Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında olup, öğrencilere hitap edilerek interaktif bir şekilde ilerlemektedir.
- Videoda kamu gelirlerinin tanımı ve sınıflandırılması detaylı olarak ele alınmaktadır. İlk olarak kamu gelirinin tanımı yapılarak mali ve mali olmayan amaçlar açıklanmakta, ardından dar ve geniş anlamda sınıflandırılması, kamu ekonomisi gelirleri ve özel ekonomi gelirleri anlatılmaktadır. Daha sonra genel tasnif (egemenlik ve normalite kriterlerine göre) incelenmekte ve egemenlik hakkına dayalı kamu gelirleri örneklerle açıklanmaktadır.
- Videoda ayrıca İbrahim Fazıl Pelin'in kamu gelirlerini cevlik açısından sınıflandırması, normal (olağan) ve normal olmayan (olağanüstü) kamu gelirleri, parapsikal gelir, fon gelirleri, mali tekeller, mülk geliri, özelleştirme geliri, teşebbüs gelirleri ve döner sermaye gelirleri gibi çeşitli kamu gelir türleri karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Video, bir sonraki derste belli başlı kamu gelirlerinin ele alınacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:01Kamu Gelirlerinin Tanımı ve Amaçları
- Kamu geliri, devletin kanuna dayanarak veya isteğe bağlı elde ettiği, kamu harcamalarını finanse etmek veya sosyoekonomik hayata müdahale etmek için kullanılan kaynakların toplamıdır.
- Kamu gelirlerinin kullanımında iki temel amaç vardır: mali (fiskal) amaçlar ve mali olmayan (ekstra fiskal) amaçlar.
- Mali olmayan amaçlar arasında ekonomik istikrar ve büyüme sağlama, enflasyonla mücadele, ekonomik dengelerin korunması ve düzenleyici politikalar yer alır.
- 03:51Kamu Gelirlerinin Sınıflandırılması
- Kamu gelirleri dar ve geniş anlamda iki şekilde sınıflandırılabilir; dar anlamda sadece merkezi yönetimin elde ettiği cebri gelirler, geniş anlamda ise yerel yönetimlerin ve diğer kamu kuruluşlarının elde ettiği gelirlerdir.
- Kamu gelirleri ayrıca kamu ekonomisi gelirleri ve özel ekonomi gelirleri olarak da sınıflandırılabilir; kamu ekonomisi gelirleri cebri olarak elde edilen gelirlerdir (vergi, resim, harç, şerefiye), özel ekonomi gelirleri ise piyasa şartlarında elde edilen gelirlerdir (teşebbüs geliri, mülk geliri, özelleştirme geliri).
- En önemli sınıflandırma, egemenlik kriteri ve normalite kriteri olarak adlandırılan iki kriterine göre yapılan genel tasnifidir.
- 09:02Egemenlik Kriterine Göre Sınıflandırma
- Egemenlik kriterine göre, devletin zorla (cebri) elde ettiği gelirler egemenlik hakkına dayalı kamu gelirleridir.
- Egemenlik hakkına dayalı kamu gelirleri arasında vergi, harç, resim, şerefiye, parapsikal gelirler, para ve vergi cezaları, senyoraj geliri ve devalüasyon geliri bulunmaktadır.
- Bu gelirlerin ortak özelliği, devletin egemenlik hakkını kullanarak zorla elde ettiği ve ödemek zorunda olduğu gelirlerdir.
- 13:49Egemenlik Hakkına Dayalı ve Dayalı Olmayan Kamu Gelirleri
- Devalüasyon ilanı merkez bankası tarafından sabit kurda yapılır ve döviz arz ve talebine göre kur kendiliğinden dengeye gelmeyecektir.
- Mali tekel egemenlik hakkına dayalıdır.
- Egemenlik hakkına dayalı olmayan kamu gelirleri arasında devlete ait taşınmaz mallardan elde edilen mülk geliri (patri muan geliri veya mamelek geliri) bulunmaktadır.
- 15:35Egemenlik Hakkına Dayalı Olmayan Diğer Kamu Gelirleri
- Döner sermaye gelirleri, genel bütçe dışındaki özel bütçeli kuruluşların döner sermayesinden elde edilen, kamu görevi dışındaki faaliyetlerden gelen gelirdir.
- Teşebbüs gelirleri, devlete ait sınai iktisadi teşebbüslerden elde edilen, piyasa şartlarında çalışan gelirdir.
- Borçlanma, olağan hali ihtiyari gönüllülük esasına bağlıdır; özelleştirme geliri ve bağışlar da egemenlik hakkına dayalı olmayan gelirlerdir.
- 17:11Normalite Kriteri ve Kamu Gelirleri
- Normal (olağan) kamu geliri, devletin sürekli olarak elde ettiği gelirdir; örneğin vergi, hizmet ücreti, resim, şerefiye ve parapsikal gelirler.
- Egemenlik hakkına dayalı olmayan gelirlerin hepsi normal değildir; örneğin mülk geliri ve teşebbüs geliri sürekli elde edilebileceği için normal gelirdir.
- Normal olmayan (olağanüstü) kamu gelirleri arasında senyoraj, devalüasyon geliri, bağış ve yardımlar, özelleştirme geliri bulunmaktadır.
- 23:47Kamu Ekonomisi ve Özel Ekonomi Ayrımı
- Kamu ekonomisi gelirleri, devletin egemenlik gücünü kullanarak piyasa şartlarında elde ettiği gelirlerdir; harç, resim, şerefiye ve fon gibi gelirler bu kategoride yer alır.
- Teşebbüs geliri özel ekonomik gelir olarak kabul edilir.
- 24:24Kamu Gelirlerinin Sınıflandırılması
- Kamu gelirlerini cevlik açısından sınıflandırılmasını İbrahim Fazıl Pelin (CZ ve Penin) öncülük etmiştir.
- Egemenlik hakkına dayalı kamu gelirleri şerefi, resim, tazminat ve zorunlu borçlanmadır.
- Döner sermaye geliri egemenlik hakkına dayalı olmayan bir kamu geliridir.
- 25:16Olağanüstü Kamu Geliri
- Egemenlik hakkına dayalı olmayan ve normale kriterine göre olağanüstü kamu geliri olan özelleştirme gelirleridir.
- Teşebbüs geliri ve döner sermaye gelirinin ortak özelliği sürekli elde edilen gelirler olmasıdır.
- Teşebbüs geliri egemenlik hakkına dayalı değildir, döner sermaye geliri ise egemenlik hakkına dayalıdır.