Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir konuşmacının kainatın düzeni ve varlığı üzerinden Allah'ın varlığını ve birliğini kanıtlamaya çalışan dini bir sohbet formatındadır. Konuşmacı, Kur'an ayetlerine ve dini kaynaklara atıfta bulunarak konuyu ele almaktadır.
- Video, "kainatın pencereleri" olarak adlandırılan farklı konular üzerinden Allah'ın varlığını ve birliğini kanıtlamayı amaçlamaktadır. Konuşmacı, yedinci pencereden başlayarak, kainatın düzeni, esbab-müsebbebat ilişkisi, vahdet ve rububiyet kavramları, insan, Peygamber Muhammed (a.s.) ve Kur'an gibi konuları ele almaktadır. Ayrıca, kainatın her bir unsuru (yıldızlar, ağaçlar, çiçekler, meyveler, rüzgarlar, su kaynakları, taşlar, kuşlar, bulutlar ve gök) Allah'ın sanatını ve hikmetini gösterdiği iddiasını ortaya koymaktadır.
- Konuşmacı, kainatın düzenli yapısının tesadüfün ürünü olmadığını, bunun Allah'ın kudreti ve hikmetiyle gerçekleştiğini vurgulamaktadır. Ayrıca, hayat ve ölüm döngüsünün, mevcudatların sıfatlarının da Allah'ın varlığını ve sıfatlarını kanıtladığı anlatılmaktadır. Video, kainatın her bir parçasının Allah'ın varlığını ve sıfatlarını gösterdiği felsefi bir inceleme sunmaktadır.
- 00:01Kainat ve Varlık Şahidi
- Kainat ve mevcudat üzerindeki güzellik, var olan ve insanlara kendini tanıttıran bir varlığın varlığını kanıtlar.
- Kainat, yüzündeki güzellik, kalbindeki aşk, sinesindeki incelik ve gözlerindeki keşif, hayatındaki güzellik ve süsle, pek hassas bir pencere açar.
- Maddiyat karanlığında ve şüpheler içinde boğulan insana, kainatın güzelliğini görmek, iman kazanmak ve hakiki insan olmak için yükselmeleri söylenir.
- 01:17Yedinci Pencere: Allah Her Şeyin Halikidir
- Kainatta görülen sebepler ve sonuçlara bakıldığında, en güçlü bir sebep bile en basit bir sonucu oluşturmak için yeterli değildir.
- İnsanın kafasında yer alan, küçük bir yerde bulunan ve tüm hayatın anılarını saklayan hafıza gücüne bakıldığında, bu mucizeye hangi sebep gösterilebilir?
- Hafıza gibi tüm müsebbebat, basit ve adi sebepleri aşan harika bir sanat gösterir ve bu sanat, tüm sebepleri azlatarak, müsebbibü'l-esbab olan varlık olan varlığa işaret eder.
- 03:42Müsebbebat ve Sebepler
- Müsebbebatın içindeki harika sanat ve süsle, sebepleri yok edip, müsebbibü'l-esbab olan varlık olan varlığa işaret eder.
- Müsebbebatın içindeki neticeler, amaçlar ve faydalar, sebeplerin arkasında bir Rabbin, bir Hakimin işler olduğunu gösterir.
- Yağmur gibi her şey, şuursuz sebepler tarafından değil, hayvanatı besleyen ve rızıklarını taahhüt eden bir Halik tarafından gönderilir.
- 07:11Kainatın Düzeni
- Kainatta hücrelerden yıldızlara kadar, her şeyin içinde birbirine manen bağlı bir düzen vardır.
- Hücrelerde, bedenin ihtiyaçlarını gören ve yöneten birinin emriyle, kanunuyla önemli bir tedbir vardır.
- Nebatat, hayvanat ve kainatın erkanında, muntazam bir memleket, şehir veya saray gibi mükemmel bir düzen vardır.
- 08:23Kainatın Büyük Penceresi
- Bir zerreden yıldızlara kadar, her şey birbirine manen bağlıdır ve bir zerreye hakiki rab olmak için tüm yıldızlara sahip olmak gerekir.
- Semavatın halkasını ve düzenini yapamayan, insanın yüzündeki özel işaret olan nakş-ı simaviyi yapamaz.
- Kainat kadar büyük bir pencerede, "Allah her şeyin halikidir ve her şeyin vekilidir" yazısı büyük harflerle kainat sahifelerinde görülür.
- 09:46Her Şey Bir Mühürdür
- Bahar mevsiminde görülen bir sarıçiçek, tüm zemin yüzündeki o tür çiçeklerin bir mühür olduğunu hatırlatır.
