Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir televizyon programı formatında olup, sunucu ve üç uzman (Prof. Dr. Ali Kemal Ayan, Doç. Dr. Şahane Funda Arslanoğlu ve Doç. Dr. Selim Ayta) arasında geçen bir röportajı içermektedir.
- Programda Karadeniz bölgesindeki üç önemli lif bitkisi olan keten, ısırgan ve kenevir hakkında detaylı bilgiler verilmektedir. Konuşmacılar, bu bitkilerin tarihsel önemi, Karadeniz bölgesindeki uygun iklim ve toprak koşulları, üretim alanları ve ekonomik katkıları hakkında bilgiler paylaşıyorlar. Ayrıca, sentetik elyafların gelişmesinden sonra azalan bu bitkilerin, çevre bilincinin artmasıyla yeniden canlanma süreci ve bölgenin kırsal kesimindeki üreticilere sağlayacağı istihdam imkanları vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca bu bitkilerin çeşitli kullanım alanları (ilaç, kozmetik, kumaş, enerji, kök boyası), Türkiye'de kenevir tarımı için yapılan projeler ve çevre dostu yapılar için kenevir saplarının izolasyon malzemesi olarak kullanımı gibi yeni uygulamalar da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, 19 Mayıs Üniversitesi'nde düzenlenecek çalıştay hakkında bilgi vererek, çiftçiler, dokuma atölyeleri, fabrikalar, yabancı sektör temsilcileri ve tekstil firmaları gibi farklı faktörleri bir araya getirmeyi amaçladıklarını belirtmektedir.
- 00:22Karadeniz Lif Bitkileri Hakkında Giriş
- Programda keten, ısırgan ve kenevir gibi Karadeniz lif bitkilerinin özellikleri ve önemi ele alınacak.
- Konuşmacılara Profesör Dr. Ali Kemal Ayhan, Doçent Dr. Şahane Funda Arslanoğlu ve Doçent Dr. Selim Ayta eşlik ediyor.
- Karadeniz bölgesi'nin ekolojik ve toprak yapısına uygun birçok bitkisi bulunur, ancak keten ve kenevir gibi sapından lif elde edilebilen bitkiler özellikle vurgulanacak.
- 01:40Karadeniz Lif Bitkilerinin Tarihsel Gelişimi
- Karadeniz bölgesi'nin ekolojisine uygun olarak yaklaşık iki bin yıllık bir geçmişi olan keten ve kenevir gibi bitkiler geçmişte gıda ve tekstil sektöründe yoğun kullanılmıştır.
- Sentetik elyafların gelişmesi ve maliyetlerin düşmesi nedeniyle son elli yılda bu üretimler hızla azalmış, hatta keten ve kenevirde yok olma noktasına kadar gelmiştir.
- Son yıllarda ekolojik tüketim bilincinin gelişmesi ve sentetik elyafların sağlığa olumsuz etkilerinin ortaya çıkmasıyla doğal lif kaynakları tekrar aranmaya başlanmıştır.
- 03:51Bitkilerin Yeniden Canlanması
- Son on yılda ısırgan, son beş yılda keten ve kenevir ile ilgili yapılan çalışmalar sayesinde bu bitkilerin üretimi tekrar canlanmaya başlamıştır.
- Kenevirin üretim alanı özellikle hızla artmış, tek üretim noktası Samsun'un Vezirköprü ilçesi kalmıştı ve sadece bir çiftçi üretiyordu.
- Sektörün doğal lif kaynaklarına ilgisinin artması, çiftçilerin üretimle ilgilenmesini ve üretimle ilgili çalışmasını teşvik etmektedir.
- 05:29Bitkilerin Ekolojik ve Toprak İhtiyaçları
- Kenevirin ekilebilmesi için özel bir izin gerekmekte ve Türkiye'de geçen yıl çıkan bir yönetmeliğe göre on dokuz ilde ekimi yapılabilir.
- Bu on dokuz ilin yarısından çoğu Karadeniz bölgesi'nde bulunmakta ve bu iller kültürü ve ekolojik istekler göz önüne alınarak belirlenmiştir.
- Karadeniz bölgesi'nin yıllık yağış ve güneşli-bulutlu günlerin birbirinin takibi gibi iklim yapısı, uzun boylu olmayı gerektiren bu bitkilerin tarımı için uygun bir bölgedir.
