Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından kaymakamlık sınavına hazırlanan adaylara yönelik sunulan kapsamlı bir ekonomi dersidir. Eğitimci, ekonomi konularını detaylı bir şekilde anlatmaktadır.
- Video, ekonominin tanımı ve kapsamıyla başlayıp, pozitif ekonomi, normatif ekonomi, mikroekonomi ve makroekonomi arasındaki farkları açıklamaktadır. Ardından ekonomik analizde kullanılan temel birimler, bilimsel yöntem, korelasyon ve nedensellik kavramları ele alınmaktadır. Son bölümde ise klasik iktisat akımları (fizyokrasi, Adam Smith, David Ricardo, Marx) ve değer kuramları detaylı olarak anlatılmaktadır.
- Bu ders, yaklaşık 30 videoluk bir serinin ilk bölümü olup, son yıllarda kaymakamlık sınavında çıkmış soruların da ekleneceği belirtilmektedir. Dersin sonunda, bir sonraki derste tüketici davranışları, üretici davranışları, mal piyasaları ve faktör piyasaları konularının işleneceği duyurulmaktadır.
- 00:03Kaymakamlık Sınavı Hazırlığı
- Sonbahar aylarında (Eylül, Ekim, Kasım) bir kaymakamlık sınavı beklenmektedir.
- Kaymakamlık sınavı yüz soruluk bir test sınavıdır ve bunun %22'si ekonomi ve Türkiye'nin sosyo-ekonomik yapısından gelmektedir.
- Sınavda 12 soru ekonomi alanından, 10 tanesi Türkiye'nin sosyo-ekonomik yapısından gelmektedir.
- 00:30Ders İçeriği ve Planı
- Emel Aksat, mikroekonomi ve makroekonomi konularını anlatacak ve yaklaşık 30 videoluk yoğun bir ders sunacaktır.
- Sınavda genellikle 6 soru mikroekonomiden, 5 soru makroekonomiden, para, banka ve uluslararası iktisattan da sorular gelebilmektedir.
- Ders sırasında son yıllarda çıkmış sorular serpiştirilecek ve tüm konular bittiğinde son yıllardaki ÖSYM sınav soruları çözülecektir.
- 01:51Ekonomi Kavramı
- Ekonomi kelimesi 1870'li yıllarda Fransızca'dan geçmiş bir kelimedir ve aslına bakıldığında "ev yönetimi" anlamına gelmektedir.
- Osmanlıca'da ekonomi kelimesine karşılık "iktisat" kelimesi üretilmiştir.
- Ekonomi, dünyadaki insanların sınırsız olan ihtiyaçlarını kıt kaynaklarla nasıl karşılanacağına ilişkin sorun çözümünü sağlayan bir bilimdir.
- 03:35Ekonomi Tanımları
- Ekonomi, birbiriyle bağlantılı ve iç içe geçmiş olan üretim ve tüketim ilişkilerini açıklayan bir bilimdir.
- Adam Smith 1776 yılında "Ulusların Zenginliği" adlı kitabında iktisadı bir servet yaratma bilimi olarak tanımlamıştır.
- Doran Acemoğlu'ya göre ekonomi, ekonomik birimlerin kıt kaynakların kullanımı ile ilgili olarak seçimlerini, kararlarını ve bu seçimlerin toplumsal etkilerini inceleyen bir bilim dalıdır.
- 04:33Pozitif ve Normatif Ekonomi
- Pozitif ekonomi, ekonomik birimlerin neler yaptığını açıklar, olanı inceler ve nesnel ifadeler üretir.
- Normatif ekonomi, olanı incelemekten ziyade olması gerekeni inceler ve ekonomik birimlere tavsiyelerde bulunur.
- Pozitif ekonomi nesnel ifadeler içerirken, normatif ekonomi özel ifadeler içerir ve ekonomistler toplumun genelini etkileyen kararlara yönelik tavsiyelerde bulunabilir.
- 05:56Mikroekonomi ve Makroekonomi
- Mikroekonomi, bireyin, hanenin, firmaların üretim kararlarını ve bu kararların piyasa fiyatlarına ve kaynakların dağılımına etkilerini inceleyen ekonomi dalıdır.
- Makroekonomi, ekonominin bütününü ilgilendiren olayları inceler ve ekonomik sistemin nasıl işlediğini inceleyen ekonomi dalıdır.
- Ekonomi biliminin mikroekonomi ve makroekonomi olarak iki ayrı dala ayrılmasının temel nedeni yöntem farkıdır; mikroekonomide toplulaştırma yapılmazken, makroekonomide toplulaştırma yapılır.
- 08:06Ekonomik Birimler
- Ekonomik analizde hane halkı, aynı hanede yaşayan kişiler olarak değerlendirilir çünkü tüketim konusunda beraber karar alırlar.
- Firmalar, hane halkına, diğer firmalara ve devlete üretim yapan, mal üreten ve arz eden ekonomik birimlerdir.