- Her bir şey bir mühür gibi, kendi Halikine işaret eder ve kendi katibinin mektubu olduğunu ispat eder.
- Her bir şeyde, özellikle zihayatlarda, o şeyi yapan ve onu manidar nakışlarla süsleyen, tüm eşyayı yapan bir varlık vardır.
- 11:53Kainatın Mektupları
- Kainatın yüzünde, birbirinin içinde sonsuz mektuplar olan sahifeler ve her mektupta sonsuz tevhid mühürleri vardır.
- Tüm bu mühürlerin şehadetlerini kim tekzip edebilir ve hangi kuvvet onları susturabilir?
- Kalp kulağıyla hangisini dinlesen "Eşhedü enla ilahe illallah" (Sadece Allah'ı tanıyorum) dediğini işitirsin.
- 12:49Hakimiyet ve Amiriyetin Vahdeti
- Hakimiyet ve amiriyetin muktezası rakip kabul etmemektir, iştiraki reddetmektir ve müdahaleyi ref etmektir.
- Küçük bir köyde iki muhtar, bir nahiyede iki müdür, bir vilayette iki vali veya bir memlekette iki padişah bulunması nizamı bozar ve karmakarışıklığa sebep olur.
- Saltanat-ı mutlaka suretindeki hakimiyet ve rububiyet derecesindeki amiriyet, bir kadir-i mutlakta müdahale reddi kanunu esaslı bir surette hükmünü icra eder.
- 14:10Kainatın Nizamı ve Vahdaniyet
- Uluhiyet ve rububiyetin en kat'i ve daimi lazımı vahdet ve infiraddır.
- Kainattaki intizam-ı ekmel ve insicam-ı ecmel, vahdaniyetin bahir bir bürhanıdır.
- Sinek kanadından semavat kandillerine kadar olan mükemmel nizam, kusur bulamama durumuyla vahdaniyetin şahididir.
- 15:44Kainatın Hadisliği
- Kainat hadistir çünkü her asırda, senede, belki mevsimde bir kainat gider, biri gelir.
- Bir kadir-i zülcelal var ki, kainatı hiçten icat ederek her senede, mevsimde, günde birisini icat eder ve başkasını getirir.
- Alem içinde her vakit alemleri halk edip değiştiren zat, şu alemi de o halk etmiştir ve ruh-ı zemini misafirhane yapmıştır.
- 17:10İmkan ve Mucit
- İmkan mütesaviyttarafe indir, yani adem ve vücut ikisi de müsavi olsa bir tahsis edici, tercih edici mucit lazımdır.
- Mümkinat birbirini icat edip teselsül edemez, bu nedenle bir vacib-ül vücud vardır ki bunları icat ediyor.
- Her şeyde halık-ı küllişeye has sikkeyi göstermek, vacibu'l-vücudun vücudunu ispat etmek daha kat'i ve kolaydır.
- 18:48İmkanat ve Mucidin Şehadeti
- Her bir şey vücudunda, sıfatında, müddet-i bekasında hadsiz imkanat içinde müteredditken, muntazam bir yolu takip ediyor.
- Bir muhassısın iradesiyle, bir müreccihin tercihiyle, bir mucid-i hakim'in icadıyla hadsiz yollar içinde hikmetli bir yolda sevk ediliyor.
- Cisim içinde cisim birbiri içinde cüz olup giden terkiplerde her bir heyette mahsus birer vazifesi, hikmetli birer nispeti, intizamlı birer hizmeti bulunuyor.
- 21:31Kainatın Şehadeti
- Kainattaki mevcudat, her biri kendi zatıyla sıfatıyla çok imkanat yolları içinde has bir vücudu ve hikmetli bir sureti ve faydalı sıfatlarıyle vacib-ül vücuda şehadet ederler.
- Mürekkebata girdikleri vakit, her bir mürekkepte daha başka bir lisanla yine sani'ini ilan ederler.
- Kainatın mevcudatı kadar değil, mevcudatın sıfat ve mürekkebatı adedince, imkanat noktasından da vacibu'l-vücudun vücub-u vücubuna karşı şehadetler geliyor.
- 22:54İnsan Penceresi
- İnsan, Allah'ın bütün esmalarını nefsiyle insana ihsas ettirdiği bir nüsha-i camiadır.
- İnsan üç cihetle esma-i ilahiyeye ayinedarlık eder: Zaaf ve acziyle Allah'ın kudretini ve rahmetini gösterir, verilen küçük yeteneklerle kainat maliki olan Allah'ın ilmine ve kudretine işaret eder, yaratılışından Hüsn-i Takvim'den ve hüsn-i terbiyesinden gelen esmaları nakşederek Allah'ı gösterir.
