Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ev Halinin Cuması" adlı programda sunucu Tuğba, Çankaya Valisi Dr. Gülay Bigin, ilahiyatçı ve psikolog Canan Karataş Teke ile birlikte kimlik oluşumu ve ötekileştirme konularını tartışmaktadır.
- Program, kimliğin bireysel ve sosyal boyutlarını, oluşum aşamalarını ve toplumsal ilişkilerdeki etkisini ele almaktadır. Konuşmacılar, kimliğin alt altyapı (fıtrat) ve üst yapı (dini inançlar, toplumsal, kültürel unsurlar) arasındaki uyumun önemini vurgulamakta, ötekileştirme kavramını İslam'ın hoşgörülü yaklaşımı ışığında değerlendirmektedir. Ayrıca sanal kimlikler, sosyal medya kullanımı ve bunların gerçek kimliklerle ilişkisi de tartışılmaktadır.
- Programda İngiltere'de yaşanan ırkçılık deneyimleri, Amerika'da iki Müslüman kadın hostesin uçaktan indirilmesi olayı gibi güncel örnekler de paylaşılmaktadır. Konuşmacılar, modern dönemin getirdiği çoğullaşma ve tercihlerin kişilik bölünmesine yol açtığı, dinin ise bu bölünmeleri önleyecek bir bütünleştirici unsuru olduğu görüşünü dile getirmektedir.
- 00:22Programın Tanıtımı
- Program, kimliklerin oluşumunu ve hayatımıza etkisini konu alıyor.
- İzleyiciler Facebook ve Instagram üzerinden programla iletişime geçebilir.
- Konuklar arasında Çankaya vaizi Dr. Gülay Bilgigin, ilahiyatçı ve psikolog Canan Karataş Teke bulunuyor.
- 01:28Kimlik Kavramı
- Kimlik, anne kimliği, baba kimliği, bireysel kimlik, toplumsal kimlik, ırk kimliği ve dini kimlik gibi çeşitli şekillerde ifade edilebilir.
- İnsanlar "ben niye varım, ben kimim, ben neyim?" sorularını kendilerine sordukları dönemler olur.
- Her insan bireysel ve sosyal olmak üzere iki temel kimlikte geliştirir kendisinde.
- 02:10Kimlik Türleri
- Kimlik, varoluşsal bir problemdir ve herkes hayatının belli bir döneminde bu krizi yaşar.
- Bireysel kimlik, bizi diğer insanlardan ayırt eden zihinsel, psikolojik ve bedensel özelliklerdir.
- Sosyal kimlik, dini kimlik, etnik kimlik, kolektif kimlik ve siyasi kimlik gibi grup aidiyetlerini içerir.
- 03:25Kimlik Oluşum Aşamaları
- Kimlik oluşum süreci üç kategoride incelenir: dışsallaştırma, nesnelleştirme ve içselleştirme.
- Dışsallaştırma aşaması, doğduktan sonra altıncı haftadan itibaren başlar ve dış dünyada olan her şey insan zihnine ilk olarak dokunur.
- Nesnelleştirme aşamasında, beynimiz kategori etmeye yarayan bir organ olarak dışsallaştırma aşamasında gelen binlerce davranış kalıplarını kategorize eder.
- 05:37İçselleştirme ve Kimlik Gelişimi
- Asıl kimliğin geliştiği ve şekillendiği alan içselleştirme aşamasıdır.
- Dışsallaştırma ve nesnelleştirme aşamasındaki makas çok genişse, kişilik bölünmeleri ve yaralanmaları oluşabilir.
- Makas ne kadar dar olursa, alimler, mütefekkirler ve bilim adamları o aşamalardan çıkabilir.
- 06:33Kimlik Gelişiminde Ortamın Önemi
- Çocukluğunda ahlaki olmayan bir ortamda yetişen bir çocuk, hırsızlık gibi davranışları dışsallaştırabilir.
- Çocuk, ilahiyat eğitimi alsa bile, yetiştiği ortamla nesnel bilgi arasında büyük fark varsa, içselleştirmesi zor olur.
- Çocukların yetiştiği ortam kimliğin gelişimi anlamında oldukça önemlidir.
- 07:26Etnik Kimlik ve Toplumsal Sorunlar
- Anne-baba, etnik kimliği kendisinden farklı olan bir bireye nasıl yaklaşır, çocuk da sosyal hayatında farklı kimlikte olan kişiye karşı yaklaşımını şekillendirir.
- İzmir'de Kemeraltı'nda yaşanan bir olayda, Suriyeli bir çocuk arkadan gelen biri tarafından yere fırlatılmıştır.
- Program, farklı kimlikler ve etnik gruplarla ilişkilerimizin nasıl olması gerektiği konusunda dini ve sosyal bakış açısını ele alacaktır.
- 10:22Kimlik Kavramının Boyutları
- Kimlik, kişinin kendisinden başlayarak alt ve üst boyutlara sahiptir.
- Alt boyutta kişinin fıtratından gelen, Allah'ın vermiş olduğu temel özellikler yer alır.