- Devlet, tüm devlet dairesi ve kurumlarını kapsar ve ekonomik kararlar alarak diğer ekonomik birimlerin davranışlarını ve piyasa koşullarını etkilemeye çalışır.
- 09:44Mikroekonomi ve Makroekonomi
- Dış dünya, bir ülkenin ilişkide bulunduğu yabancı ekonomik birimlerdir ve ihracat-ithalat dış dünya ile yürütülen temel ekonomik işlemlerdir.
- Mikroekonomi, ekonomik birimlerin davranışlarını toplulaştırma yapmadan incelerken, makroekonomi toplulaştırma yaparak inceler.
- Robert Lucas, makroekonomik analizin sağlam bir mikroekonomi temelinin olması gerektiğini vurgulamış ve bu durum "Lucas kritiği" olarak bilinir.
- 11:04Lucas Kritiği ve Terkip Hatası
- Terkip hatası, birey bazında doğru olan bir şeyin mutlaka ekonominin bütünü için doğru olmayabileceğini ifade eder.
- Tasarruf paradoksu, birey bazında tasarrufun artması refahı artırırken, toplum bazında aynı anda artan tasarrufun ekonomiye olumsuz etkisi olan bir örnektir.
- Mikroekonomik olarak birey bazında doğruluğu kabul edilen şeyin makroekonomik olarak her zaman doğru olması gerekmez.
- 13:15Bilimsel Yöntem ve Ekonomik İlişkiler
- Bilimsel yöntemde öncelikle inceleme konusu tanımlanır, sonra olayın ortaya çıkmasına neden olan unsurlar belirlenir.
- Bağımlı değişken, inceleme konusudur ve bağımsız değişkenler ise bu konuya neden olan unsurlardır.
- Korelasyon, iktisadi olayların ya da değişkenlerin aynı anda ya da birbirinin ardı sıra gerçekleşmesidir, nedensellik ise neden-sonuç ilişkisi içindedir.
- 15:43Korelasyon ve Nedensellik Arasındaki Fark
- Her korelasyon nedensellik doğurmaz ve bir korelasyonun nedensellik olarak algılanması "yanlış neden hatası" olarak adlandırılır.
- Örneğin, yağmurlu havalarda çay talebinin artması korelasyon olabilir, ancak çay talebini arttıran faktör yağmur değil, hareketin azalması olabilir.
- İki olayın ard arda ya da eş zamanda gerçekleşmesine korelasyon, birbirini etkilemesine ise nedensellik denir.
- 17:30Korelasyon ve Nedensellik
- Nedensellik, olayların birbirini etkilemesi ve değişkenler arasında neden-sonuç ilişkisinin kurulmasıdır.
- Korelasyonun nedensellik olarak yanlış algılanmasına "yanlış neden hatası" denir.
- Korelasyon nedensellik gerektirmez ama nedensellik için iyi bir sebeptir; çünkü dışsal değişkenlerin varlığı korelasyonu açıklamaya yardımcı olabilir.
- 18:50Bilimsel Analiz Yöntemleri
- Bir değişkenin değeri değişmeden önceki ve değişikten sonraki durumların karşılaştırılmasına "karşılaştırmalı statik analiz" denir.
- Marjinal analiz, bir şeyi bir adım daha fazla yapmanın fayda ve maliyet açısından sonuçlarının karşılaştırılmasıdır.
- Bilim insanları sadece olayları gözlemleyen değil, görünmeyen neden-sonuç ilişkilerini açıklayan kişilerdir.
- 20:13Hipotez ve Teoriler
- Bilim insanları önce model kurar, değişkenleri belirler ve değişkenlerden birinin değerindeki değişmenin diğerine etkisini inceler.
- Hipotez, değişkenler arasındaki ilişkiyi açıklayan önermelerdir (örneğin "malın fiyatı düştüğünde talep artar").
- Hipotezler mevcut verilerle sınanarak teoriler inşa edilir ve teorilerde gerçekler açıklanmaya çalışılır.
- 21:11Fizyokrasi Akımı
- 15. ve 18. yüzyıllar arasında merkantilizm akımı, ülkelerin zenginliğinin altına sahip olunan değerli madenlere bağlayan bir felsefedir.
- Fransa'da merkantilizm, sanayiye yönelik bir büyüme hedefine dönüşmüş ve Colbertizm olarak bilinir.
- Fizyokrasi, 18. yüzyılın önemli bir Fransız iktisadi akımıdır ve onun öncüsü Dr. Quesnay'dır.
- 23:04Quesnay'in Ekonomik Tablo
- Quesnay, toplumu toprak sahipleri, çiftçiler ve sanayiciler/tüccarlar olarak üç sınıfa ayırmıştır.
- Quesnay'e göre tek verimli sınıf çiftçiler sınıfıdır ve vergilendirilmesi gereken kesim de tarım kesimidir.
- Quesnay, ekonomik sistemin dengesinin nasıl kurulduğu ve döngüsü nasıl devam ettiği konusunda makroekonomik bakış açısına sahip ilk analizci olmuştur.
