Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Karaf Akademi'de bir eğitimci tarafından sunulan kimya dersinin dördüncü bölümüdür. Eğitmen, periyodik cetvel ve sistem konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, elektron dizilimi, değerli orbital ve değerlik elektron kavramlarını açıklayarak başlıyor ve modern atom teorisine göre periyodik cetvelde elementin yerini bulma yöntemlerini anlatıyor. Ardından periyodik sistemin yapısı, dört farklı blok (s, p, d, f), periyot ve grup kavramları açıklanıyor. Son bölümde ise her grubun özel isimleri ve elementlerin metal, ametal veya yarı metal özellikleri ele alınıyor.
- Video, periyodik sistemle ilgili örnek sorular çözerek sona eriyor ve özellikle d orbital ile biten elementlerin grup numarasının nasıl hesaplanacağı, iyonların periyodik cetveldeki yerinin nasıl bulunacağı gibi konulara odaklanıyor.
- 00:08Elektron Dizilimi ve Değerlik Elektronlar
- Kimya dersinin dördüncü bölümünde periyodik cetvel konusu ele alınacak.
- Elektron dizilimi sayesinde bir elementin periyodik cetveldeki yerini bulmak için değerli orbital ve değerlik elektronlar öğrenilmelidir.
- Atomun en yüksek enerji düzeyindeki orbitalleri değerli orbitaller, değerlik orbitalindeki elektronlar ise değerlik elektronlardır.
- 00:52Değerlik Elektronların Özellikleri
- Tepkimeye katılan, kimyasal bağ oluşturan veya ortaklaşa kullanan elektronlar değerlik elektronlarıdır.
- Aynı değerlik elektrona sahip olan elementler benzer kimyasal özellik gösterirler.
- A grupları elementleri için değerlik elektronlar son katmandaki elektronlardır, B grubu elementlerinde ise son katmandaki elektronlarla birlikte genellikle bir alt katmandaki d orbitallerindeki elektronlar da değerlik elektron olarak hesaplanır.
- 01:25Değerlik Elektronların Örnekleri
- Bor elementinin elektron dağılımı 1s² 2s² 2p¹ olduğundan değerlik elektron sayısı 3'tür ve değerlik orbitalleri s ve p orbitalleridir.
- Silisyumun elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ olduğundan değerlik elektron sayısı 4'tür ve değerlik orbitalleri s ve p orbitalleridir.
- Bir atom s ya da p orbital ile biterse A grubu, d orbitale biterse B grubu olur.
- 02:57Periyodik Cetvelde Yer Bulma Yöntemi
- Periyodik cetvelde periyot ve grup bulmak için önce temel haldeki elektron dizilimi yazılır.
- En büyük baş katman sayısı periyodik cetvelde yer alan periyodu verir ve değerlik elektronların toplam sayısı elementin grup numarasını verir.
- Eğer değerlik elektron sayısı 8'den büyük çıkarsa B grupları demektir ve farklı hesaplama yöntemleri kullanılır.
- 04:05Periyodik Cetveldeki Bloklar
- Periyodik cetvelde dört tane blok vardır: s, d, f ve p blokları.
- Son orbital s ya da p ise A grubu, d ise B grubu, f ise periyodik cetvelinin dışında yer alan iç geçiş elementleri (lantanit ve aktinit grupları) olarak adlandırılır.
- Elektron dağılımı d orbital ile biterse, d sekiz'e kadar aynen toplanır, d sekiz'den sonra ise özel bir sıralama uygulanır.
- 06:02Periyodik Cetvelde Grup Sıralaması
- Periyodik cetvel B gruplarında başlarken 3B ile başlar ve 3B, 4B, 5B, 6B, 7B, 8B, 8B, 8B şeklinde üç blok halinde tekrarlanır.
- Elektron dağılımı d yedi ile bitenlere 8B, d sekiz ile bitenlere 8B, d dokuz ile bitenlere 1B, d on ile bitenlere 2B grubudur.