- Üst boyutta din, toplum kültürü, ahlaki değerler ve toplumsal örf ve adetler bulunur.
- 11:32Ötekileştirme ve Kimlik
- Kimliklerin tanımında ötekileştirme önemli bir rol oynar ve kendimizi tanımlayabilmemiz için ötekine ihtiyaç vardır.
- Kimlik, bireyin kendisini tanımlaması noktasında ötekine ihtiyaç duymasıdır.
- Dinimiz, ötekinin farkına varmayı ve onu dışlamadan diyalog kurmayı önerir.
- 12:43Farklılığın Anlamı
- Farklılık, Allah'ın kudretinin bir delilidir ve Allah isteseydi hepimiz tek millet olabilirdik.
- Farklılık, kainattaki çeşitliliği ve yaratıcının kudretini ortaya koyar.
- Farklılık, birbirimizi tanımamız ve anlamamız noktasında en büyük zenginliktir.
- 13:31İslam'ın Ötekileştirme Tutumu
- İslam tarihinde dışlamak ve ötekileştirme konusunda bariz örnekler vardır.
- Hz. Muhammed, farklı inançlara sahip insanlara karşı son derece hoşgörülü olmuştur.
- İslam ırklar ve renkler üzerinden bir ayrımı asla onaylamaz, değerli olan kişinin kendi kazanımı ile elde etmesidir.
- 14:48Malcolm X'in Hikayesi
- Malcolm X ilkokul çağında öğretmeni tarafından "bir zenci için avukat olmak gerçekçi bir hayal değil" denilmiştir.
- Malcolm X Müslüman olup hacca gittiğinde, beyazdan daha beyaz insanlarla aynı bardaktan su içtiğini ve aynı tabaktan yemek yediğini, onların kendisine hiçbir ayrımı olmadığını belirtmiştir.
- Hac'ta herkes kıyafet olarak aynı ve hiçbir sınıf ayrımı yoktur, herkes eşittir.
- 16:50İslam'ın Eşitlik Anlayışı
- İslam'ın tüm inanç ibadetlerinde ve hayata yansımalarında eşitlik anlayışı görülür.
- Camide aynı safta, yan yana, mesleği ne olursa olsun, ekonomik imkanları her ne olursa olsun hiçbir ayrımın olmayacağını Allah defalarca ayetlerde ifade etmiştir.
- İslam'da esas kimlik Allah'a iman etme kimliğidir, sonradan edinilen ayrımlar savaşların sebebi olabilir.
- 19:01Türkiye'de Kimlik Sorunu
- Türkiye'de Kürt, Türk, Laz, Çerkez gibi farklı etnik kimlikler ve farklı aksanlar, örf, gelenek, adetlerle bir bütündür.
- İnsanları birbirine düşüren, nifak tohumları eken dış ve iç güçler vardır.
- Kimliklerin farklı boyutlara taşınmaması, nifak tohumları esen ekenlere karşı durma anlamında çok önemlidir.
- 20:16Kimlik Oluşumunda Ailenin Rolü
- Hafta sonu YGS sınavı yaklaşıyor ve sınava girecek öğrencilere başarılar dileniyor.
- Kimlik oluşumu soyut ve somut kavramlarla bağdaşıyor, ancak ailelerin kimlik oluşturmadaki rolü önemlidir.
- Kimlik oluşurken insanın içten getirdiği özellikler ve dışsal çevredeki unsurlar karşılıklı bir etkileşim içinde bulunur.
- 22:24Aile ve Toplumun Kimlik Oluşumundaki Etkisi
- Aile, çocuğun zihnine ilk dokunan unsurlardır ve dışsallaştırma aşamasında çok önemli bir faktördür.
- Ergenlik döneminden itibaren kimlik inşası tam anlamıyla oturur ve ait olduğu gruplar da şekillendirir.
- Grupların baskın fikirleri olsa da, kişi bunları içselleştirmediği sürece asla kimliğe dönüşmez.
- 23:29Ailenin Kimlik Oluşumundaki Önemi
- Yetiştiriliş çok daha önemlidir; aileden ciddi bir eğitim almışsa, kökleri sağlamsa çocuk doğruyu bulur.
- Çocuk eğer bir kimlik oluşturmada aileden beslenmedi ise boşluk içerisinde gruplara kayma gerçekleşir.
- Aidiyet hissini ailede vermezseniz, çocuk başka gruplara kayabilir, bu da terör örgütü veya gayri ahlaki gruplar olabilir.
- 24:33Yurtdışı Deneyimler ve Ötekileştirme
- Konuşmacı İngiltere'de yaşadığı etnik farklılıktan dolayı fiziksel şiddet deneyimini anlatıyor.
- Newcastle'da ırkçılığın tavan yaptığı bir yerde, başörtülü olmasından dolayı bir İngiliz tarafından omuz atılarak rahatsız edildiğini belirtiyor.
- Konuşmacı, etnik farklılık, başörtülü olmak veya Müslüman görüntüsü çizmek gibi durumların kimliklere önyargı ve ötekileştirme yarattığını vurguluyor.