- 25:47Fizyokrasi'nin Temel İddiaları
- Fizyokrasi'ye göre tarım kesimi en verimli kesimdir çünkü toprakta bir buğday tanesi binlerce buğday tohumunun yuvasıdır.
- İşçiye ödenen ücretin üstüne kat ve kat değer yaratılan en verimli kesim tarım kesimidir.
- Fizyokratlar tek vergi kanunu geliştirmişlerdir.
- 27:06Klasik İktisat
- Klasik iktisat 1776'da Adam Smith'le başlamıştır.
- Adam Smith'in meşhur kitabı "Ulusların Zenginliği" (tam adı: "Ulusların Zenginliğinin Nedenleri ve Doğası Üzerine Bir İnceleme") 1776'da yayınlanmıştır.
- Adam Smith, serbest rekabet ortamında ve karşılıklı ülkeler arasında serbest ticarette servetin nasıl yaratılabileceği ve zenginliğin bütün ekonomik birimlere nasıl olumlu sonuçlar doğuracağı konusunda açıklamıştır.
- 28:07Adam Smith'in Değer Kuramı
- Adam Smith, bir malın değeri kullanım değeri ve mübadele değeri olarak tanımlanabilir.
- Kullanım değeri subjektif bir değerdir ve malın tüketicisine sağladığı faydaya bağlıdır.
- Mübadele değeri ise piyasadaki değerdir ve bir malın diğer mal cinsinden değeriyle ifade edilir.
- 29:13Değer Paradoksu
- Adam Smith, değer paradoksunu (elmas ve su paradoksu) tanımlamıştır.
- Kullanım değeri çok yüksek olan suyun değişim değeri düşükken, kullanım değeri düşük olan elmasın değişim değeri yüksektir.
- Kullanım değeri ve değişim değeri birbirini sağlamaz, bu durum bir paradokstur.
- 30:02David Ricardo'nun Emek Değer Kuramı
- David Ricardo, 1817'de "İktisadın İlkeleri" adlı kitabında bir malın mübadele değerinin temelinin emek olduğunu açıklamıştır.
- Ricardo'ya göre, bir malın değeri o malın üretimi için katlanılan emek zaman maliyeti ile ölçülür.
- Ricardo, sermayeyi "birikimli emek" olarak tanımlar ve sermayenin de birikmiş emek stoku olduğunu savunur.
- 32:28Emek Değer Kuramının Eleştirisi
- Say Senyor, Ricardo'nun emek değer kuramına karşı çıkarak emek harcanan her malın değerli olmadığını belirtmiştir.
- Deniz kenarında tesadüfen bulunan inci örneğiyle, emek verilmeden üretilen bir malın bile değerli olabileceğini göstermiştir.
- Senyor'a göre emek değer kuramı her daim geçerli değildir.
- 33:32Marjinal Fayda Kuramı
- 1850 itibariyle William Goldson, bir malın değerinin marjinal faydasına bağlı olduğunu açıklamıştır.
- 1871'de William Jevons, 1874'te Leon Walras ve 1871'de Carl Menger marjinal fayda analizini yapmıştır.
- Marjinalizm, bir malın değerinin tüketilen son birimine bağlı olduğunu ileri süren bir analiz yöntemidir.
- 36:42Alfred Marshall'ın Değer Kuramı
- Alfred Marshall, Cambridge Üniversitesi'nden bir ekonomisttir.
- Marshall hem klasik değer kuramını (emek değer kuramı) hem de subjektif değer kuramını (marjinal fayda kuramı) birleştirmiştir.
- Marshall'a göre bir malın değeri hem talep koşullarına hem de arz koşullarına bağlıdır.
- 38:07Marx'ın Değer Kuramı
- Marx, Ricardo'nun emek değer kuramını kabul ederek bir malın değerinin o malın üretimde kullanılan emek maliyetine bağlı olduğunu benimsemiştir.
- Marx'a göre üretim ve zenginlik arttıkça, hem metanın değeri hem de emeğin ürettiği işçinin değeri de düşer.
- Marx, bu adaletsizliği bir zaman sonra mutlak surette bir tepkiye yol açacağını ve sistem değişeceğini öngörmüştür.
- 40:26Değer Kuramının Tarihsel Gelişimi
- 1776'da Smith, kullanım değeri ve değişim değeri ile birlikte değer paradoksunu tanımlamıştır.
- 1877 itibariyle marjinalistler, değeri marjinal fayda bağlamışlardır.
- 1800'lü yıllarda Marshall, piyasa değerinin arz ve talebe bağlı olarak belirlendiğini açıklamıştır.
- 40:59Dersin Geleceği
- Derste gerekli itibarı göstermek önemlidir, sadece sayısal veya fonksiyonel analiz soruları sorulmayacaktır.
- Bir sonraki derste tüketici davranışları, üretici davranışları, mal piyasaları ve faktör piyasaları konuları ele alınacaktır.