- A gruplarında sadece s orbitalindeki elektron sayısı grup numarasını verirken, B gruplarında s ve d orbitallerindeki elektronların toplamı grup numarasını verir.
- 06:30Örneklerle Periyodik Cetvelde Yer Bulma
- Karbon elementinin elektron dağılımı 1s² 2s² 2p² olduğundan ikinci periyotta, p orbital ile bittiği için A grubunda, değerlik elektron sayısı 4'tür ve p bloğunda yer alır.
- Vanadyum elementinin elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d³ olduğundan dördüncü periyotta, d orbital ile bittiği için B grubunda, değerlik elektron sayısı 5'tir ve b bloğunda yer alır.
- Küresel simetri özelliği gösteren elementlerde, d dokuz ile bitenler 1B grubunda yer alır.
- 08:54İyonların Periyodik Cetveldeki Yeri
- İyonların periyodik cetveldeki yerini bulmak için proton sayısına bakılır, elektron sayısına bakılmaz.
- X²⁺ yüklü ve toplam 18 elektronu bulunan elementin proton sayısı 20'dir, bu nedenle 4. periyot 2A grubunda yer alır.
- Nükleon sayısı (kütle numarası) 14 olan elementin proton sayısı 13'tür, bu nedenle 3. periyot 3A grubunda yer alır.
- 11:10Periyodik Sistemde Element Bulma
- Köklerde XO₃⁻ iyonunda toplam 42 elektron bulunduğuna göre, X'in proton sayısı 15 olarak hesaplanır.
- X'in periyodik sistemdeki yerini bulmak için proton sayısı 15'e göre açılır ve 3. periyot 5A grubu olarak belirlenir.
- 12:19Periyodik Sistemin Yapısı
- Modern periyodik sistem elementlerin atom numaraları esas alınarak oluşturulmuştur ve dört farklı blok içerir: S bloğu, P bloğu, D bloğu ve F bloğu.
- Periyodik cetvelde yatay sıralara periyot, düşey sütunlara grup adı verilir ve toplam 7 periyot ve 10 grup vardır.
- Tüm A gruplarına baş grup, tüm B gruplarına yan grup denir.
- 14:14Grupların Özel İsimleri
- 1A grubunun özel adı alkali metaldir (hidrojen hariç), 2A grubu toprak alkali metal, 3A grubu toprak metalidir.
- 4A grubu karbon grubu, 5A grubu azot grubu, 6A grubu oksijen grubu veya kalkojenler, 7A grubu halojenler, 8A grubu soygazlar veya asal gazlardır.
- B gruplarına geçiş elementleri veya geçiş metalleri denir, lantanitler ve aktinitler ise iç geçiş elementleridir.
- 16:12Periyotlar ve Elementler
- Birinci periyotta hidrojen ve helyum olmak üzere iki element vardır; hidrojen 1A grubunda olmasına rağmen metal değil ametal özellik gösterir.
- İkinci ve üçüncü periyotlarda sekiz element vardır, dördüncü periyotta ise 18 element vardır çünkü B grupları dördüncü periyottan itibaren başlar.
- Periyodik cetvelin çoğunluğunu metaller kapsar, ametal olanlar 1A'da hidrojen, 4A, 5A, 6A ve 7A'da yer alır, yarı metaller ise 3A, 4A, 5A, 6A ve 7A'da karışık olarak yer alır.
- 19:44Periyodik Sistemle İlgili Sorular
- Periyodik sistemle ilgili yanlış ifade: "Her soygazdan önce bir hidrojen gelir" (Helyumdan önce hidrojen gelir).
- A grubu elementleri için doğru ifadeler: Elektron dağılımı s ve p ile sonlanır, değerlik elektron sayısı en fazla 8'dir, 1A, 2A, 3A ve 8A arasında temsil edilir.
- İzoelektrik iyonlar için doğru ifadeler: Elektron dağılımı 3p⁶ ile sonlanan iyonlar 18 elektrona sahiptir, proton sayıları farklı olabilir ve değerlik elektron sayıları aynı olabilir.