kuvvetidir.
- Kovalent bağ yapısında farklı tür atomların elektronegatif değerleri farklı olduğundan polar kovalent bağ, apolar kovalent bağ ve çoklu kovalent bağ şekilleri oluşur.
- Polar kovalent bağda farklı tür atomların elektronegatif değerleri farklı olduğundan bir kısmi negatif ve kısmi pozitif yük oluşur, apolar kovalent bağda net bir dipol momentten bahsedilememektedir.
- 03:31Lewis Yapılarının Oluşturulması
- Kovalent yapıdaki molekül ve iyonların Lewis yapılarının doğru bir şekilde yapılabilmesi için uç atomlar veya gruplar merkez atoma uygun şekilde tek bağla bağlanmalı, atomların toplam değerlik elektron sayısı bulunmalıdır.
- İskelet yapıdaki her bir tekli kovalent bağ için toplam değerlik elektron sayısından iki elektron düşürülür ve geriye kalan elektronlar octet'i tamamlamak için kullanılacak ortaklaşmış elektron sayısını vermektedir.
- Merkez atomun için octet kuralı sağlanmamış ise, uç atomlar ile merkez atom arasındaki çift veya üçlü bağ oluşturarak merkez atom octet tamamlanır.
- 04:29Nitrat İyonu Örneği
- Nitrat iyonunda merkez atom azot, uç atomlar ise oksijenlerdir ve merkez atoma uç atomlar tek bağla bağlanır.
- Toplam değerlik elektron sayısı hesaplandığında azot için 5, oksijen için 18 değerlik elektron ve nitrat iyonunun yükü ile toplam 24 elektron bulunur.
- Altı adet kovalent bağa değerlik elektronlar dağıtıldıktan sonra, oksijen atomları octet sağlamasına rağmen azot için octet sağlanmamıştır, bu nedenle oksijenlerin bir tanesinden çift elektron azotun üstüne yıkılır ve azotun octet tamamlanır.
- 05:37Formal Yük
- Formal yük, bir molekülde veya iyonda varsa, rezonans yapılarının hangisinin en olası yapı olduğunu belirlemeye yarayan bir kavramdır.
- Formal yükün formülü atomun değerlik elektron sayısı eksi ortaklaşmamış elektron sayısı artı buçuk bağ elektron sayısı ile hesaplanmaktadır.
- Rezonans yapılarından hangisinin en iyi yapıyı temsil ettiğini belirlemek için daha elektronegatif olan atom üzerinde daha küçük yük olması gerekir.
- 06:43Bağ Enerjisi
- Kimyasal bağ enerjisi, gaz halindeki bir molekülde atomlar arasındaki bağı kırmak için gerekli enerjidir ve bağ enerjisi veya bağ entelpsi olarak bilinir.
- Bağ kırılması için daima enerji gerektiren bir süreçtir ve bu yüzden bağ enerjisi değerleri pozitiftir.
- Farklı moleküllerin hangi enerji değerlerinde bağların kırıldığı tabloda gösterilmiştir.
- 07:07Molekül Geometrisi
- Molekül geometrisi, molekülde hangi atomun hangi atomla bağlandığı ve atomlar arasındaki bağ açılarını gösterir.
- Bir molekülde merkez atom üzerindeki elektronların dağılımına bakarak molekül geometrisi tahmin edilebilir ve bunun için değerli kabuğu elektron çifti itmesi kuramı ortaya konulmuştur.
- Bu kurama göre molekül veya çok atomlu iyonun Lewis yapısı çizilir, merkez atom etrafındaki elektron çiftleri sayısı belirlenir ve merkez atom etrafında elektron grubu geometrisi tespit edilir.
- 07:51Molekül Geometrisi Örnekleri
- Berilyum klorür (BeCl₂) molekülünde bağ açısı 180 derece, AX₂ şeklinde çizgisel bir molekül oluşur.
- Klorür (Cl₂) molekülünde ortaklanmamış elektron çiftleri sayesinde kırık doğru (V şeklinde) bir molekül şekli elde edilir.
- Su molekülünde (H₂O) iki tane ortaklanmamış elektron çifti bulunur ve bağ açısı 104 derece, kırık doğru (V şeklinde) bir molekül şekli oluşur.
- 08:42Değerli Bağ Kuramı
- Moleküldeki atomların orbitallerin birbirleriyle örtüşmesine dayanarak kovalent bağ oluşumunun açıklanmasına değerli bağ kuramı denmektedir.
- Kimyasal bağ oluşturmak için bir araya gelen iki atomun orbitalleri uygun durumda örtüşerek kovalent bağ oluşturur.
- Enerji düzeyleri ve şekilleri farklı atomik orbitalleri karışarak eş enerji düzeylerine dönüşmesine hibritleşme denir.
- 09:13Hibritleşme Örneği
- Karbonun hibritleşmesi örneğinde, karbonun iki s orbitalinde iki elektron, iki p orbitalinde iki elektron vardır ve toplam dört değerlik elektronu vardır.
- Karbonun iki s orbitalindeki bir elektron iki p ye uyarılır ve hibritleştiğinde s orbitali enerji seviyesini arttırıp p orbitalleri düşürüp belli bir seviyede birleştiklerinde sp³ hibrit orbitalleri oluşur.
- Karbonun etrafındaki dört elektron sp³ hibrit orbitallerini temsil eder ve karbon dört bağ yapabilir.