- İnsanın ruhu, vücudu üzerindeki kontrolü ve idaresi, Allah'ın da kainat üzerindeki kontrolünü ve idaresini gösterir.
- 28:48Hayat ve Risale Pencereleri
- Hayat, hissiyat suretinde kaynayan memz nakışlarla pek çok esma ve şuunat-ı zatiyeye işaret ederek Hayy-i Kayyum'un şuunat-ı zatiyesine ayinedarlık eder.
- Hz. Muhammed (s.a.v.)'in risale ve velayet cenahlarıyla, bütün enbiyanın tevatürle icmalarını ve asfiyanın icmakarane tevatürlerini tazammun eden bir kuvvetle vahdaniyeti göstermiş ve geniş bir pencereyi Marifetullah'a açmıştır.
- Kur'an, bütün geçmiş pencerelerin menbaı ve madeni olan parlak bir pencereyi camiada gösterir ve insanın imanını güçlendirir, genişletir ve Marifetullah'a terakki verir.
- 44:54Kainat ve Yaratılış
- Kainatın her bir şeyinde, o şeyden yapılan eşya adedince manevi makine ve matbaalar vardır.
- Mükemmel, muntazam ve sanatlı bir eser, mükemmel bir fiil, mükemmel bir ustaya, mükemmel bir meleke ve mükemmel bir istidadın vücuduna delalet eder.
- Kainatı dolduran müteceddid eserler, gayet derece-i kemalde bulunan ef'ali gösterir ve nihayet derecedeki intizam ve hikmet dairesindeki ef'al, unvanları mükemmel olan bir faili gösterir.
- 46:27Ünvanların ve İsimlerin Sıfatlara Delalet Ettiği
- Muntazam, hakiki, manevi fiiller ve ünvanlar, failin son derece kemaldeki sıfatlarına delalet eder.
- Ünvanların ve isimlerin mastarları ve menşeleri sıfatlardır, bu sıfatlar son derece mükemmel olan şuunat-ı zatiye'ye delalet eder.
- Mükemmel şuun-u zatiye, bir hakkalyakin hadsiz derece-i kemalde olan bir zata delalet eder.
- 47:15Mahlukatın Allah'a Şehadeti
- Bütün alemdeki asar-ı sanat ve mahlukat, her biri birer eser-i mükemmeldir ve her biri bir fiile, isme, vasfa ve şe'ne şehadet ederek Allah'ın vücub-u vücuduna ve ehadiyetine işaret eder.
- Bu şehadet, silsile-i mahlukat kadar kuvvetli bir mirac-ı marifet ve müteselsil bir bürhan-ı hakikattır.
- Bu bürhanı kırmak ve Allah'ın şehadetlerini kapatmak mümkün değildir.
- 48:21Semavat ve Zeminin Şehadeti
- Semavat, hikmetler ve manalar takmış, güya Celal ve Cemalini ifade etmek için güneşler, aylar, yıldızlar kelimeleriyle söylettirir.
- Zemin, hayvanat ve nebatat denilen manidar kelimeleriyle sanatını gösterir, nebatlar yapraklar, çiçekler, meyveler kelimeleriyle intihak eder.
- Her nebat, her ağaç, pek çok lisanla sanilerini gösterir ve bakanlara "Subhanallah" şehadet eder.
- 50:17Çiçeklerin ve Ağaçların Şehadeti
- Her bir nebatın çiçek açması ve sümbül vermesi zamanında tebessümkarane manevi tekellümleri ve tesbihleri kendileri gibi güzel ve zahirdir.
- Her bir çiçeğin ağzıyla, sümbülün lisanıyla ve tohumların kelimeatıyla hikmeti gösteren bir nizam, sanatı gösteren bir nakş, lütuf ve kerem'i gösteren bir ziynet, rahmet ve ihsanı gösteren latif kokular içindedir.
- Bir tek çiçekten bile Allah'ın vücub-u vücudu ve vahdetini işitmek mümkündür.
- 51:59Ağaçların Şehadeti
- Bahar mevsiminde yaprakların muntazaman çıkması, çiçeklerin mevzuen açılması, meyvelerin hikmetle büyümesi ve dalların ellerinde oynaması, Allah'ın vücub-u vücudu ve vahdetini gösterir.
- Yaprakların diliyle, çiçeklerin lisanıyla ve meyvelerin kelimatıyla ifade edilen hikmetli nizam, adilli mizan, maharetli nakışlar ve tatlı tatmaklar, Allah'ın cemal-i rahmetini ve kemal-i rububiyetini gösterir.