- 07:12Bitkilerin Bölgesel Dağılımı
- Geçmişte kenevir ve ketenin yerleşik kültürü var olan Karadeniz bölgesinde, orta ve doğu Karadeniz bölgesi kenevir tarımı için, batı Karadeniz bölgesi ise keten için düşünülmüş ve uygulanmıştır.
- Orta ve batı Karadeniz bölgesinde hem keten hem kenevir tarımı geçmişte başarılı bir şekilde yapılmıştır.
- Doğu Karadeniz bölgesi özellikle nemli ortamı talep eden ısırgan için düşünülmektedir, özellikle Ordu, Rize ve Giresun gibi iller.
- 08:59Bitkilerin Bölgesel Katkıları
- Bu üç bitkinin Karadeniz bölgesinde yeniden üretime alınması, kırsal kesimdeki üreticilere gelir kazandırarak istihdamı artıracaktır.
- Keten ve kenevir gibi bitkilerin hasatının Haziran ayında yapılması, ikinci bir ürüne fırsat tanıyacaktır.
- Bu bitkiler alternatif lif kaynakları olarak bebek çamaşırlarının yapılmasında ve sağlıklı ürünlerin tüketilmesinde büyük katkı sağlayacaktır.
- 11:03Ekonomik ve Turistik Etkiler
- Bölgede iki kapatılmış fabrika, bu ürünlerin aktif hale gelmesiyle yeniden faaliyete geçecek ve genç nesil için istihdam imkanı sağlayacaktır.
- Şile'den Rize'ye kadar el dokuma tezgahları mevcut ve halk eğitim müdürlükleri yeni nesli bu konuda eğiterek geleneğin devamını sağlamaktadır.
- Bu ürünlerin yeniden hayata kazandırılması, kırsal turizmi ve yöresel ürünlerin sürdürülebilirliğini artıracaktır.
- 12:43Isırgan Bitkisinin Karadeniz Bölgesindeki Önemi
- Isırgan, Karadeniz ekolojisine çok uygun bir bitki olup, bölgede geniş yayılış göstermiştir.
- Türkiye genelinde ısırgan yayılışı var ancak Karadeniz bölgesinde yoğunluğu ve büyümesi daha hızlıdır.
- Fındık çiftçileri ısırganı yok etmek için pestisit ve herbisit kullanmakta, bu da toprak ve su kaynaklarını kirletmektedir.
- 13:40Isırganın Ekolojik Etkileri
- Pestisit kullanımından dolayı fındık tarlalarına karacalar gelibotlamamaktadır.
- Pestisitler yağışlı ve eğimli bölgeden su kaynaklarına geçerek derelerdeki balıkları öldürüyor.
- Bilimsel araştırmalarda, pestisitlerin kalıntılarının hamsi analizlerinde de tespit edildiği ortaya konulmuştur.
- 14:30Isırganın Ekonomik Değeri
- Isırgan, tohumundan yaprağına, sapına, lifine ve köklerine kadar hiçbir aksamı ziyan edilmeden kullanılabilme özelliğine sahiptir.
- Tohumları ilaç yapımında, yaprakları kozmetik sanayinde, saplarındaki lifleri özel kumaşlar için (kilosu 23-24 Euro) kullanılmaktadır.
- Kuru saptan enerji bitkisi olarak, köklerinden ise kök boyası yapılmaktadır.
- 16:03Isırganın Lif Kaynağı Olarak Kullanımı
- Karadeniz bölgesinde lif verimi yüksek olan ısırgan çeşitleri bulunup ıslah edilmelidir.
- Isırgan lifi, hücreler arası boşluklardaki duvarların odunsu olmayan, daha yumuşak ve ipeksi yapısıyla diğer lif kaynaklarından farklıdır.
- Japonlar ısırgan lifine yoğun ilgi göstermektedir.
- 18:04Isırganın Geçmişi ve Geleceği
- Isırgan lifinin kullanımı Anadolu'da yeni olsa da Avrupa'da Vikinglerle başlamıştır.
- Dünya Savaşı'nda Alman askerlerinin %85'inin kamuflajlarını ısırgan kaynaklı malzemelerle sağlamıştır.
- Karadeniz'de ısırganın iklimsel yayılışı fazla fakat kullanımı yeni, bu nedenle hızlı hareket edilip ekonomiye katma değer olarak katılması gerekiyor.
- 19:00Kenevir Bitkisi ve Kullanımı
- Kenevir, sabıkalı bir bitki olup, uyuşturucu amaçlı kullanım nedeniyle zaman zaman ele geçirilmiştir.