- 26:55İslamofobi ve İrkçılık
- İrkçılık deyince dünyanın ilk ırkçısı şeytanın itirazını hatırlamak gerekir: "Ben ateşten yaratıldım, insan topraktan yaratıldı ve ben ondan üstünüm."
- İslamofobi yaygın ve ciddi bir problem olarak devam ediyor, ancak temelinde ırkçılık olan bir şeydir.
- İslam kültüründe yaratılanı yaratandan ötürü hoş görmek ve insanlar arası ilişkilerin cenab-ı hak katında değerli olması vardır.
- 28:34Kur'an'ın Ötekileştirme Üzerine Görüşü
- Enam suresi 108. ayette Allah, "Onların Allah'ı bırakıp tapındıklarına sövmeyin, ola ki onlar da Allah'a söverler" diyor.
- Başkasının inancına ve değerlerine hakaret etmemek gerekir, aksi takdirde onlar da sizin değerlerinize hakaret edebilirler.
- Kurban Bayramı gibi dönemlerde inanıp inanmamak kişisel bir tercih olsa da, yapanları aşağılamak, alaşağı etmek ve küçük görmek çirkin bir davranıştır.
- 29:58İslamofobi ve Ötekileştirme
- Hayat içerisinde ummadığımız insanlardan çok şey öğrenebiliriz, ancak İslam'da karşı tarafı rencide etmek ve hakir görmeyi kesinlikle yasaklar.
- Batı'da özellikle Amerika'da iki Müslüman kadın hostesin bakışlarından ötürü uygun görmemesi ve uçaktan indirilmesi gibi olaylar İslamofobiyi göstermektedir.
- Bir Müslüman'ın Allah'a iman etmiş bir insanın, karşı taraftaki insanın farklılığını Allah'ın yaratılışındaki hikmet ve güzellik olarak algılaması çok önemlidir.
- 32:42Sanal Kimlikler
- Modern çağda internet ve sanal ortamlarda kimlik oluşturma var, herkesin kendi hesabı olmayabiliyor ve sahte hesaplar açılabiliyor.
- Sanal kimlikler gerçek de olabilir, sahte de olabilir ve sosyal kimlik olarak geçiyor.
- Sanal ortamlarda kişi kendini farklı gösteriyor çünkü kendi gibi olmazsa kabul görmeyeceğini düşünüyor, bu da aidiyet duygusuna dayanıyor.
- 35:13Sanal Kimliklerin Tehlikeleri
- Sanal ortamlarda kişi kendini şekillendiriyor, gerçeklik algısından uzaklaşıyor ve kendi uydurduğu şeye inanmaya başlıyor.
- Sanal ilişkiler gerçeklikten uzaklaşıyor ve sosyal hayattaki ilişkilerden uzaklaşıyor.
- İnsanlar kendilerini var etme çabasında olup, olumlu veya olumsuz bir kimlik oluşturmak istiyorlar.
- 36:47Dini Kimlik ve Aile
- Kimlik oluşturmada dini kimliğin önemi vurgulanıyor, ancak günümüzde meslek kimlikleri ön plana çıkıyor.
- Kimliğin altyapısında fıtrat, üst yapısında dini inançlar, toplumsal ve kültürel kazanımlar bulunuyor.
- Fıtratla üst kimlikteki dinin, toplumun ve kültürün uyuşması gerekiyor, aksi halde kimlik bunalımı yaşanıyor.
- 39:48Anne-Babaların Rolü
- Anne-babaların çocuklarını yetiştirirken fıtrata muhalif davranmamaları gerekiyor.
- Fıtrat zorlamayı sevmiyor, içinde ne varsa onun devamını istiyor.
- Anne-babalar çocuklarını din eğitimi, kültürel ve sosyal ortamlar hazırlayarak, hayatın hangi döneminde olursa olsun yere sapasağlam basacak şekilde yetiştirmelidir.
- 40:31Kişilik Bölünmesi ve Din
- Modern dönemin getirdiği çoğullaşma, çok fazla tercih sunarak kişilik bölünmesine neden oluyor.
- Din, kişilik bölünmesini önlemek için çoğul tercihleri aza indirerek bütünleştirici bir rol oynuyor.
- Din, alışveriş gibi alanlarda kanaat etmeyi ve belirli yolları izlemeyi önererek kişilik bölünmelerinin önüne geçecek en büyük unsur olarak görülüyor.
- 41:39İzleyici Yorumları
- İzleyicilerden gelen yorumlarda ötekileştirme konusu ele alınıyor ve "üstünlük sadece takvadadır" ifadesi vurgulanıyor.
- İzleyicilerden biri, konuşmacıyı hafız olarak takdir ediyor ancak konuşmacı kendisinin hafız olmadığını belirtiyor.
- Konuşmacı, sınava girecek izleyicilere başarılar diliyor ve Allah'ın emeklerini boşa çıkarmayacağını umuyor.
- 43:46Yayının Sonu
- Programda kimliklerin oluşumu ve hayata etkisi konusu ele alındı.
- İzleyicilere hayırlı hafta sonları dilekleri iletiliyor.
- Haftaya tekrar buluşma arzusu dile getiriliyor.