- Eğer bütün ruy-i zemindeki ağaçların lisan-ı hallerini birden dinleyebilirseniz, Allah'ın güzelliğini anlayacaksınız.
- 53:38Kainatın Şehadeti
- Hadisiz lisanlarla kendini tanıttıran bir Kerim-i Zülcemal tanımak istenilmezse, bu lisanları susturmalı veya dinlemeli.
- Kulağı kapamakla kainat sükut etmez, mevcudat susmaz, vahdaniyet şahitleri seslerini kesmezler.
- Kainatın her unsuru, Allah'ın emriyle görev yapar ve şehadet verir.
- 56:02Kainatın Her Unsurlarının Şehadeti
- Tesadüfi ve karışık görünen külli unsurların, büyük mahlukatın zahiren karışık vaziyetleri dahi bir hikmet ve sanatla vaziyetler alır.
- Rüzgarlar, dalgalanmaları, çaylar, ırmaklar, taşlar, cevahirler, çiçekler, meyveler, kuşlar, bulutlar ve gök, her biri Allah'ın emriyle görev yapar ve şehadet verir.
- Ziya'dan tut, kamera kadar sayılan külli unsurlar, bir pencere açarak bir vacib-ül vücudu'nun vahdetini ve kemal-i kudretini gösterir.
- 1:00:53Güneş ve Seyyarelerin Dünyasında Tanrı'nın Vahdaniyeti
- Güneş, kainatın vahdaniyetine parlak bir pencere olarak işlev görür.
- Güneş ve on iki seyyare, farklı büyüklüklerde, mesafelerde ve hızlarda, kemal intizam ve mizanla hareket ederler ve bir saniye bile şaşmazlar.
- Seyyarelerin imamlarına bağlı kalmaları, büyük bir kudret ve vahdaniyeti gösterir.
- 1:01:51Seyyarelerin Dünyasındaki Düzen
- Seyyarelerin farklı şekillerde, mesafelerde ve hareketlerde döndürülmesi, büyük bir kudret ve hikmeti ispat eder.
- Tesadüfün bile bir dakika boyunca seyyarelerin hareketlerine karışması, kainatı dağıtmaya yetecektir.
- Manzume-i Şemsiyenin mumları ve meyveleri olan on iki seyyare, ilm-i muhit-i ilahiye'ye havale edilirken, özellikle Arz seyyaresi incelenir.
- 1:02:56Arz Seyyaresi ve Tanrı'nın Şevketi
- Arz seyyaresi, azamet-i şevket-i rububiyeti ve kemal-i rahmet ve hikmeti gösterir bir şekilde güneşin etrafında hareket eder.
- Arz, sefine-i rabbani olarak acayip bir masnuat-ı ilahiye ile doldurulmuş ve kamer gibi dakik hesaplarla takılmıştır.
- Arz seyyaresinin bu halleri, bir kadir-i mutlak'ın vücubu ve vahdetini ispat eder.
- 1:04:07Güneş ve Seyyarelerin Düzeni
- Güneş, seyyareleri bağlayan manevi iplerle döndürülür ve saniyede beş saatlik bir mesafeyi kestirecek kadar süratle hareket ettirilir.
- Bu düzen, Sultan-ı Zülcelal'in kudretiyle ve emriyle gerçekleşir.
- Bu düzen, tesadüfün veya başka bir kuvvetin karışabileceği bir durum değildir.
- 1:05:11Kainatın Gayesi ve İnsan
- Kainatın meyvesi, neticesi, gayesi ve hulasası olan zihayatlar, başkalarına verilmez.
- Kainatin en mükemmeli ve zeminin halifesi olan insanlar, başıboş bırakılmaz.
- Küre-i Arz, yirmi iki pencere elemiyle dolu bir kafadır; her bir ağzında yüz bin lisan ve her lisanında yüz bin bürhan vardır.
- 1:06:39Arzın Yapısı ve Hikmeti
- Arzın taş ve toprak yapısı, kabil-i sükna ve kabil-i istifade olabilmesi için bu vaziyete getirilmiştir.
- Dağlar, zelzelelerden zeminin vazifesinden şaşmasını ve denizin istilasından toprağı kurtarmayı sağlar.
- Dağlar, havayı tarar, suları biriktirir ve zihayata gerekli olan madenlere menşe olur.
- 1:08:24Zeminin Sanatları ve Hizmetleri
- Zemin yüzündeki acıp sanatlar, kadir-i hakim'in emriyle zemin yüzündeki rahman misafirlerine hizmet ederler.