- Kenevirin yapraklarında ve saplı yaprakçıklarında THC (tetraya hidrokanabinol) adı verilen uyuşturucu maddesi bulunur.
- Son 20 yılda dünyada kenevir üzerine yapılan çalışmalar sonucu, THC üretmeyen endüstriyel kenevir tipleri geliştirilmiştir.
- 21:52Türkiye'de Kenevir Tarımı
- Türkiye'de hala eski tohumlarla kenevir tarımı yapılmakta, endüstriyel tip kenevir tohumlarına ihtiyaç vardır.
- Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın kenevir yönetmeliğinde THC oranları düşük kenevirlerin üretimini teşvik etmek istenmektedir.
- Türkiye'de kenevir tiplerinin THC oranlarını azaltma projesi başlatılmıştır.
- 24:14Kenevirin Diğer Kullanımları
- Kenevir sadece yaprakları çay ve gıda amaçlı kullanılmakta değil, Avrupa'da 20 yıldan beri çevre dostu yapılarda izolasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır.
- Kenevir, hasat edilmeden önce karbondioksit emisyonu yaparak çevreyi temizleyen bir bitkidir.
- Kenevirin sapı çevre dostu binalarda izolasyon malzemesi olarak değerlendirilerek, lifi ikinci yan ürün olabilir.
- 26:48Keten Bitkisinin Özellikleri ve Kullanım Alanları
- Keten, Anadolu topraklarında 2000 yıldır bilinen, kendi halinde yaşayan ve bilinen en eski bitkilerden biridir.
- Keten hem lifinden hem tohumundan yararlanıldığı için liflik ve yağlılık olmak üzere iki grupta değerlendirilebilir.
- Karadeniz bölgesi liflik amaçlı yetiştiricilik için uygunken, yağlılık için ise sıcak bölgeler, orta Anadolu veya güneylere gidilmelidir.
- 27:57Keten Lifinin Avantajları
- Keten lifi, ticarette kullanılan pamuk, kenevir, jüt lifleri arasında en dayanıklı liflerden biridir ve kopmaya karşı dayanıklılığı yüksektir.
- Vücut serin tutar, havalanabilen özelliğe sahip olup özellikle bebek çamaşırlarında ve hassas ciltli insanlar için terden oluşan alerjileri önler.
- Diğer liflerle karıştırılarak kullanılabilir, uzun ömürlüdür ve kaliteli bir lif grubunda değerlendirilebilir.
- 29:00Keten Tohumunun Önemi
- Keten tohumu %45'e varan oranda yağ içerir ve bitkisel yağ kaynağı olarak önemli bir kaynaktır.
- Kanada, keten tohumu üreticisi olarak ilk sırada yer alır ve üretilen keten yağı birinci sınıf kaliteli yemeklik yağ olarak değerlendirilir.
- Tohumlar diyet ürünleri içerisinde takviye ürün olarak önerilir ve içerdikleri müsilaj maddesi bağırsak sisteminin çalışmasını sağlar.
- 29:54Karadeniz Bölgesi'nde Keten Çalışmaları
- Karadeniz bölgesinde ketenle ilgili yapılan ana çalışma, geleneksel bilgiyi canlandırmak ve lif üretimi aşamalarına katkı sağlamaktır.
- Farklı lokasyonlarda ketenle ilgili demostrasyon ve adaptasyon çalışmaları yapmak, ıslah çalışmalarına gitmek ve lif verimini artırabilecek sonuçlara ulaşmak hedeflenmektedir.
- Sinop, Ayancık, Kastamonu, İnebolu, Kocaeli ve Kandıra bölgelerinde geleneksel olarak keten dokuma bilgisi olan yaşlılar bulunmaktadır.
- 31:12Keten Üretiminin Durumu ve Avantajları
- Türkiye'de keten hammadelerinin tamamı yurt dışından getirilirken, tüketimden uzak kalmamış, hem tekstil hem de tohumundan yararlanılmış bir üründür.
- Liflik olarak yetiştirilen ürünler için ekstra bakım işlemine, gübreleme ve sulamaya ihtiyaç yoktur, topraktan az miktarda bitki besin maddesi kaldırır.
- Yaklaşık 4-5 ayda gelişmesini tamamlayan keten, kıraç alanlarda kolaylıkla yetiştirilebilir ve göç nedeniyle boşalmış köylerde yeniden harekete geçirilmesi önemlidir.