- Enhar, çaylar, deniz, ırmaklar, dağlar ve tepeler, ayrı ayrı mahluklara ve ibadına layık mesken ve nakliye vesaiti olarak yapılır.
- Zemin, yüzbinler ecnas-ı nebatat ve enva-ı hayvanatıyla doldurulup, hayat verilerek şenlendirilir.
- 1:10:53Hayat ve Tanrı'nın Sıfatları
- Hayat, bir hayy-i kayyum'ı, bütün esma ve şuunatıyla bildirir.
- Hayat, pek çok sıfatın bir macunu hükmünde bir ziya ve tiryaktır.
- Hayatta bulunan sıfatlar, duygular vasıtasıyla inbisat ederek inkişaf eder ve ayrılırlar.
- 1:11:39Hayatın Sıfatları ve Vazifesi
- Hayat, kainatin tedbir ve idaresinde hüküm ferma olan rızık, rahmet, inayet ve hikmeti tazammun eder.
- Hayatta hakim, kerim, rahim ve rezzak isimlerinin tecellileri görülür.
- Hayat, bir nokta-i mihrakiye hükmünde olup, muhtelif sıfatları birbiri içine girer ve birbirinin aynı olabilir.
- 1:14:51Mevt ve Vahdaniyet
- Mevt, hayat kadar bir bürhan-ı rububiyettir ve kuvvetli bir hüccet-i vahdaniyettir.
- Mevt, fail-i hakim tarafından hizmetten terhis ve tahvil-i mekan ve tebdil-i beden olarak görülür.
- Mevt, paydos ve haps-i bedenden azad etmek ve muntazam bir eser-i hikmet olduğu gösterilmiştir.
- 1:15:29Zemin Yüzündeki Zihayatlar ve Şehadetleri
- Zemin yüzündeki zihayatlar, Sani-i Hakim'in vücubuna ve vahdaniyetine şehadet ederler.
- Zihayatlar ölümleriyle bir Hay-i Baki'nin sermediyetine ve vahidiyetine şehadet ederler.
- Zemin yüzü intizamatıyla Sani'yi gösterirken, kış beyaz kefeniyle ölmüş zemin yüzünü kapamasıyla nazar-ı beşeri ondan çevirir.
- 1:16:52Bahar ve Zemin Yüzünün Şehadeti
- Zemin dolusu her biri birer mucize-i kudret olan zihayatlar, yeni gelecek birer harika-i kudret ve hayatlar olarak bahar dolusu hayatlar gösterirler.
- Zemin yüzü bir baharda Sani'ye şehadet ettiği gibi, ölmesiyle zamanın geçmiş ve gelecek iki kanadına dizilmiş mucize-i kudretine nazarı çevirir.
- Mazi tarafına geçenler, zahiri esbaplarıyla beraber gitmişler, arkalarında kendileri gibi başkaları yerlerine gelmişlerdir.
- 1:19:16Tabiat ve Tesadüf
- Tabiat, bir defter-i kudret-i ilahiyedir.
- Tesadüf ise cehlimizi örten gizli bir hikmet-i ilahiyenin perdesidir.
- Sanatlı bir eser sanatkarı, velid validi gibi, kainatta görünen imkanlar da vücubu gösterir ve fiili gösterir.
- 1:20:42Kainatın Şehadeti
- Kainattaki bütün imkanlar, infialler, mahlukiyetler, kesret ve terkipler bir zat-ı vacib-ül vücud, Halık-ı kulli, Vahid-i Ehade şehadet eder.
- Mevcudat üzerinde görünen mahlukiyet ve meziyet gibi sıfatlar, saniyyet ve rezzakiyet gibi şe'nlerin vücutlarına delalet eder.
- Her bir mevcut taşıdığı yüzler, bu çeşit sıfatlar lisanıyla zat-ı vacibu'l-vücudun yüzler esmaül hüsnasına şehadet ederler.
- 1:22:11Kainatın Ciddi Aşkı ve Cazibeleri
- Kainatin mevcudatı üzerinde tazelenen ve gelip geçen cemaller ve hüsünler, bir cemal-i sermedi cilvelerinin gölgeleri olduğunu gösterir.
- Seyyar zaman ırmağında, seyyar mevcudatın üstünde parlayan lemaat-ı cemaliye, bir cemal-i sermediye işaret ederler.
- Kainatın sinesinde tezahür eden incizaplar, cezbeler, cazibeler, ezeli bir hakikat-i cazibedarın cezbiyle olduğunu hüşyar kalplere gösterir.