- 32:22Keten Üretiminin Ekonomik ve Ekolojik Avantajları
- Keten üretiminin sonucunda kadın istihdamı doğacaktır; ev hanımları tezgahlarda dokuma yaparak zamanlarını değerlendirebileceklerdir.
- Bu ürünlerin yöresel ürünlere dönüşmesi, fazlasının satılması ve tekstile hammadde kazandırılması açısından büyük katkı sağlayacaktır.
- Karadeniz coğrafyası içerisinde adaptasyonu iyi olan, uyumu iyi olan ender bitkilerden biridir.
- 33:15Ekolojik Ürün Arayışı ve Ketenin Geleceği
- Kimyasallarla kaplı dünyamızda herkes ekolojik ürün, ekolojik gıda, ekolojik tekstil veya kozmetik arayışları gün geçtikçe artmaktadır.
- Japonlar, Amerikalılar, Bangladeşliler ve Hindistanlılar, Türkiye'deki doğal lif kaynakları üzerinde yapılan çalışmalarla ilgilenmektedir.
- Ege'deki tekstil sektörü de doğal lif kaynaklarından ürünler yapma ihtiyacı duyma ve niş ürünler çıkarmaya çalışmaktadır.
- 35:40Keten Çalıştayı
- Çiftçilerin desteklenip satabilecekleri konusunda bilinçlendirme çalışmalarına başlanmış, lifin tarladan alınıp iplik haline getirildiği geçmişteki fabrikalar ziyaret edilmiştir.
- Yabancı ve özel sektörün ciddi ilgisi ve AR-GE çalışmaları olduğu saptanmış, devlet ve üniversite AR-GE desteğiyle bir çalıştay fikri ortaya çıkmıştır.
- 19 Mayıs Üniversitesi'nde, Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı ve Samsun Valiliği destekleriyle gerçekleştirilecek çalıştada farklı sektör temsilcileri bir araya gelecektir.
- 38:39Karadeniz Lif Bitkileri ve Gelecek Öngörüler
- Toplum olarak bir dönüşüm süreci yaşayacağız ve önümüzdeki yıllarda aslımıza döneceğiz.
- Dünyada 200'e yakın ürün üretiliyor ve bu ürünlerden biri pamuktur, ancak dünyadaki tüm ilacın beşte biri pamuğa kullanılıyor.
- Tüketicinin bilinçlendirilmesi önemli bir adım olacak ve tüketim mühendisliği konusunda eğitim gerekiyor.
- 41:15Çalışma Ortamı ve Ekip Çalışması
- Üniversite, araştırmacılar için her türlü desteği sağlıyor ancak ekip çalışması gerekiyor.
- Gıda, Tarım Bakanlığı, BÜGEM Daire Başkanlığı, TAGEM Daire Başkanlığı ve Samsun'daki TAGEM kuruluşu teknik elemanlar ve imkanlarla destek sağlıyor.
- Araştırmacılar, elyafın yumuşatılması, iplik haline getirilmesi, kumaş haline getirilmesi ve nihai ürün haline getirilmesi gibi süreçleri anlamak için çalışmakta.
- 42:44Gelecekteki Hedefler
- Üretim çalışmaları artsa da AR-GE çalışmalarının devam etmesi gerekiyor.
- Sonraki 3-4 yıl içinde, Funda'nın üzerinde tamamen keten kıyafetlerle, Ali Kemal'in ise tamamen ısırgan kıyafetleriyle çıkacaklarını umuyorlar.
- Şu anda Türkiye'de kenevir gömleği bulmak zor ve pahalı olduğu için, bu ürünlerin yaygınlaşması için zaman gerekiyor.
- 44:46Karadeniz Lif Bitkilerinin Önemi
- Keten, kenevir ve ısırgan, Karadeniz bölgesinin kıymetli üç bitkisi olup, lif amaçlı bu bölgenin dışında hiçbir yerde yetiştirilemeyecek.
- Bu bitkiler hem ticarete hem istihdama kazandırılması gerekiyor.
- Çalıştayda Ayancık, Rize, Çaykara gibi bölgelerden standlar olacak ve sandıkta kalan ipleri işlemiş, dokunmuş kişiler hem satışa hem sunuma getirecekler.
- 46:17Çalıştay Bilgilendirmesi
- Çalıştay 19 Mayıs Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi'nde Cuma günü saat 13:00'da başlayacak.
- Dinleyicilerden standları ziyarete gelmeleri bekleniyor.
- Programın bu bölümünde Karadeniz lif bitkileri konuşturuldu ve yayın devam edecek.